Các khoản hỗ trợ khác khi Nhà nước thu hồi đất là khoản gì?

1. Hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất là gì?

1.1. Khái niệm thu hồi đất:

Việc giao đất và cho thuê đất là cơ sở để thiết lập quan hệ pháp luật đối với đất đai và quyền sử dụng đất của các cá nhân, hộ gia đình được nhà nước ủy quyền. Tuy nhiên, thu hồi đất là một biện pháp để chấm dứt quan hệ pháp luật đất đai thông qua quyết định hành chính của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Nhà nước đại diện chủ sở hữu đất đai, có quyền định rút lại đất đai trong các hoạt động này.

Theo quy định của Luật Đất đai 2003, thuật ngữ "thu hồi đất" đã được giải thích rõ tại khoản 5 Điều 4. Tuy nhiên, giải thích này chưa đủ chính xác, gây nhầm lẫn rằng chỉ tổ chức hoặc ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn bị thu hồi đất. Thực tế, theo quy định pháp luật, người sử dụng đất bị thu hồi có thể là hộ gia đình và cá nhân sử dụng đất. Điều này đại diện cho nhóm chủ thể phổ biến bị thu hồi. Luật Đất đai 2013 đã cụ thể hóa khái niệm "thu hồi đất" tại khoản 11 Điều 4. Vì vậy, thu hồi đất có thể được hiểu một cách tổng quát là việc nhà nước ra quyết định hành chính để thu lại đất và quyền sử dụng đất đã được giao cho các chủ thể sử dụng đất theo quy định của pháp luật đất đai.

1.2. Khái niệm hỗ trợ:

Ngoài thuật ngữ bồi thường, trong các văn bản pháp luật hiện hành còn đề cập đến thuật ngữ hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất. Hỗ trợ này thể hiện chính sách nhân văn của nhà nước và biểu hiện bản chất "của dân do dân và vì dân" của nước ta, nhằm giúp đỡ và chia sẻ khó khăn với người bị thu hồi đất, đồng thời giúp họ nhanh chóng ổn định cuộc sống. Hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất có thể hiểu là việc nhà nước hỗ trợ người bị thu hồi đất thông qua nhiều chính sách khác nhau như đào tạo nghề mới, tạo việc làm mới, cung cấp kinh phí để di dời đến nơi mới, nhằm ổn định cuộc sống sản xuất và phát triển của những người có đất bị thu hồi.

2. Các khoản hỗ trợ khác khi Nhà nước thu hồi đất: 

Đầu tiên, hỗ trợ người đang thuê nhà không thuộc sở hữu Nhà nước theo quy định tại Điều 23 nghị định số 47/2014/NĐ-CP:

Hộ gia đình và cá nhân thuê nhà không có sở hữu của nhà nước sẽ được hỗ trợ chi phí di chuyển tài sản khi phải chuyển chỗ ở do Nhà nước thu hồi đất, theo quy định của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.

Hỗ trợ cũng được cung cấp cho việc thu hồi đất công ích của các xã, phường, thị trấn theo Điều 24 nghị định số 47/2014/NĐ-CP.

Người sử dụng đất sẽ được hỗ trợ ngoài các biện pháp hỗ trợ đã được đề cập trên khi Nhà nước thu hồi đất.

Căn cứ vào tình hình thực tế tại địa phương, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định áp dụng các biện pháp hỗ trợ khác để đảm bảo có chỗ ở, ổn định cuộc sống, sản xuất và công bằng đối với người sở hữu đất khi đất bị thu hồi. Trường hợp hộ gia đình hoặc cá nhân đang trực tiếp sản xuất nông nghiệp nhưng không đủ điều kiện được bồi thường theo quy định tại Điều 75 của Luật Đất đai năm 2013, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh sẽ xem xét hỗ trợ phù hợp với tình hình cụ thể tại địa phương. Trường hợp đặc biệt sẽ được trình Thủ tướng Chính phủ quyết định.

3. Nguyên tắc hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất:

Theo quy định tại Điều 83 của Luật Đất đai năm 2013, nguyên tắc hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất đã được quy định. Đầu tiên, người sử dụng đất khi đất bị thu hồi không chỉ được bồi thường theo quy định của pháp luật mà còn có thể được xem xét hỗ trợ từ nhà nước. Thứ hai, việc hỗ trợ phải tuân thủ đúng quy định của pháp luật, đảm bảo tính khách quan, công bằng, kịp thời và công khai.

Luật Đất đai năm 2013 có quy định cụ thể hơn về việc hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm cho hộ gia đình và cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp khi Nhà nước thu hồi đất nông nghiệp mà không có đất nông nghiệp cùng loại để bồi thường. Trường hợp người nhận được hỗ trợ đào tạo chuyển đổi nghề để tìm kiếm việc làm trong độ tuổi lao động có nhu cầu được đào tạo nào, thì sẽ được nhận vào làm việc trong các cơ sở đào tạo nghề và được tư vấn hỗ trợ tìm kiếm việc làm hoặc vay vốn tín dụng ưu đãi để phát triển trong quá trình sản xuất kinh doanh theo khoản 1 Điều 84 Luật Đất đai năm 2013. Luật cũng quy định việc hỗ trợ đào tạo chuyển đổi nghề hoặc tìm kiếm việc làm cho các hộ gia đình và cá nhân sử dụng đất kết hợp kinh doanh dịch vụ và mong muốn thu nhập chính của họ là từ hoạt động kinh doanh dịch vụ đó khi nhà nước thu hồi đất và phải di chuyển chỗ ở. Đồng thời, họ còn được hưởng vốn tín dụng ưu đãi để phát triển sản xuất kinh doanh theo khoản 2 Điều 84.

4. Các đối tượng được hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất:

Đối tượng được hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất được quy định tại Luật Đất đai năm 2013 và nghị định 47/2014/NĐ-CP ngày 15 tháng 5 năm 2014 của Chính phủ quy định về việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất. Theo đó, đối tượng được hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất bao gồm:

- Trong nước có các tổ chức bao gồm cơ quan nhà nước, đơn vị vũ trang nhân dân, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị xã hội, tổ chức kinh tế, tổ chức chính trị xã hội nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội nghề nghiệp, tổ chức sự nghiệp công lập và các tổ chức khác theo quy định của pháp luật dân sự;

- Trong nước còn có các hộ gia đình và cá nhân.

– Cộng đồng dân cư là nhóm người Việt Nam sống trên cùng khu vực hoặc tưởng tượng, có các phong tục, tập quán hoặc dòng họ chung.

– Các cơ sở tôn giáo;

– Các tổ chức nước ngoài tham gia hoạt động ngoại giao tại Việt Nam bao gồm đại sứ quán, lãnh sự quán và các cơ quan đại diện khác được chính phủ Việt Nam công nhận là đại diện của các tổ chức quốc tế hoặc các tổ chức liên chính phủ.

– Công dân Việt Nam được phép định cư ở nước ngoài theo luật pháp về quốc tịch đang có hiệu lực.

- Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài bao gồm doanh nghiệp 100% vốn đầu tư nước ngoài, doanh nghiệp liên doanh Việt Nam mà nhà đầu tư nước ngoài mua cổ phần, sắp nhập hoặc mua lại theo quy định của pháp luật về đầu tư doanh nghiệp.

- Việc mở rộng đối tượng được hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất có ý nghĩa quan trọng để đảm bảo tính tương thích với quy định của pháp luật trong quá trình hội nhập kinh tế thế giới và điều chỉnh sự khác biệt về quyền sử dụng đất giữa người Việt Nam trong nước và người Việt Nam định cư ở nước ngoài. Điều này cũng tạo điều kiện thuận lợi để khích lệ người Việt Nam định cư ở nước ngoài đầu tư vào quê hương.

Các văn bản pháp luật được sử dụng trong bài viết:

– Luật Đất đai năm 2013;

– Nghị định 47/2014/NĐ-CP của Chính phủ quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất;

– Nghị định 01/2017/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung 03 Nghị định hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Đất đai 2013 (Nghị định số 43/2014/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật Đất đai ngày 15/5/2014; Nghị định số 44/2014/NĐ-CP quy định về giá đất ngày 15/5/2014 và Nghị định số 47/2014/NĐ-CP về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ngày 15/5/2014);

– Nghị định 148/2020/NĐ-CP của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số nghị định quy định chi tiết thi hành Luật Đất đai.