Bí quyết nuôi con bằng sữa mẹ giúp bé sinh nhẹ cân có cơ hội phát triển tốt hơn

Sữa mẹ giúp trẻ tăng cân trở lại nhanh chóng

Theo Tài liệu Nuôi dưỡng trẻ nhỏ từ Vụ Sức khỏe Bà mẹ - Trẻ em, Bộ Y tế, trẻ sinh thấp cân được định nghĩa là trẻ sinh ra có cân nặng dưới 2500 gram, bao gồm cả trẻ sinh non và trẻ sinh đủ tháng. Trẻ sinh thấp cân có nguy cơ cao bị nhiễm khuẩn và nên được nuôi dưỡng bằng sữa mẹ nhiều hơn. Tuy nhiên, trẻ thường phải dùng thức ăn nhân tạo trong thực tế.

Một số trẻ sinh thấp cân có thể bú mẹ dễ dàng, đặc biệt là trẻ sinh đủ tháng nhưng cân nặng thấp trẻ vẫn có thể mút vú hiệu quả. Những trẻ này thường hay đòi bú nhiều lần, dẫn đến việc tăng cân nhanh chóng.

Trẻ sơ sinh có cân nặng thấp và thiếu tháng có thể gặp khó khăn ban đầu khi bú. Tuy nhiên, trẻ vẫn có thể tiếp nhận sữa mẹ bằng cách vắt sữa và cho trẻ ăn qua ống thông, ăn bằng cốc hoặc muỗng, kết hợp với việc trẻ tập bú mẹ. Đối với trẻ này, hoạt động bú mẹ sẽ dễ dàng hơn so với bú bình.

Sữa mẹ được coi là thức ăn tốt nhất cho trẻ nhỏ.

Khi trẻ sinh vào thời điểm thấp cân, trẻ có thể bắt đầu bú mẹ khi nào? Trẻ sinh non dưới 32 tuần tuổi, có khả năng nuốt và mút vú. Từ tuần thứ 32 trở đi, nhiều trẻ có thể bú mẹ, một số có thể bú mẹ hoàn toàn, nhưng một số trẻ gặp khó khăn trong việc phối hợp hành động mút vú, nuốt và thở. Trong quá trình bú, trẻ cần dừng để thở, sau đó tiếp tục bú. Trẻ có thể bú hiệu quả trong một thời gian ngắn, nhưng không thể bú liên tục đến khi no.

Khi trẻ được 36 tuần tuổi, trẻ có thể phối hợp hành động mút vú, nuốt và thở trong quá trình bú. Trẻ có thể bú liền mạch đến khi no, nên chỉ cần bú mẹ là đủ. Đo tuổi thai là cách đo khả năng ăn uống của trẻ tốt hơn là đo cân nặng. Tuy nhiên, không phải lúc nào chúng ta cũng biết chính xác tuổi thai của trẻ. Một số trẻ có thể bú mẹ khi đạt 1300-1500g, nhiều trẻ có thể bú mẹ tốt khi đạt 1600-1800g hoặc ít hơn.

Lượng mẹ tiếp xúc da kề da với con sau sinh có thể kích thích hoạt động của prolactin và oxytocin, giúp tăng cường mối quan hệ giữa mẹ và con và thiết lập việc nuôi con bằng sữa mẹ.

Nuôi con bằng sữa mẹ cho trẻ sinh thấp cân

Sau sinh, khi trẻ có thể bú, hãy cho trẻ bú ngay trong 2 giờ đầu tiên. Sau đó, hãy tiếp tục cho trẻ bú cứ sau 2 - 3 giờ để tránh tình trạng hạ đường huyết. Cho trẻ bú mẹ sớm càng tốt nếu có thể. Ban đầu, trẻ có thể chỉ tìm vú và bú ít, trong trường hợp này cần vắt sữa và cho quyển sữa đó bằng cốc hoặc thìa để đảm bảo đủ dinh dưỡng cho trẻ.

Nhiều trường hợp trẻ mới sinh nhẹ cân vẫn có thể hút sữa mẹ một cách dễ dàng và hiệu quả. Vì sức hút yếu, trẻ chỉ hút được một ít sữa mỗi lần, do đó, trẻ có nhu cầu hút nhiều lần và thường xuyên hơn.

Ban đầu, trẻ có thể gặp khó khăn khi hút sữa mẹ. Vì thế, trong những ngày đầu sau khi sinh, bà mẹ có thể cho trẻ thực hiện việc tập hút mẹ, kết hợp với việc vắt sữa và cho trẻ ăn qua ống thông hoặc dùng cốc, thìa. Tuyệt đối không nên cho trẻ hút bình sữa vì điều này sẽ gây nhầm lẫn cho trẻ giữa vú mẹ và bình sữa và làm trẻ bỏ bú mẹ sau này.

Cách tốt nhất để tập cho trẻ ăn đường miệng và làm cho trẻ thấy ngon miệng là cho trẻ ăn bằng cốc. Trong giai đoạn này, trẻ thường thích đưa vật vào miệng nhưng vẫn chưa thể mút vú hiệu quả.

Nếu sữa mẹ chưa có sẵn, nếu có thể và phù hợp, hãy cho trẻ bú từ người khác. Nếu không có sữa mẹ, có thể cho trẻ uống nước đường glucose hoặc sữa hộp. Tuy nhiên, nếu trẻ khỏe mạnh và không có nguy cơ hạ đường huyết, thì không cần cho trẻ uống nước đường glucose.

Các nhân viên y tế cần hướng dẫn cho các bà mẹ cách vắt sữa và cho trẻ ăn bằng cốc một cách tốt hơn. Việc vắt sữa nên được thực hiện ngay trong ngày đầu tiên sau khi sinh, đặc biệt tốt nếu có thể vắt trong vòng 6 giờ đầu tiên. Vắt sữa sớm giúp kích thích tiết sữa và nhanh chóng tạo ra sữa. Ngay cả khi chỉ vắt được một ít sữa non, lượng sữa này vẫn rất quan trọng về dinh dưỡng cho trẻ.

Trẻ khi bắt đầu bú tốt có thể cần nhiều thời gian và ngừng bú trong một bữa, ví dụ như trẻ mút 4-5 lần rồi ngừng trong 4-5 phút. Khi trẻ ngừng bú, không nên kéo trẻ ra khỏi vú, thay vào đó hãy để trẻ ngậm vú và sau một thời gian, trẻ sẽ tiếp tục bú. Một bữa bú có thể kéo dài trong khoảng 1 giờ và sau khi bú, trẻ có thể tiếp tục được cho ăn bằng cốc hoặc thìa. Đặc biệt quan trọng là đảm bảo cho trẻ có tư thế bú đúng. Khi trẻ ngậm vú đúng cách, trẻ sẽ bú hiệu quả ngay từ những lần bú đầu tiên.

như trẻ không sinh thấp cân, vì trẻ cần lượng sữa mẹ đủ để phát triển.

Mẹ có thể lựa chọn sử dụng sữa mẹ vắt hoặc sữa đóng hộp để cho bé ăn theo hướng dẫn đối với các trường hợp cần nuôi trẻ bằng sữa thay thế sữa mẹ. Ngoài ra, trong những trường hợp bé không thể bú mẹ như khi mẹ bị bệnh nặng không thể cho bé bú sữa hoặc vắt sữa, khi mẹ bị chiếu tia xạ hoặc phải dùng thuốc không an toàn cho con bú (như khi dùng các thuốc chống chỉ định cho trẻ như kháng giáp trạng, thuốc chống ung thư) hoặc khi mẹ bị nhiễm HIV (trừ khi đã được tư vấn và lựa chọn cách nuôi con bằng sữa mẹ), và khi bé mắc các bệnh chuyển hóa không thể tiếp thu sữa mẹ.

Đối với trẻ sinh thấp cân được nuôi dưỡng bằng thức ăn thay thế, cần theo dõi thường xuyên để đảm bảo bé phát triển tốt. Bà mẹ nên khuyến khích bé ăn thức ăn thay thế bằng cốc và thìa.

Hướng dẫn: Lượng sữa cung cấp cho trẻ sinh thấp cân không thể bú mẹ: Bắt đầu việc cho trẻ ăn với lượng sữa là 60 ml/kg cân nặng; Mỗi ngày, tăng lượng sữa cho trẻ bằng 20 ml/kg cân nặng cho đến khi đạt được 200 ml/kg cân nặng/ngày; Trẻ nên được cho ăn từ 8 đến 12 bữa/ngày (cách nhau khoảng 2 - 3 giờ); Lượng sữa trong mỗi bữa ăn có thể khác nhau, nhưng phải đảm bảo tổng lượng sữa cung cấp hàng ngày cho trẻ; Kiểm tra tổng lượng sữa cung cấp trong 24 giờ để đảm bảo trẻ nhận đủ chất dinh dưỡng; Tiếp tục việc cung cấp sữa cho trẻ cho đến khi trẻ đạt được cân nặng 2500 gr, khi đó trẻ có thể bú mẹ hoàn toàn. Lượng sữa sẽ tăng dần theo tuổi của trẻ.

Nếu trẻ ăn ít trong một bữa, chúng ta có thể cho trẻ ăn thêm trong bữa tiếp theo hoặc cho trẻ ăn sớm hơn trong bữa sau, đặc biệt khi thấy trẻ có dấu hiệu đói. Nếu trẻ không tăng cân đủ, cần cho trẻ ăn thường xuyên và nhiều hơn theo cân nặng chuẩn tại thời điểm đó.