Cuộc đua thương mại điện tử Việt Nam: Cuộc so kè giữa nhà bán lẻ trong và ngoài nước

Những sàn thương mại điện tử tại Việt Nam đang chứng kiến sự gia tăng không ngừng của những nhà bán lẻ đến từ nước ngoài. Ảnh minh họa: Internet

Trước sự phát triển nhanh chóng của thương mại điện tử tại Việt Nam, các nhà đầu tư quốc tế đã không ngần ngại tham gia vào thị trường này. Do đó, không chỉ các nhà bán lẻ trong nước cạnh tranh với nhau, mà bây giờ còn phải cạnh tranh với các nhà bán lẻ nước ngoài. Nhờ vậy, giá các sản phẩm trên các trang thương mại điện tử ngày càng gần đến giá sỉ, thậm chí còn rẻ hơn khi mua hàng sỉ từ ngoài nhờ những voucher giảm giá vận chuyển, giảm giá sản phẩm...Điều này tạo ra một "miếng bánh" hấp dẫn.

Theo số liệu từ Hiệp hội TMĐT Việt Nam (VECOM), ngày càng có nhiều người tiêu dùng trực tuyến tại Việt Nam. Trong năm 2017, chỉ có khoảng 28% tổng số người tiêu dùng, nhưng đến năm 2020, tỷ lệ này đã tăng lên gần 50%. Dự đoán vào năm 2025, với dân số khoảng 100 triệu người, hơn 70% người dân tại Việt Nam sẽ là người tiêu dùng trực tuyến.

Một số sàn TMĐT tại Việt Nam. Ảnh nguồn internet

Theo dữ liệu này, hoạt động kinh doanh thương mại điện tử của Việt Nam đang phát triển mạnh và vượt trội so với các nước ASEAN khác. Hiện nay, Việt Nam đang nỗ lực hoàn thiện và phát triển thêm lĩnh vực này, nhằm trở thành một trong bốn quốc gia hàng đầu ở Đông Nam Á vào năm 2025; và tiếp tục ghi nhận sự tăng trưởng nhanh chóng và ổn định nhất trong các lĩnh vực kinh tế. Dự kiến vào năm 2023, thương mại điện tử tại Việt Nam vẫn tiếp tục duy trì tốc độ tăng trưởng trên 25%, đạt quy mô trên 20 tỷ USD.

Tuy nhiên, theo đánh giá của VECOM, mặc dù thương mại điện tử tại Việt Nam đang phát triển với tốc độ cao nhưng vẫn chỉ ở giai đoạn ban đầu. Điều này cho thấy, tiềm năng cho sự phát triển của thương mại điện tử tại Việt Nam vẫn rất lớn. Đáng chú ý, Tiktok Shop, một sàn thương mại điện tử mới thành lập chỉ trong hơn 1 năm đã vươn lên dẫn đầu về doanh số bán hàng trên các sàn thương mại điện tử tại Việt Nam.

Theo Metric, một công ty dữ liệu khoa học, tổng doanh thu của bốn sàn TMĐT hàng đầu và Tiktok Shop đã đạt 141.000 tỷ đồng (tương đương 6 tỷ USD). Trong số này, Shopee và Lazada là hai sàn TMĐT lớn nhất, tiếp theo là TikTok Shop - trở thành nền tảng TMĐT bán lẻ lớn thứ ba tại Việt Nam.

Cụ thể, TikTok Shop đã đạt doanh thu 16.300 tỷ đồng với 117 triệu sản phẩm bán ra. Trong khi đó, Lazada đạt 15.700 tỷ đồng doanh thu với 117,5 triệu sản phẩm. Shopee đã ghi nhận tổng giá trị của tất cả đơn hàng giao thành công là 59.000 tỷ đồng trong 6 tháng đầu năm 2023, với 667 triệu sản phẩm được bán ra.

Ngoài các nền tảng TMĐT, mô hình bán lẻ trên nền tảng công nghệ dữ liệu B2B đã trở thành lựa chọn hấp dẫn cho các doanh nghiệp nhỏ để kết nối với các nhà sản xuất hoặc bán buôn. Điều này mang lại lợi ích về giá cả và sự đa dạng cho người tiêu dùng.

Một ví dụ tiêu biểu là Telio Việt Nam, một nền tảng hỗ trợ nhà bán lẻ quy mô nhỏ. Trong năm 2022, Telio đã đạt doanh số lên tới gần 300 triệu USD, tăng 140% so với năm trước và có hơn 40.000 khách hàng từ nhiều địa phương. Trong 3 tháng đầu năm 2023, doanh số và số lượng khách hàng của Telio tiếp tục tăng lên lần lượt là 120% và 25% so với cùng kỳ.

Trong khi đó, tỷ lệ các doanh nghiệp có trang web và ứng dụng di động không thay đổi nhiều. Theo nhận định của các chuyên gia, việc này có thể được giải thích bởi sự tăng cao của số lượng doanh nghiệp dừng hoạt động hoặc giải thể trong năm 2022 và kéo dài cho đến quý 1/2023.

Sự cạnh tranh trong thị trường nội - ngoại

Theo báo cáo vừa được công bố, doanh thu Net Merchandised Value (NMV) của thị trường thương mại điện tử (eCommerce) trong nửa đầu năm 2023 đã đạt khoảng 93.000 tỷ đồng, tăng 46% so với cùng kỳ năm trước. Báo cáo này dựa trên phân tích dữ liệu từ 5 sàn thương mại điện tử là Shopee, Lazada, Tiki, Sendo và TikTok Shop. Doanh thu NMV của quý 1 và quý 2 năm 2023 lần lượt là 43.000 tỷ đồng và 50.000 tỷ đồng.

Doanh thu các sàn TMĐT. Nguồn: Metric

Triển vọng phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử (TMĐT) tại Việt Nam đã thu hút sự quan tâm đặc biệt từ nhiều nhà đầu tư, đặc biệt là các công ty và doanh nghiệp từ Nhật Bản, Đức, Mỹ, Hàn Quốc, Trung Quốc và Singapore. Ví dụ, Tiki đã thành công trong việc huy động 130 triệu USD từ NorthStar Group, và JD.com cũng đã đầu tư vào nền tảng này. Sendo.vn cũng đã hoàn tất một thỏa thuận trị giá 51 triệu USD với SBI Holding của Nhật Bản.

Bên cạnh đó, các sàn TMĐT nước ngoài như Amazon, Alibaba, Shein cũng đã bước vào thị trường Việt Nam với mức giá bán lẻ gần như bán buôn. Chi phí vận chuyển hàng từ nước ngoài về Việt Nam còn thấp hơn so với vận chuyển trong nước, giảm dần theo quy mô đơn hàng, tạo ra sự cạnh tranh căng thẳng giữa các nhà bán lẻ trong nước và nhà bán lẻ nước ngoài để giành giữ thị phần. Vì vậy, giá bán trên sàn TMĐT tại Việt Nam thường thấp hơn so với giá bán tại các cửa hàng, siêu thị, chợ truyền thống.

Ngoài ra, Grab và Gojek, hai công ty khởi nghiệp có giá trị nhất tại Việt Nam, hiện đang xem xét các điều khoản của một thỏa thuận sáp nhập tiềm năng. Nếu thỏa thuận này thành công, sẽ ảnh hưởng lớn đến ngành thương mại điện tử trên toàn thị trường Việt Nam.

Ngoài việc tiến hành các thương vụ sáp nhập giữa các nền tảng thương mại điện tử, ngành dịch vụ logistics tại Việt Nam, đặc biệt là vận tải biển quốc tế, cũng đang phát triển. Vì vậy, trong những năm gần đây, các công ty logistics Hàn Quốc như Samsung SDS, Pantos, CJ GLS cũng đã gia nhập thị trường logistics tại Việt Nam và đạt được lợi nhuận đáng kể. Một số công ty thương mại điện tử của Việt Nam cũng đã nhận thấy nhu cầu cao của khách hàng về giao hàng nhanh và đang nhanh chóng tham gia vào lĩnh vực logistics thương mại điện tử.

Hơn nữa, việc Chính phủ cam kết thúc đẩy chuyển đổi số của nền kinh tế đã tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của thương mại điện tử (TMĐT) và thu hút đầu tư từ nước ngoài vào các chuỗi công nghiệp liên quan đến TMĐT. Cụ thể, từ ngày 10 - 12/8/2023, Việt Nam sẽ tổ chức "Triển lãm Thương mại điện tử xuyên biên giới lần đầu tiên" tại Trung tâm Triển lãm và Hội nghị Sài Gòn (CBEE).

Theo đánh giá của các chuyên gia kinh tế, đây không chỉ là một triển lãm hàng hóa thông thường, mà còn tích hợp các hoạt động kho hàng quốc tế, vận chuyển logistics, phân phối trên nền tảng và hợp tác sâu rộng với các nền tảng TMĐT chính thống. Do đó, triển lãm này đánh dấu một bước tiến mới trong phát triển ngành TMĐT tại Việt Nam, và cũng hấp dẫn thêm đầu tư từ nước ngoài. Nếu các doanh nghiệp bán lẻ trong nước không thay đổi quan điểm và phương pháp kinh doanh, thì sẽ gặp khó khăn trong việc cạnh tranh và tồn tại trên các nền tảng TMĐT.

Bài cuối: Xây dựng cơ sở dữ liệu để tăng cường tính minh bạch

45% giao dịch thương mại điện tử Đông Nam Á được thực hiện bởi những người yêu thích mua sắm online, trong khi 91% người mua hàng được tác động bởi các người nổi tiếng.