Cảnh báo: Rủi ro mổ lấy thai trước chuyển dạ: 2 trẻ gặp nguy kịch sau sinh

Quá trình mổ lấy thai tự nguyện trước khi bắt đầu cơn chuyển dạ đã tạo ra nguy cơ mắc phải hội chứng suy hô hấp sau khi sinh ở trẻ em.

Trong vòng 20 năm gần đây, tỷ lệ mổ lấy thai đã tăng đáng kể trên toàn cầu, đặc biệt là tại các quốc gia đang phát triển. Ở Mỹ, tỷ lệ mổ lấy thai đã tăng từ 21% vào năm 1996 lên 32,24% vào năm 2014. Paraguay và Ecuador đều ghi nhận tỷ lệ mổ lấy thai khá cao, lần lượt là 42% và 40%. Tại Việt Nam, tỷ lệ mổ lấy thai vẫn còn rất cao, khoảng 39,1%. Tuy nhiên, theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) năm 1985, tỷ lệ này nên tối đa chỉ từ 5-10% nhằm giảm thiểu rủi ro cho cả mẹ và con.

Trẻ được sinh ra bằng phương pháp mổ đẻ chủ động có thể gặp vấn đề về hô hấp, từ khó thở nhẹ nhàng đến suy hô hấp nặng phải sử dụng máy thở hoặc thậm chí cần đến ECMO (tim phổi nhân tạo). Một số trường hợp nặng có thể gây tử vong. Các nghiên cứu cho thấy việc thực hiện mổ đẻ chủ động khi không có chuyển dạ tăng nguy cơ mắc hội chứng suy hô hấp ở trẻ gấp 2,6 lần so với mổ đẻ có chuyển dạ và gấp 1,9 lần so với đẻ thường.

Trong thai kỳ, phổi của thai nhi bị dịch lấp đầy, do đó quá trình trao đổi khí diễn ra thông qua bánh rau phoi. Khi bánh rau không hoạt động, phổi phải đảm nhận nhiệm vụ này. Trong quá trình đẻ thường, tử cung co cấu trúc liên tục làm ảnh hưởng đến quá trình trao đổi khí qua bánh rau, gây giảm oxy của thai nhi. Vì vậy, phế nang phải được thông khí và tăng cường dòng máu qua phổi. Đồng thời, quá trình chuyển dạ kích thích sản xuất adrenaline của thai nhi và tăng giải phóng hormone thyrotropin của bà mẹ. Cả hai quá trình này giúp tế bào phổi giảm tiết dịch và bắt đầu hấp thu dịch phổi trong phế nang, làm chuẩn bị cho phổi thực hiện chức năng hô hấp. Tuy nhiên, ở trẻ sinh mổ chủ động, quá trình này không xảy ra, dẫn đến việc phổi của trẻ khi mới sinh chứa nhiều dịch hơn, dễ gặp các vấn đề về hô hấp sau sinh.

Bố mẹ thường nghĩ rằng phẫu thuật lấy thai là an toàn hơn sinh thường, nhưng thực tế con gặp nhiều nguy hiểm sau khi sinh.

Trường hợp đầu tiên là bé trai Đ.T.D., 1 ngày tuổi, sống tại Thái Bình, đây là con thứ 2 trong gia đình. Do lo sợ những biến chứng từ phẫu thuật sinh lần trước, gia đình quyết định chọn phương pháp sinh mổ tự nguyện khi thai nhi được 37 tuần. Sau khi sinh, bé được hỗ trợ hô hấp qua mũi CPAP (Continuous Positive Airway Pressure). Tuy nhiên, tình trạng suy hô hấp của bé tiếp tục diễn biến xấu, nên bé đã được chuyển đến Trung tâm Sơ sinh - Bệnh viện Nhi Trung ương với ống thông khí nội quản. Bé nhập viện trong tình trạng tổn thương phổi nghiêm trọng và suy tuần hoàn.

Ngay khi nhận được, các bác sĩ Khoa Điều trị tích cực sơ sinh - Trung tâm Sơ sinh đã bắt đầu sử dụng máy hỗ trợ thở cho trẻ. Đồng thời, người ta đã tiêm surfactant vào phổi của bé để hỗ trợ hô hấp, cùng với việc sử dụng thuốc vận mạch và trợ tim liên tục. Sau 7 ngày điều trị, may mắn thay, tình trạng của bé đã cải thiện và ổn định.

Trường hợp thứ hai không may mắn là bé trai 1 ngày tuổi ở Nam Định, được sinh mổ tại bệnh viện địa phương khi thai kỳ đạt 36 tuần. Qua việc khám phá tiền sử, các bác sĩ cho biết do gia đình không biết về những nguy cơ và biến chứng có thể xảy ra đối với cả mẹ và bé khi sinh mổ, vì vậy khi mẹ phải nằm theo dõi thai kỳ trong 1 tuần, gia đình đã quá lo lắng và muốn sinh mổ khi chưa có cơn chuyển dạ.

Sau khi sinh, bé bị suy hô hấp và tăng áp phổi nặng nên được chuyển đến Trung tâm Sơ sinh - Bệnh viện Nhi Trung ương trong tình trạng tím tái, chỉ còn SpO2: 50% và suy tuần hoàn. Các bác sĩ ngay lập tức thực hiện phương pháp thở máy tần số cao cho bé, duy trì thuốc trợ tim, vận mạch và thuốc giãn mạch phổi. Mặc dù bé đã được chăm sóc tích cực, tình trạng không có sự cải thiện và bé đã tử vong sau 3 ngày.

Để tránh các biến chứng nặng có thể xảy ra do mổ đẻ đều, bố mẹ nên tránh lựa chọn phương pháp này khi không có chỉ định mổ đẻ cần thiết. Hãy thảo luận với bác sĩ sản khoa về những điều lo lắng và nhận hỗ trợ để chuẩn bị cho quá trình sinh an toàn và tốt nhất.