Môn thể thao gây nguy hiểm nhưng vẫn 'lọt lòng người', 3 dấu hiệu cần nhắm tới
Chạy bộ là môn thể thao phổ biến, tuy nhiên, nó cũng có nguy cơ gây đột tử cao, đặc biệt vào mùa lạnh Bài viết này sẽ giới thiệu lý do chính và 3 dấu hiệu cảnh báo nguy cơ đột tử khi chạy bộ
Theo Tiến sĩ Hoàng Xuân, Chuyên gia Tim mạch và Phẫu thuật lồng ngực tại Đài Loan, đột tử khi tập thể dục thể thao phổ biến hơn rất nhiều so với đa số mọi người thường nghĩ. Ông trích dẫn một nghiên cứu ở Đài Loan cho thấy rằng có 3 môn thể thao dễ gây đột tử, bao gồm chạy bộ với 33,98%, bóng đá với 10,68% và bóng rổ với 8,64%.
Chạy bộ, đặc biệt là chạy bộ đường dài (marathon hoặc bán marathon), là môn thể thao có tỷ lệ gây tử vong cao nhất, mặc dù lại là bộ môn phổ biến nhất ở mọi lứa tuổi.
Chạy bộ có lợi cho sức khỏe nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ đột tử cao (Ảnh minh họa)
Từ năm 2012, Tạp chí Y học New England cũng đã công bố bản phân tích về số ca tử vong trong các sự kiện marathon toàn phần hoặc bán marathon ở Hoa Kỳ từ năm 2000 - 2010 khiến nhiều người kinh ngạc. Lưu ý, quãng đường chạy bộ của marathon toàn phần là 42,195km và bán marathon là 21,0975.
Kết quả báo cáo cho thấy rằng trong tổng số 10,9 triệu vận động viên chạy bộ, có 59 người bị ngừng tim đột ngột, tỷ lệ mắc chung là khoảng 1 trên 200.000. Trong số này, có 42 người tử vong, tỷ lệ tử vong là 70%. Độ tuổi trung bình của các trường hợp này là 42 tuổi, 86% (51) là nam giới và tỷ lệ mắc bệnh cao gấp 5,6 lần so với nữ giới.
Tiến sĩ Hoàng Xuân cũng lưu ý rằng, điều này không có nghĩa là chỉ chạy bộ đường dài mới gây đột tử. Bạn có thể gặp các rối loạn tim mạch, thậm chí đột tử khi tập chạy bộ dù ở quãng đường ngắn. Đặc biệt là nếu bạn tập sai cách, tập trong thời tiết cực đoan hoặc vốn có các bệnh lý nền (phổ biến nhất là bệnh tim mạch).
Lý do chính gây ra đột tử khi chạy bộ
Khi nói về nguyên nhân dẫn đến đột tử khi chạy bộ, Tiến sĩ Hoàng Xuân đã chỉ ra rằng có 2 yếu tố phổ biến nhất.
Mất nước và mất cân bằng điện giải:
Ông giải thích rằng khi chạy bộ, con người sẽ mất nước và mất rất nhiều chất điện giải, đặc biệt là khi chạy với cường độ cao. Nếu không được bổ sung kịp thời, điều này có thể dẫn đến thiếu hụt các chất điện giải quan trọng như canxi, magiê, natri, kali, photpho. Uống quá ít nước cũng có thể khiến máu cô đặc, làm tăng nồng độ natri máu và gây thiếu hụt kali do đổ mồ hôi quá nhiều. Trong trường hợp vận động cường độ cao kéo dài, có thể gây tổn thương cơ và tăng nồng độ kali máu.
Theo chức năng, natri giúp cân bằng chất lỏng trong cơ thể, ổn định huyết áp và hỗ trợ chức năng thần kinh và cơ bắp. Kali hỗ trợ chức năng tim, thần kinh, cơ bắp, và di chuyển chất dinh dưỡng vào tế bào, hỗ trợ quá trình trao đổi chất. Canxi giúp tim co bóp và mạch máu co giãn để ổn định huyết áp, còn magiê ổn định hoạt động điện màng tế bào và cải thiện chức năng thần kinh và cơ bắp.
Tùy thuộc vào mức độ thiếu hụt hoặc tăng chất điện giải, sẽ dẫn đến các vấn đề khác nhau đối với cơ thể. Ví dụ, tăng kali máu có thể gây nhịp tim chậm hoặc không đều, rối loạn nghiêm trọng và có thể dẫn đến tử vong. Thiếu hụt magiê có thể gây nhịp tim không đều, giảm huyết áp và ngưng tim. Bên cạnh đó, cũng có thể gây ra các vấn đề về tim và não.
Tiến sĩ Hoàng Xuân nhấn mạnh rằng, người chết đột ngột khi chạy bộ, đặc biệt là người trẻ, thường do mắc bệnh lý của tim mạch - mạch máu não tiềm ẩn, đặc biệt là bệnh lý tim bẩm sinh. Điều này bao gồm các vấn đề về cấu trúc tim không bình thường, van tim không bình thường, và cơ tim không bình thường…
Những người mắc bệnh lý mạch máu vành, khi chạy bộ có thể gây áp lực quá lớn cho tim, gây rối loạn nhịp tim và có thể dẫn đến tái phát bệnh và đột tử. Hoặc họ có thể mắc bệnh lý tim hay mạch máu bẩm sinh mà họ không biết đến. Nguyên nhân này thường gặp ở người trẻ tuổi khi họ tử vong.
Ngoài ra, thời tiết khi chạy cũng có thể ảnh hưởng đến tim mạch và mạch máu não, dẫn đến hiện tượng sốc nhiệt. Nhiệt độ quá thấp có thể gây co rút mạch máu, rối loạn nhịp tim và ngừng tim, gây nguy cơ nhồi máu não. Ngược lại, nhiệt độ quá nóng có thể dẫn đến sốc nhiệt, gây rối loạn thân nhiệt và có thể dẫn đến tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.
Sự tích tụ axit lactic trong quá trình chạy cũng có thể gây đột tử. Theo Tiến sĩ Hoàng Xuân, khi cơ thể thiếu oxy khi chạy, nó sẽ sử dụng glucose từ các tế bào để sản xuất năng lượng, dẫn đến sản phẩm thoái hóa không tốt là axit lactic. Sự tích tụ axit lactic có thể gây ra các triệu chứng như cảm giác nóng rát, mỏi mệt cơ, co cơ và đau nhức. Ngoài ra, axit lactic còn có thể ức chế thần kinh tim, làm chậm nhịp tim và gây ngưng tim.
Một số người có thể mắc dị dạng ở mạch máu não hoặc bệnh mãn tính chưa được điều trị. Khi tập luyện cường độ cao và kéo dài, điều này có thể gây cường giao cảm, dẫn đến co mạch, tăng huyết áp, co thắt mạch não, gây vỡ điểm yếu (phình) mạch não hoặc khiến cơ thể bị quá tải dẫn đến những biến cố, đột tử không mong muốn.
3 dấu hiệu cảnh báo nguy cơ đột tử khi chạy bộ
Bệnh lý tim mạch là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến đột tử khi chạy bộ (Ảnh minh họa)
Theo Tiến sĩ Hoàng Xuân, nếu bạn dừng lại khi cảm thấy có 3 dấu hiệu cảnh báo đột tử khi chạy bộ, bạn hoàn toàn có thể "tự cứu lấy mình". Những dấu hiệu này thường liên quan đến mất nước, mất cân bằng điện giải, rối loạn tim mạch - mạch máu não, suy nhược cơ thể nghiêm trọng. Chúng bao gồm:
- Thứ nhất là khát nước cực độ. Thường là khát khô đến mức ôm lưỡi ra để dán vào môi, cổ họng khô đến nóng hoặc hơi rát.
- Khi chạy, nếu bạn cảm thấy đầu bắt đầu mơ hồ, không tỉnh táo, hoặc cảm thấy chóng mặt, không ổn định, hãy ngừng lại.
- Nếu bạn cảm thấy tim đập nhanh không bình thường, như nhịp tim tăng đột ngột, tim đập không đều, hoặc cảm thấy đau ngực, khó thở, hãy dừng lại ngay và kiểm tra sức khỏe của mình.
Tiến sĩ Hoàng Xuân chia sẻ thêm rằng chạy bộ là một môn thể thao rất tốt cho sức khỏe và nên tập luyện thường xuyên. Tuy nhiên, có 5 điều cần chú ý để giảm thiểu nguy cơ đột tử. Đầu tiên, hãy khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt nếu bạn có bệnh lý tim mạch được chung nhà hoặc có tiền sử gia đình mắc bệnh tim, mạch máu não.
- Tuân thủ việc tập luyện đúng cách, phù hợp với cơ địa và điều kiện thời tiết.
- Duy trì chế độ ăn uống hợp lý, đảm bảo đủ chất. Tránh chạy ngay sau khi ăn và tránh uống các loại đồ uống kích thích như cà phê, rượu bia...
Để chạy bộ hiệu quả, bạn cần uống đủ nước và nghỉ ngơi đúng cách. Ăn uống hợp lý cũng rất quan trọng, đặc biệt là khi tham gia các cuộc thi marathon.
- Nếu gặp bất kỳ vấn đề gì khi chạy, hãy nghỉ ngơi một cách hợp lý và tìm sự hỗ trợ từ chuyên gia ngay sau đó.
Nguồn và ảnh: Aboluowang, TTVC, Daily Mail
