Trước đây, khi nhắc đến Bắc Đẩu, khán giả truyền hình thường liên tưởng ngay đến hình ảnh của "Cô Đẩu" mạnh mẽ, cay đắng và hơi đáng sợ do NSND Công Lý thể hiện trong mỗi chương trình Táo quân. Tuy nhiên, xung quanh nhân vật này có rất nhiều điều thú vị mà ít người biết.
Tạo hình của Bắc Đẩu là sự sáng tạo của NSND Công Lý và ê-kíp trong "Táo quân".
Bắc Đẩu là ai?
Trong văn hóa dân gian, Bắc Đẩu và Nam Tào được coi là Quan trên trời, ghi chép những sự sống, chết của con người. Nam Tào ghi chép sổ sinh, còn Bắc Đẩu ghi chép sổ tử. Nam Tào đặt ở hướng Nam, Bắc Đẩu đặt ở hướng Bắc của Ngọc Hoàng. Họ ghi lại số mệnh của mỗi người từ khi sinh ra cho đến khi qua đời, xác định vận mệnh giàu nghèo, lành dữ, và sau khi chết sẽ đầu thai kiếp gì. Họ cũng ghi chép số kiếp đầu thai của các loài vật.
NSƯT Xuân Bắc khoe hậu trường tập Táo quân
Trong tín ngưỡng tứ phủ, Quan Nam Tào và Quan Bắc Đẩu không được thỉnh đến trong nghi thức hầu đồng và không có đền thờ riêng trong hệ thống tứ phủ. Tuy nhiên, có nhiều đền thờ và điện thờ thờ tượng Quan Nam Tào và Quan Bắc Đẩu bên cạnh tượng Ngọc Hoàng.
Trong tin ngưỡng Trần Triều, có đền thờ riêng cho Quan Nam Tào và Quan Bắc Đẩu. Cả hai đền thờ đều nằm trong khu di tích Kiếp Bạc. Theo Cổng thông tin du lịch Hải Dương, đền thờ Nam Tào nằm trên núi Dược Sơn, đền thờ Bắc Đẩu ở núi Bắc Đẩu, thuộc thị xã Chí Linh của tỉnh Hải Dương. Cả hai ngôi đền này được xây dựng từ thời nhà Trần (1225-1400).
Bắc Đẩu trong chương trình Táo quân thay đổi thế nào?
Cùng với Ngọc Hoàng, Nam Tào, Bắc Đẩu được đưa vào trong chương trình Táo quân. Tuy nhiên, nếu như hai nhân vật đầu tiên gần như không có nhiều thay đổi kể từ ngày lên sóng, thì nhân vật Bắc Đẩu lại trải qua nhiều sự thay đổi.
Ban đầu, Bắc Đẩu xuất hiện trong hình hài một người đàn ông. Tuy nhiên, càng về sau nhân vật này càng trở nên nữ tính, đanh đá, chua ngoa và thích làm đẹp. Vì thế, nhân vật này đã bị gọi là "cô Đẩu".
Theo NSND Công Lý, vai diễn của Bắc Đẩu chỉ là sự sáng tạo không ai quy định phải như thế nọ, như thế kia cả. NSND Khải Hưng, người sáng tạo ra nhân vật Bắc Đẩu, cũng chia sẻ: “Ban đầu Bắc Đẩu không phải kiểu nửa ông nửa bà như bây giờ. Vì thấy cần biến hóa vai diễn này để mang đến nhiều tiếng cười và sự tươi mới hơn, anh Công Lý đã đề xuất ý tưởng xây dựng nhân vật theo hướng đó. Không ngờ nhân vật đã tạo được một ấn tượng tốt và vẫn “sống” cho đến tận bây giờ".
Trong một cuộc phỏng vấn, NSND Công Lý cũng cho biết: "Vai Bắc Đẩu là do mình sáng tạo hình tượng, không ai quy định Bắc Đẩu phải như thế này, như thế kia cả. Tôi nghĩ không ai biết ông Nam Tào trông ra sao, Bắc Đẩu như thế nào cả. Bắc Đẩu có thể là cô hay ông, chúng tôi chỉ quyết định như vậy để hai nhân vật tương tác nhau, tạo nên một hiệu ứng nào đó mà thôi, chúng tôi không có ý định gì khác."
Trong suốt 20 năm hoạt động với chương trình Táo Quân, NSND Công Lý đã để lại ấn tượng mạnh mẽ với những pha biến hóa độc đáo trong vai trò diễn viên hóa thân thành Bắc Đẩu đầy màu sắc và hài hước.
Trong năm đầu tiên, Bắc Đẩu Cô Lý thường khoác lên mình bộ vest màu đen, đội kính mắt, đeo khuyên tai và luôn mang theo cây giũa móng tay điệu đà. Lúc đó, hình ảnh của Bắc Đẩu vẫn mang nét nam tính và chưa được chăm chút kỹ lưỡng.
Bắc Đẩu trong chương trình Táo Quân 2003 ban đầu có vẻ ngoài nam tính nhưng lại thể hiện cử chỉ điệu đà, phần nữ tính.
Tuy nhiên, hình ảnh của Bắc Đẩu đã dần trở nên "nữ tính" hơn theo thời gian, với sự đầu tư vào trang phục cầu kỳ và đẹp mắt. Bắc Đẩu trở nên xinh đẹp và cũng lộ diện dưới hình ảnh diêm dúa, điệu đà hơn rất nhiều. Đến Táo Quân 2017, Cô Đẩu đã xuất hiện với tới 3 tạo hình khác nhau, mang đến sự mới lạ và hài hước cho khán giả.
Năm 2009, cô Đẩu đã chọn kiểu tóc uốn xoăn và trang điểm đậm hơn. Nhân vật của NSND Công Lý cũng có sự thay đổi về màu sắc trang phục. Đây là năm đầu tiên nhân vật này chuyển sang mặc trang phục màu hồng.
Năm 2013, cô Đẩu lại có màn lột xác về ngoại hình: Áo lụa hồng cánh sen thêu họa tiết kỳ công, mái tóc vàng hoa, xoăn nhẹ.
Đến "Táo quân" năm 2018, trang phục của Bắc Đẩu được đầu tư "khủng" với áo dài cách tân màu xanh lá. Mấn đội đầu của cô Đẩu cũng được đầu tư hoành tráng. Phần làm tóc và trang điểm được thực hiện kỹ lưỡng. Năm 2019 là năm Bắc Đẩu gây bất ngờ với tạo hình tu sĩ đầu trọc. Lý do là cô Đẩu muốn xin từ chức để đi học thiền....
NSND Công Lý đã tiết lộ rằng để thể hiện vai Bắc Đẩu, anh phải trang điểm, đánh mắt, kẻ mày, tô son trang điểm suốt 4-5 giờ. Sau khi trang điểm, mọi người đều khen anh trông xinh nhưng anh cảm thấy "phát ngốt". Do đó, anh đã liên tục xin đổi vai Bắc Đẩu nhưng không được chấp thuận.
"Tôi đã nói với đạo diễn rằng tôi sẽ tham gia Táo Quân nhưng chỉ muốn đóng vai Táo, sau đó là nghỉ. Đứng trên sân khấu suốt 3 tiếng và phải nheo mắt làm tôi cảm thấy mệt lắm."
Ở Táo quân, vai nào cũng là vai mà nghệ sĩ sáng tạo nên là chủ yếu. Nhưng rõ ràng, được hóa thân thành một nhận vật mà không phải hóa trang nặng tôi sẽ không bị phân tâm và bị gồng mình lên mà dành nhiều sức sáng tạo để nghĩ ra được những chi tiết đắt giá cho vai diễn hơn”, NSND Công Lý tâm sự.
Sau một năm xa chương trình vì lý do sức khỏe, sự xuất hiện của NSND Công Lý tại Táo quân 2023 khiến khán giả và đồng nghiệp xúc động.
Tuy nhiên, vai diễn Bắc Đẩu đã gắn bó với NSND Công Lý, tạo được dấu ấn sâu đậm trong lòng công chúng. Trong Táo quân 2023, cô Đẩu tái xuất với tạo hình sang trọng, dịu dàng cùng kiểu tóc búi cao. Sau một năm xa chương trình vì lý do sức khỏe, sự xuất hiện của NSND Công Lý khiến khán giả và đồng nghiệp xúc động.
Năm nay, chương trình Táo quân vẫn chưa hé lộ nội dung cũng như các nghệ sĩ sẽ góp mặt. Tuy nhiên, thông tin nghệ sĩ Thái Sơn sẽ thay thế NSND Công Lý vào vai Bắc Đẩu nhanh chóng thu hút sự quan tâm của khán giả. Anh được nhận xét là có nét diễn đa dạng, có sự tương đồng nhất định với vai Bắc Đẩu được NSND Công Lý thể hiện thành công trước đó.
Khán giả đã bày tỏ sự ủng hộ đối với NSƯT Thái Sơn khi anh đóng vai Bắc Đẩu.
Trước thông tin này, Thái Sơn cho biết anh đang tập luyện cho chương trình Gala cuối cùng của Táo quân, nhưng anh chưa nhận được thông tin gì. Thái Sơn cũng cho biết rằng Táo quân không chỉ là chương trình của anh mà còn có rất nhiều nghệ sĩ khác muốn tham gia.
Tôi tin rằng, Táo quân là một chương trình mà mọi nghệ sĩ hài đều ao ước được tham gia và tôi cũng không phải là ngoại lệ. Trong năm vừa qua, tôi đã có cơ hội tham gia trong chương trình Táo quân với vai diễn là một trong năm Thiên Lôi. Đối với tôi, đó là một may mắn lớn", anh nói.
Thái Sơn khẳng định rằng anh biết ơn sự ủng hộ của khán giả dành cho mình, nhưng không có ai có thể thay thế được NSND Công Lý. "Những đề xuất từ khán giả, tôi không dám nghĩ đến. Tôi rất cảm kích tình yêu và sự ủng hộ từ khán giả, nhưng may mắn lớn quá. Với thương hiệu Bắc Đẩu mà NSND Công Lý đã xây dựng trong nhiều năm qua, tôi cho rằng không ai có thể thay thế được", Thái Sơn bày tỏ.