Tội dâm ô người dưới 16 tuổi là gì? Dấu hiệu pháp lý?

1. Tội dâm ô người dưới 16 tuổi là gì?

Để có cái nhìn toàn diện về vấn đề lý thuyết và thực tiễn liên quan đến việc xử phạt tội dâm ô đối với người dưới 16 tuổi, cần tiến hành nghiên cứu để hiểu rõ về khái niệm và đặc điểm của loại tội phạm này.

Để định nghĩa một cách khoa học về tội dâm ô đối với người dưới 16 tuổi, cần làm sáng tỏ khái niệm dâm ô nói chung. Có nhiều quan điểm khác nhau về khái niệm này, bao gồm:

"Dâm ô là hoạt động tình dục trong nhiều hình thức khác nhau ngoại trừ quan hệ tình dục truyền thống."

"Dâm ô là những hành vi có tính chất kích thích hoặc kích dục, đáp ứng nhu cầu tình dục mà không bao gồm quan hệ tình dục hoặc các hình thức tình dục khác."

"Dâm ô là hành vi có đặc điểm loạn dâm, nhằm thoả mãn dục vọng cá nhân mà không có ý định quan hệ tình dục với người khác.

Trái với việc LHS Việt Nam không đưa ra định nghĩa pháp lý và mô tả rõ về hành vi dâm ô và tội phạm dâm ô đối với người dưới 16 tuổi trong các phiên bản pháp điển hóa năm 1999 và 2015, nhưng có những hướng dẫn về hành vi dâm ô trong các văn bản hướng dẫn của TANDTC. Ví dụ, Hướng dẫn số 329-HS2 ngày 11/05/1967 đã định nghĩa: "Dâm ô tức là hành vi xấu xa, xúc phạm đối với người khác, mặc dù không liên quan đến hành vi quan hệ tình dục nhưng vẫn nhằm thoả mãn dục vọng tình dục của bản thân hoặc kích thích bản năng tình dục của người đó"; và gần đây, TANDTC đã hướng dẫn trong Nghị quyết số 06/2019: "Hành vi dâm ô là hành vi của những người cùng giới tính hoặc khác giới tính tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với các bộ phận sinh dục, bộ phận nhạy cảm, và bộ phận khác trên cơ thể của người dưới 16 tuổi có tính chất tình dục, mặc dù không có mục đích quan hệ tình dục".

Theo quan niệm của các tác giả và hướng dẫn từ TANDTC, dâm ô được coi là một hành vi xâm hại tình dục, nhưng chỉ hạn chế ở việc tác động trực tiếp ngoài cơ thể nạn nhân mà không có giao cấu hoặc mục đích giao cấu với nạn nhân. Đây là việc sử dụng trẻ em (dưới 16 tuổi) như công cụ để thỏa mãn nhu cầu tình dục của người phạm tội hoặc kích thích bản năng tình dục của người khác, nhưng không phải là hành vi "giao cấu hoặc hành vi tình dục".

Để rõ ràng hơn về khái niệm dâm ô và tội phạm dâm ô đối với người dưới 16 tuổi, cần phân biệt với các hành vi quấy rối tình dục.

Quấy rối tình dục là hành vi tình dục có tác động tiêu cực đến nhân phẩm của cả nam và nữ, đây là hành vi không được chấp nhận, không mong muốn và không đúng đắn khi xúc phạm đối với người bị ảnh hưởng….

“Quấy rối tình dục bao gồm mọi hành vi mang tính tình dục hoặc kích thích tình dục của một cá nhân, bằng cách sử dụng từ ngữ, không sử dụng từ ngữ, tác động hình ảnh, cử chỉ và hành động dành cho một cá nhân khác mà cá nhân đó không mong muốn hoặc cảm thấy khó chịu tại các địa điểm khác nhau”.

Do đó, hành vi dâm ô có thể được hiểu là một hành vi lạm dụng tình dục và cũng là một hành vi quấy rối tình dục.

Tội dâm ô đối với người dưới 16 tuổi là hành vi nguy hiểm đối với xã hội, được quy định trong Luật Hình sự, do những người từ 18 tuổi trở lên thực hiện một cách cố ý xâm phạm trực tiếp hoặc gián tiếp vào các bộ phận sinh dục, nhạy cảm, hoặc bộ phận khác trên cơ thể của người dưới 16 tuổi, có tính chất tình dục, nhưng không nhằm mục đích giao cấu hoặc thực hiện các hành vi quan hệ tình dục khác.

2. Đặc điểm của tội phạm dâm ô người dưới 16 tuổi:

Để hiểu rõ hơn về tội phạm này, ta cần nêu ra những đặc điểm quan trọng mà nó mang lại. Theo nghiên cứu, tội phạm dâm ô đối với trẻ em có những điểm chính sau đây:

Đầu tiên, vi phạm quyền tự do tình dục của những người dưới 16 tuổi là một tội phạm xâm phạm danh dự và nhân phẩm của họ.

Thứ hai, nạn nhân của tội phạm chỉ là những em nhỏ dưới 16 tuổi. Những em này có thể đồng ý hoặc tự nguyện trong hành vi tình dục bị xâm phạm, hoặc bị cưỡng bức thực hiện hành vi này với người phạm tội.

Vào ngày thứ ba, hành vi dâm ô đối với người dưới 16 tuổi chỉ áp dụng cho những người từ 18 tuổi trở lên. Những người này có thể là nam, nữ hoặc lưỡng tính.

Vào ngày thứ tư, hành vi dâm ô mục đích cố ý là sử dụng mọi cách để làm bị cuốn vào tình dục với người dưới 16 tuổi để thỏa mãn dục vọng của bản thân, nhưng không có ý định thực hiện hành vi giao cấu hoặc các hành vi tình dục khác với nạn nhân.

3. Dấu hiệu pháp lý của tội dâm ô người dưới 16 tuổi:

Theo Điều 146 BLHS năm 2015 (sửa đổi năm 2017), vi phạm tội dâm ô đối với người dưới 16 tuổi xảy ra khi "người nào đã đủ 18 tuổi trở lên có hành vi dâm ô đối với người dưới 16 tuổi mà không có ý định quan hệ tình dục hoặc thực hiện các hành vi tình dục khác".

3.1. Khách thể của tội phạm:

Hành vi này vi phạm quyền được bảo vệ về thân thể, nhân phẩm, danh dự và sự phát triển bình thường về tâm sinh lý của trẻ em, và tương đương với tội phạm xâm hại tự do tình dục của người dưới 16 tuổi.

Đối tượng chịu ảnh hưởng của tội phạm này là những người dưới 16 tuổi.

3.2. Về mặt khách quan của tội phạm:

Hành vi phạm tội được xem là hành vi dâm ô đối với người dưới 16 tuổi. Theo hướng dẫn của Hội đồng thẩm phán Tòa án Nhân dân Tối cao tại Nghị quyết số 06/2019/NQ-HĐTP ngày 01/10/2019 thì: “3. Hành vi dâm ô được quy định tại khoản 1 Điều 146 của Bộ luật Hình sự là hành vi của những người cùng giới tính hoặc khác giới tính tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với bộ phận sinh dục, bộ phận nhạy cảm, hoặc bộ phận khác trên cơ thể của người dưới 16 tuổi có tính chất liên quan đến tình dục nhưng không nhằm mục đích quan hệ tình dục.”

Hành vi phạm tội dâm ô đối với người dưới 16 tuổi chỉ bao gồm tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với các bộ phận nhạy cảm của cơ thể như quần áo, bộ phận sinh dục và bộ phận khác, nhằm tạo động lực tình dục mà không liên quan đến hành vi quan hệ tình dục.

Để làm rõ hơn, Nghị quyết số 06/2019 của TANDTC phân biệt các hành vi cụ thể được xem là phạm tội dâm ô và bị xử lý hình sự:

a) Cấm tiếp xúc bằng bộ phận sinh dục hoặc bộ phận nhạy cảm (ví dụ: đụng chạm, cọ xát, chà xát...) với bộ phận sinh dục, bộ phận nhạy cảm hoặc bộ phận khác của người dưới 16 tuổi.

b) Cấm tiếp xúc bằng bộ phận khác trên cơ thể (ví dụ: tay, chân, miệng, lưỡi...) với bộ phận sinh dục, bộ phận nhạy cảm của người dưới 16 tuổi (ví dụ: vuốt ve, sờ, bóp, cấu véo, hôn, liếm...).

c) Sử dụng dụng cụ tình dục để tiếp xúc với bộ phận sinh dục hoặc bộ phận nhạy cảm của người dưới 16 tuổi, ví dụ như chạm, cọ xát, chà xát...

d) Mời gọi hoặc ép buộc người dưới 16 tuổi sử dụng bộ phận khác trên cơ thể của họ để tiếp xúc với bộ phận nhạy cảm, ví dụ như vuốt ve, sờ, bóp, cấu véo, hôn, liếm... của người phạm tội hoặc của người khác.

đ) Các hành vi khác có tính chất tình dục nhưng không nhằm vào việc quan hệ tình dục (ví dụ: hôn vào miệng, cổ, tai, gáy... của người dưới 16 tuổi).

Hình thức phạm tội này được tính là hoàn thành khi người vi phạm thực hiện một trong các hành vi nêu trên, mà không cần phải có hậu quả xảy ra.

3.3. Dấu hiệu thuộc về chủ thể của tội phạm:

Đối tượng của tội ác này bao gồm những người trưởng thành từ 18 tuổi trở lên có trách nhiệm hình sự.

3.4. Dấu hiệu thuộc về mặt chủ quan của tội phạm: 

Tội dâm ô đối với người dưới 16 tuổi chỉ được xem là vi phạm cố ý khi có mục đích xác định. Nếu kẻ phạm tội không thực hiện giao cấu hoặc các hành vi tình dục khác mà chỉ thực hiện tội nêu trên, thì sẽ được coi là có ý định phạm tội. Nhưng nếu kẻ phạm tội thực hiện hành vi nêu trên với mục đích giao cấu hoặc các hành vi tình dục khác, thì sẽ bị xử phạt theo các tội phạm tình dục khác.

Về ý thức chủ quan không cần đòi hỏi người phạm tội biết rõ nạn nhân là người dưới 16 tuổi.