Một tiến sĩ Harvard bị mất việc sau sự việc 'đụng' Mark Zuckerberg: Cơn thịnh nộ lan truyền trong giới học thuật toàn cầu
Hành vi đàn áp của trường đại học Harvard đối với một tiến sĩ Harvard sau khi đụng đến Mark Zuckerberg gây phẫn nộ trong giới học thuật, khiến nhiều người coi đây là hành động phản bội
Tiến sĩ Joan Donovan từ trường Đại học Harvard đã cáo buộc ban điều hành nhà trường áp đảo mình trước áp lực tài chính từ Mark Zuckerberg, theo CNN.
Cụ thể, cáo trạng của tiến sĩ Joan gửi lên Bộ Giáo dục và Tổng Chưởng Lý Bang Massachusetts cho thấy trường Harvard đã đóng cửa dự án của bà vì không hài lòng về nghiên cứu về hậu quả của công nghệ số trên mạng xã hội, bao gồm cả Facebook.
Điều trùng hợp là quyết định này được đưa ra khi nhà trường nhận được khoản tiền quyên góp kỷ lục 500 triệu USD từ Mark Zuckerberg.
Trù dập?
Theo báo Washington Post, bà Joan là người đứng đầu dự án nghiên cứu về tác hại của thông tin sai lệch trên mạng xã hội. Dự án này đã thu hút hàng triệu USD vốn đầu tư và tiến sĩ Joan đã có buổi làm chứng trước Nghị viện về các vấn đề liên quan.
Bà Joan cũng thường xuyên được mời lên truyền hình để phân tích việc tập đoàn Internet thu lợi từ việc lan truyền thông tin sai lệch gây chia rẽ trong xã hội.
Tuy nhiên, đến năm 2022, trường Đại học Harvard đã quyết định dừng dự án của tiến sĩ Joan và yêu cầu bà ngừng gây quỹ.
Vào năm 2023, ban lãnh đạo trường đã quyết định không ký hợp đồng bổ sung nào khác hoặc chuyển tiến sĩ Joan sang vị trí mới, buộc nhà nghiên cứu này phải chuyển đến một trường đại học khác.
Xin lưu ý rằng mặc dù không chính thức sa thải và vẫn còn hợp đồng đến cuối năm 2024, nhưng Harvard đã tước quyền xây dựng các dự án mới của tiến sĩ Joan, cấm huy động tiền hoặc tổ chức các sự kiện học thuật khác của bà.
Thậm chí ngôi trường này tiếp tục giữ nguồn tiền quyên góp mà bà Joan đã kêu gọi, bao gồm hơn 1 triệu USD từ nhà sáng lập Craig Newmark, vốn đã chỉ rõ muốn sử dụng số tiền này cho dự án của tiến sĩ Joan.
Theo Washington Post, hành động này của trường đại học Harvard đã khiến rất nhiều đồng nghiệp cùng ngành với bà Joan phải cảnh giác, khi vị tiến sĩ này được xem là người dẫn đầu trong lĩnh vực nhạy cảm chống lại quyền lực của các ông lớn ngành công nghệ như Facebook.
Bản cáo trạng dài 248 trang của Joan đã chỉ ra rằng trường Harvard đã bắt đầu hạn chế các nghiên cứu và dự án của Joan kể từ khi quỹ Chan Zuckerberg Initiative của Mark Zuckerberg quyên góp 500 triệu USD cho quỹ phát triển công nghệ trí tuệ nhân tạo.
Quỹ Chan Zuckerberg được thành lập bởi Mark Zuckerberg và vợ Priscilla Chan, cả hai đều là cựu sinh viên của trường đại học Harvard.
Sau chỉ 10 ngày từ khi quyên góp được tiến hành, trường Harvard đã đưa ra các nghi vấn về dự án của tiến sĩ Joan và thắt chặt quản lý, dẫn đến việc dừng dự án. Sau đó, trường đã hủy bỏ hợp đồng với bà Joan, người đóng vai trò giám đốc dự án, trước thời hạn. Mặc dù vậy, tiến sĩ này vẫn tiếp tục làm giảng viên bán thời gian tại Harvard.
Trái lại, trường đại học Harvard mạnh mẽ phản đối những cáo buộc của tiến sĩ Joan.
"Những cáo buộc về sự can thiệp của nhà tài trợ là không chính xác. Câu chuyện của bà Joan chứa nhiều thông tin sai lệch và những lời bóng gió không có căn cứ, đặc biệt là giả thuyết rằng trường Harvard đã cho phép Facebook tiếp cận các dự án nghiên cứu của bà Joan", người phát ngôn James Francis Smith của trường Harvard nói.
Trường danh tiếng này thông báo rằng để duy trì tiêu chuẩn học thuật, tất cả các dự án nghiên cứu tại Harvard cần phải được dẫn dắt bởi giảng viên. Tuy nhiên, tiến sĩ Joan chỉ là nhân viên tạm thời (Staff Member) chứ không phải là giảng viên (Faculty Member) của trường. Harvard cho biết khi giảng viên chính thức dẫn đầu dự án rời bỏ, trường đã cố gắng tìm giảng viên thay thế nhưng không thành công và quyết định để dự án tồn tại hơn 1 năm trước khi đóng cửa.
Trường Harvard không sa thải bà Joan và các thành viên cũ của dự án, họ đã được chuyển sang các nhiệm vụ khác. Bà Joan đã được trường cho "trợ giảng bán thời gian" nhưng bà từ chối. Mặc dù vậy, giải thích của trường không thuyết phục được giới học thuật khi đóng cửa dự án của bà Joan và không ký thêm bất kỳ hợp đồng tuyển dụng mới nào cho vị trí khác.
Mark Zuckerberg và vợ Priscilla Chan
"Điều này là một hành vi phản bội gây sốc về tính liêm chính trong học thuật của trường Harvard đối với lợi ích cộng đồng", giám đốc điều hành Libby Liu của Whistlebutter Aid, nhóm phi lợi nhuận đã làm việc với Frances Haugen trong vụ tố cáo Facebook, lên tiếng.
Giáo sư Lawrence Lessig từ trường luật Harvard cho rằng việc phân biệt giảng viên chính thức và nhân viên bán thời gian không phù hợp, tiêu chuẩn này chỉ nên áp dụng vào các công việc truyền thống mà không nên giới hạn ở mảng nghiên cứu hay giảng dạy khác.
Vào tháng 8/2023, bà Joan cho biết cô có thể sẽ gia nhập trường đại học Boston với vai trò trợ giảng và sẽ chấm dứt hợp đồng với trường Harvard. Tiến sĩ này cho biết cô buộc phải rời khỏi vì trường Harvard đã không còn hỗ trợ cho việc nghiên cứu chống lại tác động tiêu cực của mạng xã hội.
Cai gai trong mắt
Hãng tin CNN cho hay những khoản quyên góp của Chan Zuckerberg với Harvard được tiến hành ngay sau vụ bê bối Haugen.
Frances Haugen, một chuyên gia khoa học dữ liệu trước đây làm việc cho Facebook, đã điều trần trước Quốc hội Mỹ và cáo buộc rằng mạng xã hội lớn nhất thế giới đang theo đuổi lợi nhuận hơn là an toàn cho người dùng. Bê bối này đã khiến Mark Zuckerberg bị chỉ trích và dẫn đến sự bất mãn của người dùng đối với Facebook.
Sau khi tài liệu của Haugen được công bố với tên "Facebook Paper", tiến sĩ Donovan đã nỗ lực đưa chúng đến các cơ quan, nhà nghiên cứu, nhà báo và nhà hoạch định chính sách để đạt được sự chấp thuận từ Facebook.
Sự ép buộc buộc tiến sĩ Joan rời đi đã gây phẫn nộ trong cộng đồng học thuật. Bà Joan đã giữ vấn đề này bí mật cho đến gần đây và cáo trạng đã được Whistlebutter Aid gửi thay mặt bà Joan.
"Trước đây chúng tôi đã chứng kiến sự lộng hành của các tập đoàn vận động hành lang bảo kê ngành thuốc lá, xăng dầu và dược phẩm đã phá hoại các nghiên cứu học thuật gây bất lợi cho họ như thế nào. Họ làm vậy để bảo vệ sự dối trá và lợi nhuận khổng lồ, đồng thời trốn tránh trách nhiệm mình gây ra", giám đốc Liu nói.
"Giờ đây Meta cùng những đồng minh hùng mạnh của mình cũng đi theo đúng vở kịch đó. Cho dù trường Harvard có làm theo chỉ đạo của Meta hay tự mình chủ động bảo vệ lợi ích đồng minh thì kết quả đều như nhau: Đó là lợi ích của công ty đang làm suy yếu tự do nghiên cứu học thuật, gây bất lợi cho công chúng", bà Liu bổ sung.
The incident involving Dr. Joan took place against the backdrop of an increasing number of academic experts accusing technology corporations of using money under the guise of donations to influence or suppress research beneficial to the community, to the detriment of the company.
*Source: Washington Post, CNN
