Tía tô là một loại rau thường được sử dụng làm gia vị trong bữa ăn hàng ngày của người Việt. Ngoài việc mang lại hương vị thơm ngon, tía tô còn có thể được sử dụng làm thuốc để chữa cảm lạnh và phong hàn. Ngoài ra, tía tô còn có nhiều công dụng khác như giảm ho, giải độc và trị mẩn ngứa.
Phân tích y học hiện đại đã chỉ ra rằng, nước cắt cành và lá tía tô có khả năng ức chế trực khuẩn ruột kết, trực khuẩn lị và tụ cầu khuẩn. Nó cũng có thể ứng dụng để đối phó với một số nấm gây bệnh ngoài da và cải thiện quá trình tiêu hóa. Ngoài ra, nó cũng giảm sự tiết dịch nhầy trong phế quản và hoãn giảm sự co thắt phế quản, từ đó giảm các triệu chứng ho, trừ đờm và cắt cơn hen suyễn. Tác dụng giải nhiệt, làm dịu và tăng huyết đường cũng được quan sát, làm giảm hiện tượng đông máu, ức chế sự ngưng tập tiểu cầu và giảm độ đặc và độ dính của máu. Theo y học cổ truyền, tía tô có vị cay, tính ấm và có tác dụng kích thích toàn bộ hệ thần kinh trung ương, từ đó giải phong hàn, giải đờm, giải uất, giải độc, tăng cường chất lượng thai nghén, chữa hen suyễn, tê thấp, trị ho và thúc đẩy quá trình tiêu hóa, giảm đau.
Có thể sử dụng toàn cây làm thuốc, dưới dạng dùng tươi, thuốc sắc, tinh dầu hoặc dạng bột mịn.
Rau răm
Rau răm còn được gọi là thủy liễu hoặc hương lục.
Theo bác sĩ chuyên khoa II Huỳnh Tấn Vũ - Giảng viên khoa Y học cổ truyền, trường Đại học Y Dược TP.HCM, rau răm có mùi thơm đặc biệt, vị cay, tính ấm, không gây hại. Rau răm là loại gia vị không thể thiếu trong cháo lươn, trứng vịt lộn, gỏi gà và cũng giúp loại bỏ chất tanh trong hải sản.
Trong Đông y, rau răm được sử dụng như một loại thuốc tự nhiên với tác dụng kích thích tiêu hóa, giảm triệu chứng phong hàn, và hỗ trợ điều trị đau bụng lạnh, rắn cắn, chàm ghẻ, mụn trĩ và kém ăn. Thông thường, khi sử dụng rau răm để làm thuốc, người ta thường dùng tươi, không qua chế biến.
Rau răm là một loại cây thơm ngon giúp bổ sung dinh dưỡng và tăng cường sức khỏe, có thể dễ dàng trồng trong vườn nhà của bạn.
Thì là (thìa là)
Thì là còn gọi là thời la, đông phong.
Húng chanh là một loại gia vị quen thuộc không thể thiếu trong canh cá, canh lươn, ốc để làm thơm món ăn và loại bỏ mùi tanh. Trong đông y, húng chanh được sử dụng phổ biến như một loại thuốc. Theo sách y học cổ truyền, hạt và lá húng chanh có vị cay, tính ấm, không độc, có tác dụng điều hòa món ăn, bổ thận, tăng cường sức khỏe, giúp tiêu hoá, giảm đau bụng và đau răng, kích thích vị giác và tiêu thụ thức ăn, cũng như tăng lượng sữa cho mẹ bầu.
Húng chanh, còn được gọi là cây rau tần, thường được sử dụng trong ẩm thực truyền thống để làm rau sống. Với hương vị chua thanh, mùi thơm hấp dẫn và tính ấm, húng chanh có công dụng giảm cảm, làm thông đờm, thanh lọc cơ thể và giúp điều trị các triệu chứng cảm lạnh, viêm phổi, cảm cúm do phong hàn, thông đờm và kháng khuẩn. Ngoài ra, húng chanh còn giúp chữa viêm họng, giảm cảm và kích thích ra mồ hôi, cũng như điều trị ho, cảm cúm và sốt không ra mồ hôi được.
trong dân gian thường được sử dụng với tác dụng làm nguội, tạo mát cơ thể và xua đuổi côn trùng. Việc chưng cất tinh dầu sả từ các lá cây cũng thường được sử dụng trong việc sản xuất các loại dầu xoa bóp và kem bôi trơn.
Theo sách Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam của GS.TS. Đỗ Tất Lợi, sả còn có tên khác là cỏ sả, lá sả, và hương mao.
Sả có tên khoa học là Cymbopogon nardus Rendl, còn sả chanh có tên khoa học là Cymbopogon flexuosus Stapf. Cả hai loại cây thuộc họ Lúa Poaceae (Gramineae).
Sả là một loại cỏ sống lâu năm, mọc thành bụi, có chiều cao từ 0,8-1,5m hoặc cao hơn. Thân rễ của nó có màu trắng hoặc hơi tím. Lá của cây sả hẹp và dài, giống như lá của cây lúa, mặt lá có những vết nhăn nhúm nhưng không sâu. Cụm hoa của cây gồm nhiều bông nhỏ và không có cuống. Cả cây sả mang một mùi thơm đặc biệt, mùi giống như sả.
Cây sả được trồng khắp nước Việt Nam, nhưng diện tích trồng để sử dụng làm thuốc không nhiều. Thường chỉ trồng cây sả trong gia đình và sử dụng rễ hoặc cả cây tươi để chế biến hoặc phơi khô trong vùng có bóng mát.
Trang sả chứa khoảng 1 đến 2% tinh dầu.
Chú ý: Theo một bài viết trên Báo Sức khoẻ & Đời sống, mặc dù sả có hiệu quả như vậy, nhưng có những trường hợp nên hạn chế hoặc không nên sử dụng như: người gầy gò, nóng nhiệt, âm hư, ra nhiều mồ hôi, giai đoạn sốt cao, miệng khô khát "nhiệt đã tà nhập lý". Hoặc giai đoạn sau khi sốt đã qua, người nóng bứt rứt, khó ngủ, ho khan, mất khứu giác, da khô sần "do âm hư nhiệt tà còn lưu"... Các trường hợp này nên hạn chế sử dụng sả hoặc chỉ sử dụng với số lượng rất ít khi thật sự cần thiết.
Dưới đây là 5 loại rau gia vị có lợi cho sức khỏe. Các chuyên gia cho biết hầu hết các loại rau gia vị này đều có vị cay, tính ấm và chứa tinh dầu, có tác dụng kích thích tiêu hóa, kháng khuẩn và giữ ấm dạ dày. Trong mùa đông, việc sử dụng những loại rau gia vị này nhiều hơn một chút sẽ giúp làm tăng thêm hương vị trong cuộc sống và bảo vệ sức khỏe khỏi cái lạnh bên ngoài và bên trong hiệu quả hơn.
