EVN tăng giá điện: Sự thật về công ty con có chục nghìn tỷ đồng?

EVN đã xin tăng giá điện và báo chí đưa tin rằng loạt công ty con đã gửi hàng vạn tỷ đồng vào ngân hàng. Tuy nhiên, EVN giải thích rằng số tiền này cần được xem xét cùng với số dư nợ ngắn hạn của các tổng công ty Điện lực tại cùng thời điểm. Số nợ vay của các đơn vị là rất lớn, và nhu cầu trả nợ gốc và lãi trong năm rất cao, do đó các đơn vị phải duy trì số dư đủ để trả nợ đến hạn và đảm bảo tín nhiệm tín dụng cho các khoản vay trong thời gian tới. Ngoài ra, số dư tiền gửi cũng được sử dụng để thanh toán các nợ và chi phí hoạt động sản xuất kinh doanh của EVN.

Các tổng công ty điện lực cần phải tự chủ động quản lý và điều tiết nguồn lực tài chính để đảm bảo thanh toán nợ gốc và lãi vay đúng hạn cho các đơn vị tín dụng, thanh toán cho các nhà cung cấp, các nhà máy điện theo quy định, đồng thời nâng cao hiệu quả sử dụng vốn cho đơn vị mình, theo hướng dẫn của EVN.

Đại biểu Quốc hội Tạ Thị Yên đã trình bày các vấn đề liên quan đến ngành điện trong kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV.

Giải thích về khoản lỗ hơn 26.000 tỷ đồng của tập đoàn năm 2022, Tổng Giám đốc EVN Trần Đình Nhân cho biết giá bán lẻ điện bình quân cho khách hàng sử dụng điện theo biểu giá do Chính phủ quy định trong năm 2022 là 1.882,73 đồng/kWh, trong khi giá thành mua điện từ các nhà máy điện (bao gồm chi phí truyền tải, phân phối và phụ trợ) là 2.032,26 đồng/kWh. Vì vậy, mỗi kWh bán cho khách hàng sử dụng điện năm 2022 sẽ làm EVN lỗ 149,53 đồng/kWh, góp phần đưa EVN vào tình trạng lỗ sản xuất kinh doanh điện là 36.294,15 tỉ đồng năm 2022. Tuy nhiên, EVN vẫn có thu nhập từ các hoạt động khác liên quan tới sản xuất kinh doanh điện, đạt 10.058,36 tỉ đồng, giúp giảm thiểu tổng số lỗ năm 2022 của EVN xuống còn 26.235,78 tỷ đồng.

Theo EVN, chi phí mua điện từ các nhà máy điện bán đến khách hàng bao gồm chi phí sản xuất điện, chi phí truyền tải, chi phí phân phối - bán lẻ và chi phí hỗ trợ. Trong đó, chi phí sản xuất điện chiếm tỷ trọng chủ yếu.

Năm 2022, chi phí sản xuất điện chiếm tỷ trọng 83,6%; các chi phí truyền tải, phân phối-bán lẻ và hỗ trợ chỉ chiếm tỷ trọng 16,4%. Do các thông số đầu vào của chi phí sản xuất điện năm 2022 tăng đột biến, giá thành sản xuất điện sẽ tăng mạnh từ 1.506,4 đồng/kWh năm 2021 lên 1.698,45 đồng/kWh năm 2022.

Để đáp ứng nhu cầu điện của phát triển kinh tế và xã hội, EVN với vai trò là người mua duy nhất đã phải mua 80% sản lượng điện từ các nhà máy điện độc lập thông qua các hợp đồng mua bán điện với giá điện được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt là 1.757,5 đồng/kWh (chưa bao gồm chi phí truyền tải, phân phối - bán lẻ, phụ trợ) để cung cấp cho khách hàng. Ngoài việc sản xuất và kinh doanh điện, EVN còn phải thực hiện nhiệm vụ chính trị được giao bao gồm đầu tư lưới truyền tải và mạng lưới bán điện đến cả vùng núi, hải đảo và bán với giá thành thấp hơn để đóng góp cho việc giảm nghèo, bảo đảm ổn định chính trị và an ninh quốc phòng tại các địa bàn trọng điểm.

EVN nhưng lại chiếm tới hơn 10% tổng giá trị chi phí sản xuất điện. Điều này là do giá nhập khẩu điện cao hơn giá bán điện trong nước. Việc EVN phải chịu toàn bộ khoản lỗ này sẽ gây áp lực lớn đến tài chính của doanh nghiệp, đồng thời ảnh hưởng đến việc đầu tư phát triển hạ tầng điện.

EVN đã báo cáo về việc nhập khẩu điện từ Lào và Trung Quốc mà không mua điện từ nguồn gió và mặt trời. Tuy nhiên, sản lượng điện nhập khẩu của Việt Nam từ hai nước này khá nhỏ, chỉ khoảng 7 triệu kWh/ngày từ Lào và 4 triệu kWh/ngày từ Trung Quốc. Đây là con số rất nhỏ so với tổng sản lượng điện quốc gia là trên 850 triệu kWh/ngày, trong đó miền Bắc đóng góp 450 triệu kWh/ngày. Vì vậy, tỷ lệ điện nhập khẩu chỉ chiếm khoảng hơn 10 triệu kWh/ngày, tương đương với chưa đến 1,3% tổng sản lượng điện quốc gia. EVN cho biết, sản lượng điện nhập khẩu từ hai nước này không phải là mới, Việt Nam đã mua điện từ Trung Quốc từ năm 2005 và nhập khẩu điện từ Lào theo hiệp định liên Chính phủ. Ngoài ra, Việt Nam cũng đã bán điện sang Campuchia trong thời gian dài dựa trên các hiệp định giữa các nước láng giềng với nhau. Thông tin này được Thứ trưởng Bộ Công Thương Đặng Hoàng An đưa ra trong buổi họp báo ngày 24/5 vừa qua.

EVN cho biết, trong thời gian qua, năng lượng tái tạo đã được phát triển mạnh mẽ nhưng chủ yếu tập trung ở khu vực miền Trung và Nam, trong khi miền Bắc vẫn gặp khó khăn về cung cấp điện trong một số thời điểm. Hơn nữa, sự giới hạn về mặt kỹ thuật để đảm bảo an toàn vận hành các đường dây truyền tải điện 500 kV Bắc - Nam cũng khiến việc bổ sung nguồn điện ở miền Trung và Nam không thể hỗ trợ cho miền Bắc. Điều này đặt ra thách thức lớn cho EVN trong việc quản lý và phân phối điện hiệu quả. Trong phiên thảo luận tại Quốc hội, đại biểu Tạ Thị Yên đã đặt câu hỏi về hiệu quả hoạt động kinh doanh của EVN khi công ty báo lỗ 26.000 tỷ đồng vào năm 2022 và đề xuất tăng giá điện lên tới 8 lần nhưng vẫn tiếp tục báo lỗ.

Một điều thú vị đáng chú ý là trong khi công ty mẹ báo lỗ, các công ty con của nó lại đạt được lợi nhuận cao trong năm 2022. Chẳng hạn như Tổng công ty Phát điện 3 và Tổng công ty Phát điện 2 đã ghi nhận lợi nhuận sau thuế lần lượt là 2.550 tỷ đồng và 3.668 tỷ đồng.