Elon Musk thất bại với dự án siêu nhà máy 1 tỷ USD: Nhà cung ứng bỏ mặc, máy móc bị thanh lý sau 8 năm

Trong suốt thập kỷ qua, New York đã chi ra gần 1 tỷ USD để thực hiện kế hoạch đầy tham vọng của Elon Musk: xây dựng nhà máy sản xuất tấm pin mặt trời lớn nhất Tây bán cầu.

"Cực tốt!" - cựu Thống đốc New York Andrew Cuomo đã tuyên bố trong buổi lễ khởi công xây dựng nhà máy vào năm 2015.

Một cơ sở với diện tích hơn 100.000 mét vuông đã được xây dựng. Tổng số tiền đã được đầu tư vào các thiết bị nhà máy này là 240 triệu USD. Elon Musk đã khẳng định rằng vào năm 2020, nhà máy tại Buffalo sẽ sản xuất đủ lượng tấm pin năng lượng mặt trời lớn để lắp đặt cho 1.000 mái nhà mỗi tuần.

Tuy nhiên, sau 8 năm theo đuổi giấc mơ này, chỉ có trung bình 21 lượt lắp đặt mỗi tuần, theo các nhà phân tích năng lượng tại Wood Mackenzie. Việc các nhà cung cấp uy tín đổ xô đến trung tâm sản xuất hiện đại hầu như không xảy ra, trong khi đa số thiết bị sản xuất tấm pin mặt trời được bán thanh lý hoặc vứt bỏ.

Một báo cáo mới cho thấy chính quyền tiểu bang chỉ thu về 0,54 USD lợi nhuận trên mỗi 1 USD đầu tư cho nhà máy. Những kiểm toán viên đã ghi chép hầu hết tất cả các khoản đầu tư ở New York.

"Đây là một thỏa thuận kém", Thượng nghị sĩ tiểu bang Sean Ryan phê phán và cũng cho biết vẫn có những người bênh vực cho dự án này.

"Dù sao Tesla cũng có những đóng góp đáng kể cho nền kinh tế địa phương, hỗ trợ quá trình phục hồi kinh tế chung của khu vực", Jason Conwall - phát ngôn viên đại diện tổ chức giám sát dự án, phát biểu.

Trong nhiều năm qua, tiểu bang đã chấp nhận chỉnh sửa 12 lần các điều khoản trợ cấp, bao gồm cả việc giảm số lượng việc làm được tạo ra bởi nhà máy. Vào tháng 2, Tesla thông báo đã tạo ra khoảng 1.700 việc làm, đáp ứng đủ yêu cầu của điều khoản và tránh bị phạt 41 triệu USD mỗi năm.

New York chi tới 1 tỷ USD cho kế hoạch của Musk nhằm thu hút các siêu dự án công nghiệp. Chính phủ mong muốn thúc đẩy ngành sản xuất, đặc biệt là đối với nhà máy bán dẫn và pin xe điện. Có hàng tỷ USD trợ cấp và ưu đãi thuế để khuyến khích sản xuất đang được đề xuất bởi giới chức địa phương.

Ở Wisconsin, nhà máy của Foxconn Đài Loan đã nhận được khoảng 3 tỷ USD trợ cấp từ chính phủ. Amazon.com cũng nằm trong danh sách nhận trợ cấp cho "trụ sở thứ hai", nhưng phần lớn dự án đang bị đình trệ.

Elon Musk và tấm pin mặt trời

Tesla và SpaceX đã nhận một khoản tiền tổng cộng là 4 tỷ USD từ năm 2006 đến nay. Chính quyền Nevada đã cung cấp một số ưu đãi tài chính đáng kể, bao gồm cắt giảm thuế trị giá 330 triệu USD trong năm nay để hỗ trợ Tesla xây dựng và mở rộng khu nhà máy tại ngoại ô Reno.

Ở Buffalo, thay vì cung cấp những khoản giảm thuế kéo dài trong nhiều năm, tiểu bang đã quyết định đầu tư tiền mặt để xây dựng nhà máy. Theo E.J. McMahon, một thành viên quan trọng tại Trung tâm Chính sách công Empire, điều này có thể coi là một cú lừa phát triển kinh tế lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ.

Buffalo, một khu vực trước đây là động lực sản xuất, hiện đang chứng kiến tình trạng suy thoái khi các công ty công nghiệp ngày càng dịch chuyển về phía nam. Các nỗ lực cải tiến trước đây đã chủ yếu thất bại.

Trước đó, Musk hy vọng nhà máy ở Buffalo sẽ sản xuất một loại pin năng lượng mặt trời tiên tiến hơn. "Đây không chỉ là một sản phẩm lắp đặt trên mái nhà. Đây là một sản phẩm có thể thay thế chính mái nhà", Musk đã nói. "Tôi rất hào hứng với những gì chúng tôi đang đạt được ở Buffalo".

Vào tháng 4/2017, Thống đốc Cuomo đảm bảo thêm 500 triệu USD cho dự án, trong đó có khoảng một nửa được đầu tư vào Tesla. Điều này đưa tổng vốn đầu tư của New York vào nhà máy lên 959 triệu USD.

Ông Musk thừa nhận trong một bài phát biểu vào tháng 6/2019 rằng ông không thể tập trung vào lĩnh vực năng lượng mặt trời do áp lực của việc sản xuất hàng loạt mẫu Model 3.

"Sớm, chúng ta sẽ có thể tập trung vào năng lượng mặt trời. Sự thay đổi đáng kể sẽ rõ rệt", Musk lạc quan. "Chúng ta cần phải làm cho các tấm pin năng lượng mặt trời hấp dẫn như xe điện. Mục tiêu là tạo ra những tấm mái năng lượng mặt trời đẹp mắt hơn cả mái thông thường, cung cấp điện ổn định hơn và có chi phí lắp đặt thấp hơn".

Sau khi công bố lần đầu về tấm pin năng lượng mặt trời, Musk đã trình bày tưởng tượng về một ngôi nhà lý tưởng, có chiếc Tesla Model 3, tấm pin Powerpack lithium-ion trên tường và mái nhà bằng ngói năng lượng mới. Ông cũng đã đề ra một kế hoạch tham vọng liên quan đến việc sử dụng tấm pin mặt trời trên mái nhà, các nhà máy điện nhỏ và hệ thống hạ tầng điện tại địa phương. Việc lắp đặt mái nhà có tấm pin năng lượng mặt trời có thể là bước đầu tiên tiến tới sự thay đổi đáng kể trong sản xuất năng lượng.

Tuy nhiên, thực tế lại khác hoàn toàn so với những gì Elon Musk đã tưởng tượng. Theo Will Hance, một nhà phân tích dữ liệu 24 tuổi, người từng làm việc tại nhà máy Buffalo, Elon Musk thực ra chỉ muốn có "công việc" để tránh phải trả tiền phạt liên quan đến cam kết trong thỏa thuận.

Hiểu được tình hình thực tế tại Buffalo, nhiều nhà chính trị đã chỉ trích dự án này. Nghị sĩ bang New York Liz Krueger cho biết chính phủ nên đầu tư vào hạ tầng và nguồn nhân lực thay vì "tiêu hàng tỷ đô la thuế để trở thành nhà đầu tư thiên thần".

Trước đây, Thượng nghị sĩ Ryan đã ghé thăm nhà máy và ông nhận định rằng những gì đang diễn ra không tương đồng với hoạt động sản xuất quy mô lớn.

Ông Ryan nói: "Chúng tôi vẫn hy vọng rằng Tesla sẽ thật sự đầu tư vào nhà máy này, tạo ra việc làm và đóng góp vào nền kinh tế như đã hứa. Mọi người chưa chấp nhận việc Tesla đã thất bại vì chúng ta vẫn muốn tiếp tục hy vọng rằng điều đó sẽ trở thành hiện thực".

Theo: WSJ, Bloomberg