Vào một ngày tháng 5/2022, hai thành viên mạng lưới buôn giày đa cấp của Michael Malekzadeh (Zadeh), chủ sở hữu Zadeh Kicks - một hệ thống bán giày lớn trên thị trường đa cấp Mỹ, đã đáp xuống Eugene-Mỹ bằng một chuyến bay tư nhân.
Tuy nhiên, khi hai người đàn ông đến tại Eugene cùng với nhiều thành viên khác, họ đã tập trung tại một kho chứa gần 60.000 đôi giày của Zadeh để đòi lại tiền hoặc ít nhất là những đôi giày chưa được giao đến cho họ sau một thời gian dài chờ đợi. Cảnh sát đã được triệu tập để giải quyết vụ việc và cuối cùng, mọi người phải ra về trong cảnh bức xúc bị lừa đảo.
Tất cả các đôi giày trong kho ở Eugene đã được chuyển nhượng sang chủ mới và đang được thanh lý nhằm trả các khoản nợ của công ty. Một mình Zadeh chỉ có một việc là kiện ra tòa.
Michael Malekzadeh
Rửa tiền và đa cấp
Trong vòng 4 năm, Bloomberg đưa tin rằng Zadeh đã tiếp nhận đặt hàng trước để mua những đôi giày Nike mới chưa ra mắt với giá rẻ hơn thị trường rất nhiều. Câu chuyện này khiến nhiều người tò mò không biết Zadeh làm thế nào để có thể mua số lượng lớn đến như vậy.
Chiến lược của Zadeh là tạo nên sự khan hiếm và kích cầu trên thị trường thứ cấp bằng cách đẩy giá giày lên cao và thu mua số lượng lớn. Tuy nhiên, nguồn giày mà Zadeh sử dụng lại trở thành một câu đố. Trong khi đó, giới chơi giày đang tò mò và đồn đoán rằng Zadeh có lợi từ việc mua số lượng lớn giày với giá giảm hoặc thông qua mối quan hệ với người vợ cũ, người hiện đang làm giám đốc của chuỗi cửa hàng giày Foot Locker Inc.
Tuy nhiên, Zadeh đã nhanh chóng trở thành một trong những người lớn nhất trong ngành bán giày thứ cấp khi hàng vạn người mua đổ tiền vào đây để bán lại cho khách hàng tiếp theo, tạo thành một hệ thống đa cấp. Nhiều cửa hàng bán lẻ trực tuyến nhỏ đã trở thành công cụ quảng cáo cho Zadeh trong việc tiêu thụ sản phẩm.
Tuy nhiên, theo nguồn tin không tiết lộ của Bloomberg, không có gì bí mật ở đây cả. Zadeh chỉ đơn giản là chờ đến khi mẫu giày được ra mắt và sau đó mua lại trên thị trường để bán lại cho các nhà phân phối thứ cấp trong hệ thống của mình. Điều này làm cho thời gian chờ đợi của khách hàng mua giày Zadeh kéo dài, thậm chí có thể lên đến một năm.
Trong cáo trạng tháng 7/2022, công tố viên liên bang đã buộc Zadeh rửa tiền và lừa đảo bằng việc bán giày với giá lỗ. Khi không có đủ hàng, Zadeh đôi khi sẽ chi tiền bồi thường khoản đặt trước của khách hàng, nhưng nguồn tiền này không rõ ràng.
Vì vậy, công tố viên đã xác định mô hình kinh doanh bán giày kiểu đa cấp trị giá 85 triệu USD của Zadeh không chỉ là lừa đảo, mà còn có dấu hiệu rõ ràng của việc rửa tiền, chuyển đổi những khoản tiền phạm pháp thành hợp pháp thông qua kinh doanh bán giày.
Biên bản tòa án đã ghi chép rằng, dù biết rõ rằng bản thân không thể đáp ứng hết những thỏa thuận, Zadeh vẫn tiếp tục quảng cáo, nhận đơn hàng và thu tiền từ khách hàng đặt mua giày. Thậm chí Bethany Mockerman, vợ của Zadeh và là người quản lý tài chính cho mạng lưới này, cũng bị cáo buộc có liên quan đến hành vi của chồng mình. Trường hợp bị kết tội, cặp vợ chồng này sẽ phải chịu án tù 30 năm.
Phản hồi từ phía luật sư của Zadeh cho biết, họ chỉ không đáp ứng kịp nhu cầu quá lớn của khách hàng khi thị trường trở nên sôi động trong và sau đại dịch.
Theo thông tin từ Bloomberg, thị trường giàu thứ cấp trên toàn cầu đã trở nên sôi động mạnh mẽ trong những năm gần đây. Số liệu của hãng TD Cowen cho thấy giá trị tổng thị trường giày mua đi bán lại ở khu vực Bắc Mỹ đã vượt qua mốc 2 tỷ USD, với sự tham gia của nhiều nhà đầu cơ và những người bán hàng chuyên nghiệp.
Dù việc sưu tập giày và mua sử dụng cá nhân cũng được thực hiện khá phổ biến, nhưng những cá nhân tham gia vào các mạng lưới đa cấp và các hoạt động đầu cơ mới là những người chơi chính đằng sau việc đổ hàng trăm nghìn USD vào các lô hàng giày lớn và tác động lên giá trị của thị trường.
Hầu hết giày của Nike trên thị trường hiện nay thuộc các bộ sưu tập hiếm hoặc mới ra mắt, chưa được phân phối rộng rãi trong các cửa hàng chính thức, tạo ra cơ hội cho những người như Zadeh để kiếm lợi trên đó.
Theo trang Bloomberg, mô hình kinh doanh của Zadeh đã cho phép nhiều nhà đầu tư kiếm lời từ việc buôn bán các đôi giày độc. Tuy nhiên, khi mạng lưới kinh doanh gặp trục trặc, hàng ngàn người trong hệ thống đối diện với hàng triệu đô la nợ nần bị mất đi. Sự tức giận của các công ty và người dùng đã buộc Zadeh phải trốn tránh, dù đã cố gắng thanh lý hàng tồn kho để trả nợ.
Làm giàu có dễ không?
Những người quen của Zadeh thông tin rằng anh này đã tốt nghiệp đại học Oregon và bắt đầu kinh doanh bán giày online trên eBay từ năm 2010. Ban đầu, Zadeh chỉ bán những thương hiệu giày nổi tiếng như Nike nhưng gặp khó khăn do đối thủ cạnh tranh mạnh mẽ.
Kể từ khi thành lập Zadeh Kicks vào năm 2013, mô hình kinh doanh của Zadeh đã thay đổi. Họ thu hút khách hàng bằng cách cho phép họ đặt cọc với mức giá mà họ cho là có lời, mua với số lượng lớn và chờ đợi đến khi giày được xuất hiện trên thị trường với giá cao hơn.
Trò chơi này đã mang lại lợi nhuận cho nhiều người tham gia bán giày trực tuyến và thu hút sự quan tâm của nhiều người có ý định làm giàu hơn với thông điệp quảng cáo: "Ngồi nhà bán giày cũng giàu".
Trong năm 2020, khi đại dịch lan rộng, số lượng người mua giày trực tuyến và trên thị trường thứ cấp tăng mạnh. Theo tin đồn, Zadeh đã kiếm hàng triệu USD mỗi tháng. Với thành công đó, anh ta bắt đầu cuộc sống xa hoa với những chiếc xe sang trọng và biệt thự cao cấp.
Tuy nhiên, niềm vui của Zadeh kéo dài không lâu khi Nike tung ra sản phẩm "Air Jordan 11 Cool Grey" vào mùa Giáng sinh năm 2021 với giá lên tới 225 USD tại cửa hàng. Trong khi đó, Zadeh đã bán đôi giày này chỉ với giá 115 USD.
Thông thường, Zadeh sẽ bán lại giày cho mạng lưới và trả bù lỗ trong trường hợp không có đủ hàng bằng nguồn tiền không rõ nguồn gốc. Tuy nhiên, ngày ra mắt, Zadeh nợ hơn 600.000 đôi giày trên tổng số 1,2 triệu đôi được tung ra thị trường. Hậu quả là Zadeh không thể tìm được đủ hàng cho nhiều hợp đồng đã được thanh toán, vượt quá khả năng bồi thường.
Ghê hơn, Zadeh vẫn còn nợ hàng chục nghìn đôi "Air Jordan 4 Retro Military Black" đã nhận tiền, mà Nike ra mắt trong tháng 5/2022. Kết quả là Zadeh quyết định kết thúc mạng lưới đa cấp này vào đầu năm 2022 bằng cách chuyển nhượng chủ sở hữu cho người khác.
Đến phiên tòa diễn ra vào tháng 7/2022, nhiều người đã bị thiệt hại tài chính khi tham gia vào mạng lưới của Zadeh, từ những cá nhân chỉ bỏ ra 200 USD để mua hàng cho đến những nhà đầu tư lớn chi không dưới 1 triệu USD.
*Nguồn: Bloomberg
Nhiều website giả mạo tra cứu, cấp đổi giấy phép lái xe
