Nhà ở xã hội là một phần quan trọng của chính sách an sinh xã hội, giúp đáp ứng nhu cầu về nhà ở của những người có thu nhập thấp, không đủ điều kiện mua, thuê mua hoặc thuê nhà theo giá thị trường. Với những ưu đãi về giá bán và lãi suất vay ngân hàng, các dự án nhà ở xã hội luôn thu hút sự quan tâm của những người có nhu cầu mua nhà.
Tuy nhiên, để mua nhà ở xã hội không phải ai cũng đủ điều kiện. Vì vậy, theo quy định của pháp luật, những đối tượng đủ điều kiện mua nhà ở xã hội là ai?
- Người có thu nhập thấp theo quy định của pháp luật về nhà ở xã hội;
- Người thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ công nhân thuê nhà do chính quyền địa phương xác định;
- Người thuộc các đối tượng chính sách xã hội khác theo quy định của pháp luật.
Việc đáp ứng các điều kiện trên sẽ giúp đối tượng đủ điều kiện để mua nhà ở xã hội theo quy định của Luật Nhà ở 2014.
- Các hộ gia đình nghèo và cận nghèo địa phương sống tại vùng nông thôn;
- Những gia đình ở khu vực nông thôn thường xuyên gặp phải tác động của thiên tai và biến đổi khí hậu;
- Người thu nhập thấp, hộ nghèo, cận nghèo tại khu vực đô thị;
- Người lao động đang làm việc tại các doanh nghiệp trong và ngoài khu công nghiệp;
- Nhân viên hành chính, nhân viên kỹ thuật, nhân viên chuyên môn theo quy định của pháp luật về nhân sự;
- Sinh viên, học sinh đang theo học tại các trường đại học, cao đẳng, trung học phổ thông hoặc các cơ sở đào tạo nghề;
- Công dân đang tham gia vào hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, nông nghiệp, nông thôn, đô thị và các lĩnh vực khác;
- Người lao động tự do, người tự kinh doanh, người làm việc theo hợp đồng, người làm công tác xã hội, người làm công tác tình nguyện, người làm công tác ngoại giao;
- Người nghệ sĩ, người thực hiện công việc nghệ thuật, người tham gia vào hoạt động văn hóa, giáo dục, y tế, khoa học, nghiên cứu, công nghệ, thể dục thể thao và các lĩnh vực đặc thù khác;
- Người nội trợ, người chăm sóc gia đình, người lao động trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, chăm sóc trẻ em, người già, người khuyết tật và các đối tượng khác có nhu cầu đặc biệt;
- Người lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam theo quy định của pháp luật về lao động nước ngoài;
- Các đối tượng khác theo quy định của pháp luật.
Các hộ gia đình và cá nhân thuộc diện bị thu hồi đất và phải giải tỏa, phá dỡ nhà ở theo quy định của pháp luật, nhưng chưa nhận được bồi thường từ Nhà nước bằng nhà ở hoặc đất ở.
Có 10 nhóm đối tượng đủ điều kiện mua nhà ở xã hội. Ngoài ra, người mua cũng phải đáp ứng các điều kiện theo quy định tại điều 51 Luật nhà ở năm 2014, bao gồm:
Điều kiện về nhà ở: Đối tượng phải không sở hữu nhà ở cá nhân, chưa được mua, thuê hoặc thuê mua nhà ở xã hội, chưa được hưởng các chính sách hỗ trợ nhà ở, đất ở dưới bất kỳ hình thức nào tại nơi cư trú, học tập hoặc có nhà ở cá nhân nhưng diện tích nhà ở trung bình đầu người trong gia đình thấp hơn mức diện tích nhà ở tối thiểu do Chính phủ quy định theo từng thời kỳ và từng khu vực.
Điều kiện về cư trú: Người mua nhà ở xã hội phải có hộ khẩu thường trú hoặc đăng ký tạm trú, nhưng phải đóng bảo hiểm xã hội từ 1 năm trở lên tại các tỉnh, thành phố có dự án phát triển nhà ở xã hội.
Để đáp ứng các tiêu chí trên, người mua cần đăng ký mua nhà xã hội với chủ đầu tư dự án tương ứng. Sau khi hồ sơ được phê duyệt, chủ đầu tư và khách hàng sẽ thảo luận và đồng ý về việc ký kết hợp đồng mua bán, tuân thủ quy trình chi tiết theo quy định nghị định 100/2015/NĐ-CP.
Trong vòng 5 năm kể từ ngày mua, thuê mua nhà ở xã hội và đã thanh toán đầy đủ tiền mua, thuê mua, nếu có nhu cầu bán nhà ở, người mua chỉ được bán lại cho đơn vị quản lý nhà ở xã hội hoặc cho người thuộc diện được mua nhà ở xã hội tại đơn vị này.
Cần phát triển nhà ở xã hội cho thuê để giảm gánh nặng tài chính cho người thu nhập thấp, đặc biệt là công nhân và lao động mới đi làm. Đồng thời, cần kiểm soát tình trạng khai man thu nhập và việc người đầu cơ mượn tên công nhân để đăng ký mua nhà. Hiện nay, nhiều quốc gia đã áp dụng mô hình này, trong đó chủ đầu tư chỉ thực hiện dự án và việc quản lý vận hành được giao cho tổ chức chuyên nghiệp công hoặc tư nhân. Các tổ chức này cam kết mua nhà với mức giá hợp lý để cho thuê dài hạn, giúp giải quyết vấn đề dòng tiền đầu ra cho chủ đầu tư và đảm bảo người có thu nhập thấp có quyền ở nhà mà không cần sở hữu.