Ngành Thương mại điện tử (TMĐT) Việt Nam đang được xem là một thị trường tiềm năng và phát triển. Dự kiến GMV (Giá trị hàng hóa được bán trên TMĐT) năm 2022 sẽ đạt khoảng 14 tỷ USD, tăng 26% so với năm trước đó. Thị trường TMĐT Việt Nam dự báo sẽ tiếp tục phát triển với tốc độ tăng trưởng hàng năm lên đến 37%, vượt xa so với tăng trưởng kinh tế hàng năm. Trong vòng 3 năm tới, GMV của ngành dự kiến đạt mức 32 tỷ USD. Việt Nam đã được xếp vào nhóm 5 quốc gia có tốc độ tăng trưởng TMĐT hàng đầu thế giới bởi tốc độ phát triển vượt trội so với GDP.
Trong suốt thập kỷ qua, thị trường TMĐT đã chứng kiến sự cạnh tranh khốc liệt trong việc khuyến mãi và giảm giá của nhiều nền tảng. Cuộc cạnh tranh này đã đóng góp quan trọng trong việc giới thiệu và giáo dục người dùng, loại bỏ những người tham gia không đáng tin cậy và thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của thị trường.
Theo thống kê, trong tổng số 9 tỷ USD giao dịch qua 5 sàn thương mại điện tử hàng đầu tại Việt Nam năm 2022, hơn 86% thuộc về Shopee và Lazada. Cụ thể, Shopee chiếm 63% và Lazada chiếm 23%. Các sàn Tiki, TikTok Shop và Sendo chỉ chiếm 14% phần còn lại. Đây là kết quả được công bố trong báo cáo "Thương mại điện tử tại Đông Nam Á" của Momentum Works (Singapore) vào tháng 6/2023.
Trong thời điểm hiện tại, khi thị trường thương mại điện tử đang phát triển mạnh mẽ và người dân Việt Nam đã quen thuộc với việc mua bán trực tuyến, việc thu hút khách hàng dựa trên voucher và khuyến mãi không đảm bảo sự phát triển lãi và bền vững cho các nền tảng.
Thay vì vậy, thách thức phát triển hiện nay đã chuyển sang việc đầu tư vào sáng tạo công nghệ và cải thiện hoạt động vận hành, đặc biệt là trong lĩnh vực logistics. Báo cáo TMĐT Việt Nam năm 2023 do VCCI và Lazada thực hiện đã nhấn mạnh rằng, một hệ thống logistics hiệu quả sẽ là yếu tố quan trọng đối với các doanh nghiệp TMĐT, giúp kết nối các đầu mối trong chuỗi cung ứng và nâng cao trải nghiệm mua sắm.
Hiện tại, chi phí logistics tại Việt Nam vẫn đang ở mức cao (chiếm 10-20% giá thành sản phẩm), trong khi các nước phát triển chỉ chiếm khoảng 7-9%. Vì vậy, cần thiết phải áp dụng các giải pháp công nghệ để tối ưu hiệu suất và chi phí trong toàn bộ chuỗi cung ứng, đồng thời giảm phát thải gây tổn hại cho môi trường.
Shopee - Xây dựng hệ thống logistics mạnh mẽ nhằm thống lĩnh thị trường tại Việt Nam và tiếp tục cạnh tranh với Lazada.
Trong hơn một thập kỷ qua, Lazada đã đầu tư nhiều vào xây dựng hạ tầng logistics hiện đại và bền vững. Tại Việt Nam, Lazada Logistics sở hữu một hệ thống trung tâm phân loại, kho bãi lưu trữ, xử lý hàng hóa và mạng lưới bưu cục rộng hơn 150.000 m2. Cho đến nay, Alibaba, công ty mẹ của Lazada, đã xây dựng nhiều trung tâm phân loại khác nhau tại TP.HCM và Hà Nội, cùng mạng lưới hàng trăm bưu cục trên toàn quốc.
Mới đây, vào đầu năm 2023, trong bối cảnh kinh tế toàn cầu suy thoái sau đại dịch Covid, Lazada đã chính thức khai trương kho phân loại hàng hóa tại KCN Sóng Thần (Bình Dương) sau khi đầu tư hàng trăm tỷ đồng.
Lazada Logistics Park Sóng Thần được trang bị một hệ thống băng chuyền hiện đại 2 tầng, có khả năng xử lý 45.000 bưu kiện mỗi giờ.
Với hạ tầng logistics hiện đại cùng đội ngũ giao hàng gồm hơn 3.000 nhân viên, Lazada đã hoàn toàn kiểm soát quy trình giao hàng của mình, đồng thời nâng cao chất lượng dịch vụ và trải nghiệm của khách hàng, giảm thiểu thời gian giao hàng.
Ngoài ra, Lazada cũng đã đầu tư vào Lazada Logistics Park. Nền tảng thương mại điện tử này đang thực hiện chương trình giao hàng vào ngày hôm sau. Trước đây, khi quá trình phân loại hàng hóa kéo dài, khách hàng phải nhận hàng từ nhà giao hàng sớm hơn, vào khoảng 14-15 giờ. Tuy nhiên, với hệ thống mới tại Lazada Logistics Park, khách hàng có thể nhận hàng muộn hơn, vào khoảng 16-17 giờ nhưng vẫn kịp đưa về kho phân loại.
Theo ông Vũ Đức Thịnh, Giám đốc Logistics - Lazada Việt Nam, Trung tâm phân loại Lazada Logistics Park không chỉ là một bước tiến trong quá trình phát triển của Lazada Logistics mà còn là một bước tiến quan trọng trong ngành logistics thương mại điện tử tại Việt Nam nói chung.
Shopee - Xây dựng trung tâm phân loại hàng xử lý 2,5 triệu đơn hàng mỗi ngày
Đồng thời, đối thủ cạnh tranh của Shopee cũng đã thực hiện những hoạt động tương tự. Vào đầu tháng 9/2023, Shopee Express (SPX) đã hoàn thành xây dựng trung tâm phân loại hàng hóa tại Bắc Ninh, có khả năng xử lý 2,5 triệu đơn hàng mỗi ngày, trong giai đoạn 2 dự kiến sẽ đạt 5 triệu bưu kiện mỗi ngày. Tỷ lệ chính xác phân loại tại đây lên tới 99,97%. Theo nghiên cứu, đây là trung tâm phân loại lớn và hiện đại nhất của SPX ở khu vực Đông Nam Á.
Trung tâm mới của SPX được đặt ngay sát Quốc lộ 1A, trên biên giới giữa huyện Gia Lâm, Hà Nội và tỉnh Bắc Ninh. Với vị trí đắc địa này, trung tâm đáp ứng tốt nhu cầu logistics với khoảng cách chỉ 16 km từ thủ đô, 55 km từ sân bay Nội Bài, và chỉ mất hai giờ đi bộ từ cảng Hải Phòng và cửa khẩu Lạng Sơn.
Việc đặt trung tâm phân loại hàng của SPX tại đây tận dụng tối đa lợi thế của địa phương với số lượng kho bãi và dịch vụ vận chuyển hàng đầu trong cả nước. Đồng thời, với vị trí gần Hà Nội, Hải Phòng và có cơ sở hạ tầng phát triển sẵn có, SPX có thể gia tăng các dịch vụ và mở rộng mạng lưới của mình.
Đối với một công ty vận chuyển hàng hóa như SPX, điểm mấu chốt này sẽ giúp hàng hoá dễ dàng lưu thông và phân phối, vận chuyển qua nhiều tuyến vận tải khác nhau trong khu vực nội địa hoặc xuyên biên giới thông qua đường bộ hoặc đường hàng không.
Quá trình xử lý hàng hóa và các công nghệ hiện đại hiện đang được áp dụng tại SPX Bắc Ninh bao gồm: Hệ thống băng tải tự động chuyển hàng trực tiếp từ xe tải vào khu vực phân loại; Khu vực ma trận tự động đo kích thước 3 chiều và cân nặng của kiện hàng với camera 6 chiều; Khu vực chia chọn có độ chính xác lên đến 99.97% áp dụng công nghệ hiện đại; Hệ thống tiếp nhận tự động; Quy trình xuất hàng tự động hóa với hệ thống cảm biến tại cửa ra tránh tình trạng quá tải hoặc tràn máng… tạo ra quy trình phân loại hàng hóa chính xác và nhanh chóng, bảo đảm hàng hóa được xử lý theo tiêu chuẩn hàng đầu với thời gian hành trình nhanh nhất.
Kết hợp với công nghệ tự động hoá hiện đại, trung tâm chia chọn mới sẽ nâng cao hiệu suất hoạt động của SPX, công ty sẽ đảm bảo hàng hoá được xử lý theo tiêu chuẩn hàng đầu với thời gian vận chuyển nhanh nhất. Điều này giúp người bán tối ưu hóa quy trình bán hàng và cải thiện trải nghiệm của khách hàng.
Kho chia chọn SPX tại Bắc Ninh
Bà Nguyễn Kim Anh, Giám đốc SPX, chia sẻ rằng việc khánh thành trung tâm phân loại hàng Bắc Ninh là một sự kiện quan trọng đối với sự phát triển của SPX. Trung tâm phân loại này được thành lập để đáp ứng nhu cầu của ngành TMĐT và nền kinh tế số đang tăng trưởng, đồng thời còn là cầu nối giữa các nhà bán hàng, doanh nghiệp và thương hiệu với người tiêu dùng một cách nhanh chóng, an toàn và đáng tin cậy hơn. Sự cạnh tranh giữa Shopee và Lazada đã tạo áp lực về giá cả cho các công ty vận chuyển trong giai đoạn cuối của quá trình logistics.
Các platform thương mại điện tử lớn như Shopee và Lazada đã đặc biệt chú trọng phát triển các dịch vụ logistics và thiết lập nhiều mối quan hệ hợp tác. Tuy nhiên, điều này đã tạo áp lực về giá cả đối với nhà cung cấp dịch vụ giao nhận, chuyển phát nhanh và bưu chính.
Công ty Shopee và Lazada hiện đang sở hữu hàng ngàn điểm gửi hàng trên diện rộng thông qua việc liên kết với các đối tác. Họ cũng có hàng trăm điểm nhận hàng và hệ thống tủ khóa thông minh. Tất cả những điều này nhằm đảm bảo quá trình giao hàng suôn sẻ và nhanh chóng đến hàng triệu khách hàng trên toàn quốc.
Trong báo cáo mới nhất về thị trường Logistics chặng cuối tại Đông Nam Á, ông Trường Bùi - Tổng Giám đốc Roland Berger Việt Nam - cho rằng sự phát triển nhanh chóng của thị trường thương mại điện tử, tốc độ đô thị hóa và tăng thu nhập của người tiêu dùng sẽ đồng hành với sự thay đổi của thị trường Logistics chặng cuối. Do đó, nhu cầu về các giải pháp giao hàng tận nơi cũng sẽ tăng cao.
Ngoài ra, thị trường giao nhận, chuyển phát nhanh và bưu chính ở Đông Nam Á có thể đối mặt với một cuộc chiến giá cả gay gắt, tương tự như thị trường Trung Quốc đã trải qua trong những năm gần đây.
Tổng Giám đốc của Roland Berger Việt Nam dự đoán rằng tương lai của thị trường logistics chặng cuối (Last mile) ở Đông Nam Á sẽ có sự mở rộng của các ứng dụng tiên tiến như tủ khóa thông minh để giao nhận hàng, phân tích xu hướng để dự đoán nhu cầu và tăng cường các tuyến giao hàng, cùng với việc kết hợp giữa máy bay không người lái và phương tiện tự động trong việc giao hàng. Ông nhấn mạnh rằng sự thay đổi về nhu cầu và động lực của thị trường đang buộc các công ty trong ngành phải điều chỉnh lại dịch vụ cung cấp, đồng thời mở rộng hoạt động trong toàn bộ chuỗi giá trị.
Theo số liệu của Bộ Công Thương, cả nước hiện có 75 trung tâm logistics tập trung tại 16/63 tỉnh, thành phố.
-----
Với những cống hiến trong việc thúc đẩy sự phát triển của ngành thương mại điện tử, cả Shopee và Lazada đã được đề cử vào danh sách giải thưởng Better Choice Awards 2023 - một giải thưởng lừng danh dành cho những ý tưởng sáng tạo và cải tiến nhằm phục vụ lợi ích của người tiêu dùng. Giải thưởng này do Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) phối hợp tổ chức cùng VCCorp.
