Nếu trước kia, người ta chỉ cần "no bụng - ấm áp" thì hiện nay xã hội đang chú trọng đến việc "ăn ngon" và "ăn khỏe". Tuy nhiên, việc cân bằng giữa việc thưởng thức món ngon và bảo vệ sức khỏe là không dễ dàng.
Ví dụ, một thói quen ăn mặn của người Việt có thể được nhắc đến. Gia đình từ lâu đã ưa chuộng đậm đà, vì vậy món mặn là yếu tố quan trọng của bữa ăn ngon. Không chỉ nêm muối trong quá trình nấu nướng, người Việt còn có hai thói quen độc hại đó là chấm thực phẩm bằng gia vị và ăn các thực phẩm đã ướp muối.
Theo Viện Dinh dưỡng, hiện tại lượng natri được tiêu thụ trong chế độ ăn của người Việt Nam trưởng thành trung bình là 3,7g/ngày, tương đương với 9,4g muối/ngày, gấp đôi mức khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới là 2g natri/ngày hoặc 5g muối/ngày.
Ăn quá nhiều muối có thể tăng nguy cơ mắc bệnh cao huyết áp và các bệnh tim mạch liên quan, đặc biệt là đột quỵ và nhồi máu cơ tim. Quá nhiều muối cũng có thể làm gia tăng công việc của hệ thống tim mạch, thận và tiết niệu. Trong thời gian dài, nó có thể dẫn đến suy giảm chức năng của các hệ cơ quan này. Đối với những người mắc bệnh cao huyết áp, suy tim, suy thận và suy gan, ăn quá nhiều muối có thể làm mức độ bệnh tình tiến triển nhanh hơn. Ăn quá nhiều muối cũng có thể tăng nguy cơ mắc bệnh viêm loét dạ dày - tá tràng, và ung thư dạ dày do phá hủy lớp màng bảo vệ niêm mạc dạ dày và tăng sự phát triển của vi khuẩn Helicobacter pylori.
Dưới đây là 2 thói quen người Việt thường có trong mâm cơm, gây thừa muối nghiêm trọng.
Luôn có sẵn 1 bát nước chấm trong mâm cơm
Một trong những thói quen thường thấy của người Việt là luôn đặt một bát chấm mặn như nước mắm, bột canh... lên bàn cơm. Thể hiện sự thích vị mặn, việc chấm gia vị trở thành nguyên tắc không thể thiếu trong mỗi bữa ăn. Ngay cả khi món ăn đã được gia vị tẩm ướp từ quá trình chế biến trước đó.TS. Đỗ Thị Phương Hà (Viện Dinh dưỡng Quốc gia) cho biết, việc chấm thực phẩm đóng góp vào việc tăng lượng muối mà chúng ta tiêu thụ hàng ngày. Điều này có thể tăng nguy cơ mắc các bệnh như cao huyết áp, đột quỵ, và tai biến mạch máu não...
Để giảm lượng muối trong chế độ ăn uống, TS. Đỗ Thị Phương Hà đề nghị các gia đình không nên chấm nước mắm hoặc gia vị lên mâm cơm. Thay vào đó, có thể sử dụng các loại gia vị khác như chanh, tỏi, tiêu... để bữa ăn vẫn thơm ngon mà không cần dùng gia vị chấm vào.
Nếu muốn chấm đồ ăn vào gia vị mặn, nên pha loãng nước mắm hoặc chấm nhẹ nhàng. Tránh gắp rau, thịt vào nước chấm nhiều lần.
Gia đình nên bỏ thói quen chấm trái cây vào muối. Hạn chế việc chan nước mắm, nước kho thịt, kho cá vào cơm vì chúng cũng có nhiều muối.
Thường xuyên có món ướp muối trong bữa ăn
ThS BS Đặng Ngọc Hùng (Viện nghiên cứu và tư vấn dinh dưỡng) cho biết, hiện nay có rất nhiều gia đình thích ăn các món ướp muối như dưa muối, khô cá, mắm hay chao... Tuy nhiên, đây là một phương pháp ăn uống có rất nhiều tác động tiêu cực, vì các loại thực phẩm được ướp muối được bảo quản với nồng độ muối rất cao.Việc tiêu thụ nhiều thực phẩm chứa nhiều muối có thể gây hại lớn cho chức năng thận, tăng nguy cơ mắc các bệnh ung thư đường tiêu hóa, và gây mất canxi... Ngoài ra, việc ướp muối hoặc sản xuất thực phẩm mà không đảm bảo chất lượng cũng mang theo nguy cơ ngộ độc nếu không kiểm soát chặt chẽ.
"Một điều thú vị là ăn mặn cũng có một tính chất tương tự như sự nghiện nạc, nếu chúng ta tiếp xúc với thức ăn mặn từ rất sớm thì khả năng nghiện mặn sẽ càng tăng và mức độ mặn cũng sẽ tăng theo thời gian nếu ta không kiểm soát. Bởi vì khi ăn mặn, chúng ta không chỉ được hưởng thụ hương vị ngon miệng mà còn cảm nhận được sự sảng khoái.
Bạn có thể tự hỏi tại sao mình lại ưa thích ăn mặn như vậy? Có nhiều lý do, nhưng lý do quan trọng nhất là vì bạn chưa thực sự thưởng thức và ít khi tận hưởng khi ăn thức ăn. Trí não của bạn quá bận rộn để cảm nhận khẩu vị, bạn quá vội vàng để có một bữa ăn thú vị nên bạn cần sự gia vị mặn để có thể đạt được mức độ ngon mà bạn mong muốn", BS Đặng Ngọc Hùng phân tích.
Theo chuyên gia, tốt nhất là gia đình nên ưu tiên sử dụng thực phẩm tươi sống vì nó có chứa nhiều dinh dưỡng khỏe mạnh. Thực phẩm bảo quản chỉ nên được coi là một phương án tùy chọn hoặc sử dụng trong những trường hợp đặc biệt.