Nguyên tắc 3 phút mà ai cũng có thể tuân thủ để tránh bị đột quỵ
Nguyên tắc 3 nửa phút dễ dàng thực hiện để đề phòng đột quỵ và các bệnh lý tim mạch trong thời tiết giao mùa Hãy tìm hiểu cách giữ gìn sức khỏe, bảo vệ đường hô hấp, điều trị bệnh dị ứng và chăm sóc cơ xương khớp một cách chủ động
Có nhiều trường hợp bị đột quỵ sau khi ngủ dậy đã được ghi nhận. Một nghiên cứu được thực hiện tại Khoa Cấp cứu Bệnh viện Trung Ương Quân đội 108 trong 2 năm (2016-2017) với 3907 bệnh nhân đột quỵ não đã cho thấy 62,9% các trường hợp xảy ra vào buổi sáng sớm (từ 5-8 giờ). Nguyên nhân trong số đó mà được đề cập là thay đổi tư thế từ nằm sang tư thế vận động (như đứng hoặc đi) đột ngột, dẫn đến thay đổi huyết áp và nồng độ hormone trong cơ thể.
Thói quen này thường xuyên xảy ra khi mọi người dậy đi vệ sinh giữa đêm hoặc ngồi dậy ngay vào buổi sáng sớm sau khi ngủ dậy. Hành động này có thể gây ra tình trạng hạ huyết áp tư thế đứng – còn được gọi là "nước chảy về chỗ trũng".
Suy giảm huyết áp khi đứng lên là tình trạng mất quá mức huyết áp khi đứng lên, với sự giảm > 20mmHg trong huyết áp tâm thu hoặc giảm > 10mmHg trong huyết áp tâm trương hoặc cả hai trong thời gian 3 phút kể từ khi đứng dậy.
Hậu quả của việc này là gây ra tình trạng thiếu máu và cung cấp oxy đột ngột cho não, dẫn đến các triệu chứng như thấy hoa mắt, chóng mặt, đau đầu, có thể ngất xỉu, co giật, thậm chí gây chấn thương do ngã gục. Ngoài ra, khi huyết áp giảm đột ngột, cơ thể sẽ kích thích các phản ứng tự bảo vệ, làm tăng nhịp tim và huyết áp lên mức bình thường. Bên cạnh đó, sau thời gian ngủ dài, cơ thể bị mất một lượng nước, khiến cho máu dẫn đến sự đặc hơn và tim phải hoạt động mạnh mẽ hơn. Điều này tăng nguy cơ tổn thương các mảng xơ vữa động mạch, dẫn đến nứt, vỡ và tạo thành cục máu đông, gây tắc nghẽn động mạch não.
Những người có bệnh tim mạch như rối loạn nhịp tim, hẹp van động mạch, suy tim hay hẹp động mạch có rủi ro cao khi đứng lâu.
- Người gặp phải giảm lượng máu trong các trường hợp như mất nước (do tiêu chảy kéo dài, mắc say nắng, say nóng…), tình trạng thiếu máu (do thiếu sắt kéo dài,…)
- Người mắc các bệnh lý về thần kinh như đột quỵ não, bệnh Parkinson…
- Có những loại thuốc như thuốc hạ huyết áp, thuốc chống trầm cảm, thuốc chống loạn nhịp tim, thuốc lợi tiểu mà người sử dụng thường gặp.
- Người bệnh cần phải nằm yên trong một khoảng thời gian dài do ảnh hưởng của bệnh, hoặc trong trường hợp mang thai...
Nguyên tắc "3 nửa phút" ngăn ngừa tình trạng này bao gồm các bước:
- Sau khi thức dây, không vội rời giường, nằm yên trên giường trong vòng nửa phút.
- Sau khoảng nửa phút nằm yên, tiếp tục ngồi dậy, giữ tư thế ngồi trên giường trong thời gian nửa phút.
- Tiếp theo, vẫn giữ tư thế ngồi, thả hai chân xuống giường và duy trì tư thế này trong khoảng nửa phút.
Điều này giúp cơ thể dễ dàng thích nghi với sự thay đổi tư thế một cách dần dần. Thời gian này là tối thiểu mà bạn nên thực hiện, và tốt hơn nữa là có thể thực hiện một số động tác đơn giản ngay trên giường, ví dụ như gập các khớp trước khi duỗi toàn bộ cơ thể, nâng chân lên và hạ chân xuống, xoay bàn chân xung quanh mắt cá chân và lắc qua lại...
Thay đổi một số thói quen trong ăn uống, tập luyện và sinh hoạt cũng đóng góp vào việc giảm tình trạng hạ huyết áp khi đứng, bao gồm:
Uống đủ lượng nước hàng ngày (2-3 lít), đặc biệt khi làm việc trong môi trường mất nước kéo dài, sẽ giúp duy trì cân bằng nước trong cơ thể. Uống nhanh một lượng nước khoảng 0,5 lít trong vòng 3-5 phút có thể coi là một biện pháp khẩn cấp để tăng huyết áp tâm thu và giảm huyết áp tư thế nhanh chóng. Hiệu quả của việc làm này sẽ đạt cực đại sau 30 phút và kéo dài trong 2 giờ.
Ăn ít muối hơn, chỉ nên bổ sung từ 1-6g muối mỗi ngày. Tuy nhiên, cần phải được hướng dẫn bởi bác sĩ khi thực hiện biện pháp này do có thể ảnh hưởng đến tim mạch và thận, đặc biệt là đối với những người đã mắc các bệnh về tim mạch trước đó.
Thêm vào đó, cần giới hạn việc uống rượu bia vì các loại đồ uống này chứa cồn có thể làm tăng sự giãn mạch máu.
Tập luyện đều đặn, thể dục và thể thao với cường độ tăng dần có thể phòng ngừa căn bệnh đột quỵ não hiệu quả. Áp dụng nguyên tắc "3 nửa phút" đơn giản và dễ thực hiện, kết hợp với việc điều chỉnh thói quen ăn uống và sinh hoạt, bạn có thể giảm nguy cơ mắc và chữa trị căn bệnh này một cách hiệu quả mà không tốn kém.
