Từ biệt Đạo diễn Biệt động Sài Gòn: Gia đình và đồng nghiệp tiễn đưa

Nghệ sĩ qua đời vào ngày 24/12 vì tuổi cao, hưởng thọ 87 tuổi. Vợ ông - bà Kim Cương - luôn bên cạnh, chăm sóc chồng cho đến những phút cuối cùng. Sau khi chồng mất, bà suy sụp, phải dùng gậy để đi đến lễ tang.

Vợ của đạo diễn Long Vân - bà Kim Cương (ngồi) bên các con, cháu. Ảnh: Giang Huy

Bà Kim Cương là một ca sĩ của Đoàn Văn công Tổng cục Chính trị, và cô và ông đã gặp nhau khi cô đi nhờ về Khu văn công Mai Dịch. Khi đạo diễn Long Vân bận rộn làm phim, bà luôn đi theo để chăm sóc ông. Nhiều người bạn gọi Kim Cương là "cảnh sát sức khỏe" vì nếu không có bà nhắc nhở, đạo diễn sẽ quên ăn và quên ngủ.

Hai ông bà có một con gái - Vân Dung. Cô từng tham gia nhiều phim của bố từ nhỏ, trong đó có vai em bé giao báo phim Biệt động Sài Gòn. Bén duyên phim ảnh sớm nhưng sau này, Vân Dung chọn làm kinh doanh.

Bà Kim Cương nhìn chồng cuối cùng một lần. Ảnh: Giang Huy

Nhiều đồng nghiệp nhớ rằng đạo diễn là người hào hoa, trượng nghĩa, luôn hy sinh vì nghề. Biên kịch Trịnh Thanh Nhã cho biết chồng bà - biên kịch Lê Phương và đạo diễn Long Vân - đều là những người dám nghĩ dám làm. Mỗi lần gặp nhau, hai người nói chuyện một cách hoạt bát, và đôi khi cả gay gắt tranh luận. "Với phim Biệt động Sài Gòn, hai người có thể coi là đồng tác giả kịch bản, vì mọi chi tiết đều được cùng nhau sáng tạo. Tuy nhiên, ông Long Vân là người không quan trọng việc đặt tên, chỉ quan tâm đến kết quả cuối cùng", bà Thanh Nhã nói.

Nghệ sĩ Thu Hà viếng tang đạo diễn Long Vân

Khi đến viếng tang đạo diễn, diễn viên Thu Hà cảm thấy buồn bã vì nhiều thành viên đoàn phim Hẹn gặp lại Sài Gòn đã qua đời. Thu Hà nhớ đến Long Vân, người đã tỏ ra rất đáng tin cậy và cẩn thận. "Khi đạo diễn tìm người diễn vai Út Vân trong phim, ông chắc chắn khoảng 80% đã chọn tôi, nhưng còn 20% ông cần thêm thời gian để suy nghĩ. Tôi đã đợi suốt hai năm để được nhận vai diễn," Thu Hà chia sẻ. Trong phim, cô đóng cùng với nghệ sĩ Tiến Hợi, diễn vai Chủ tịch Hồ Chí Minh lúc trẻ.

Nghệ sĩ Hà Xuyên (vai Ngọc Mai phim Biệt động Sài Gòn) không thể tham dự, đã nhờ Thu Hà thay mặt phúng điếu cho đạo diễn. Đoàn phim Biệt động Sài Gòn hiện nay có người còn sống, có người đã ra đi. Nghệ sĩ Quang Thái, Bùi Cường đã từ trần, còn Hai Nhất bị đột quỵ, còn Thanh Loan đang sinh sống ở nước ngoài.

Diễn đạo diễn Long Vân đã in sâu ấn tượng trong làng điện ảnh. Nghệ sĩ Long Vân được xem như là một vị tướng, chỉ huy hàng nghìn diễn viên trong các cảnh quay khó khăn. Khi đạo diễn thực hiện bộ phim Biệt động Sài Gòn, bố của Thanh Vân - NSND Hải Ninh - đã hỗ trợ thực hiện một cảnh ở Củ Chi. Đạo diễn Thanh Vân nhớ lại: "Khi đó, chú vừa điều phối nhân lực, thiết bị, vừa sắp xếp các phương tiện chiến đấu như máy bay, xe tăng. Chú đã tạo ra một cảnh quay khó khăn và tuyệt vời trong điện ảnh, đến nay vẫn chưa có ai làm được lại."

Đạo diễn Long Vân rất tâm huyết với thế hệ sau, đã dìu dắt nhiều người trẻ, trong đó có đạo diễn Đinh Đức Liêm của phim Đồng tiền xương máu. Trong những dịp kỷ niệm thành lập Hãng Phim truyện Việt Nam, dù phải ngồi xe lăn, ông vẫn đến trò chuyện cùng các em, các cháu.

Nghệ sĩ Tất Bình - đàn em thân thiết của đạo diễn Long Vân - nói rằng ông đã có "một cuộc đời sôi nổi và ý nghĩa". Khi còn sống, khi mọi người tiếc nuối vì Long Vân chưa có danh hiệu, đạo diễn chỉ cười, nói: "Tất cả tâm trí tôi đã dành cho tác phẩm, những thứ khác không quan trọng".

Trong chương trình văn nghe tưởng nhớ ông, Tất Bình đánh giá lại các bước ngoặt trong sự nghiệp của đạo diễn. Mặc dù được đào tạo ngành sư phạm, ông bén duyên với điện ảnh, sớm thành công từ tác phẩm đầu tay - Tiếng gọi phía trước và sau đó là loạt phim Nơi gặp gỡ tình yêu, Cho cả ngày mai và Biệt động Sài Gòn.

Nghệ sĩ Tất Bình nói Long Vân là đạo diễn xuất sắc, góp phần định hình nền điện ảnh cách mạng Việt Nam. Với Biệt động Sài Gòn, ông trở thành người của nhiều cái "đầu tiên" trong điện ảnh. Đó là bộ phim dài tập đầu tiên, cũng là phim màu đầu tiên của Việt Nam. Ông cũng là người đầu tiên đưa hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh lên màn ảnh rộng, với phim Hẹn gặp lại Sài Gòn.