Tháng 11 năm ngoái, đã xảy ra một sự kiện bất thường tại Mountain View, Mỹ. Một "tấm màn sương" dày đặc bao phủ trụ sở của Alphabet, công ty mẹ của Google. "Tấm màn sương" này đại diện cho ChatGPT - một công cụ trí tuệ nhân tạo được tạo ra bởi OpenAI, một công ty khởi nghiệp được Microsoft hậu thuẫn. Sự xuất hiện của ChatGPT khiến cho toàn bộ trụ sở Alphabet rơi vào tình trạng hoang mang.
ChatGPT đưa ra những câu trả lời giống con người một cách khá đáng ngạc nhiên cho các câu hỏi mà người dùng đặt ra. Nó có thể trả lời mọi câu hỏi mà cỗ máy tìm kiếm - nguồn lợi nhuận chủ yếu của Google, đang cần. Vào tháng hai vừa rồi, OpenAI và Microsoft đã tung ra phiên bản cải tiến của công cụ tìm kiếm Bing - một hành động được cho là nhằm trực tiếp vào "bữa trưa" của Google.
Tám tháng sau đó, sương mù hầu như đã tan biến. Vào ngày 25/7, công ty đã thông báo về một tập hợp kết quả hàng quý mạnh mẽ hơn. Doanh thu đã tăng 7% so với cùng kỳ năm trước, đạt mức 75 tỷ USD. Họ tiếp tục tạo ra một lượng lớn tiền mặt: Trong 12 tháng tính đến tháng sáu, doanh nghiệp này đã thu về 75 tỷ USD lợi nhuận hoạt động. Bing vẫn chưa có bất kỳ dấu hiệu rõ rệt nào của việc mất thị phần trong truy vấn tìm kiếm hàng tháng trên toàn cầu của Google - công ty vẫn giữ hơn 90% thị phần.
Quan trọng nhất, Google đã chấm dứt mọi quan ngại rằng thương hiệu này đang tụt hậu về công nghệ. Vào tháng năm, Sundar Pichai, giám đốc điều hành của cả Google và công ty mẹ Alphabet, đã tiết lộ hơn mười công cụ hỗ trợ trí thông minh nhân tạo tại sự kiện I/O hàng năm dành cho các nhà phát triển phần mềm. Các công cụ này bao gồm trí tuệ nhân tạo cho Gmail, Google Map và Google Cloud. Các nhà đầu tư cảm thấy an tâm - đặc biệt sau khi Bard, chatbot của Google, được ra mắt vội vàn vào tháng hai và gặp nhiều sự cố. Kể từ đó, công ty đã giới thiệu các sản phẩm và tính năng trí thông minh nhân tạo khác. Vào ngày 12/7, họ đã tung ra NotebookLM, một công cụ ghi chú trí tuệ nhân tạo được đào tạo từ tài liệu của người dùng.
Cùng ngày đó, tạp chí khoa học Nature đã công bố nghiên cứu của nhóm nghiên cứu Google, trình bày về một mô hình AI tự động trả lời câu hỏi về các phương pháp điều trị phù hợp cho bệnh nhân, giống như các bác sĩ con người. Ngày tiếp theo, họ đã cập nhật phiên bản Bard với ít lỗi hơn, nắm vững hơn 40 ngôn ngữ con người và hơn 20 ngôn ngữ máy tính, và phát hành tại EU. Đang tiến hành việc phát triển công cụ có tên mã Gemini, nhằm giảm thiểu lỗi cho ChatGPT. Giá trị thị trường của Alphabet đã tăng trở lại từ khoảng dưới 1 nghìn tỷ USD vào tháng 11, đạt mức 1,7 nghìn tỷ USD. Nhưng liệu khủng hoảng đã qua hay chưa?
Trong ngắn hạn, có thể nói là câu trả lời là có. Tuy nhiên, giống như mọi lúc bị lo lắng cực độ khác, sự hoảng loạn trước tương lai của một công ty chatbot lại đặt ra những câu hỏi lớn hơn: Về tình trạng hiện tại của một trong những công ty lớn nhất thế giới, tương lai của họ sẽ ra sao khi Google tròn 25 tuổi vào tháng 9 tới.
Alphabet, không còn nghi ngờ gì nữa, là một trong những doanh nghiệp đạt thành công lớn nhất trong lịch sử. Sáu sản phẩm của họ bao gồm: Google Search, hệ điều hành di động Android, trình duyệt Chrome, Cửa hàng Google Play, Workspace và YouTube với hơn 2 tỷ người dùng hàng tháng. Không kể đến những sản phẩm có hàng trăm triệu người dùng, như Google Maps hay Google Dịch, và theo tính toán, mọi người dành tổng cộng 22 tỷ giờ mỗi ngày trên các nền tảng của Alphabet.
Kể từ khi được giới thiệu vào năm 2004, Google đã ghi nhận doanh thu từ quảng cáo trực tuyến chiếm 80% tổng doanh thu và đạt tốc độ tăng trưởng hàng năm trung bình là 28%. Trong thời gian đó, họ đã đạt được tổng lợi nhuận tiền mặt sau chi phí hoạt động là 460 tỷ USD, chủ yếu đến từ quảng cáo. Giá cổ phiếu của công ty đã tăng lên gấp 50 lần, giúp họ trở thành công ty có giá trị thứ tư trên thế giới.
Với những số liệu ấn tượng như vậy, có vẻ khó hiểu khi hỏi tại sao Alphabet không hoạt động hiệu quả hơn. Trên thực tế, đây là một câu hỏi có cơ sở, đang được đặt ra bởi Sundar Pichai, cấp dưới và các nhà đầu tư. Công ty nhận thấy mình đang đối mặt với một thời điểm nhạy cảm - không chỉ do AI, mà còn vì hoạt động kinh doanh quảng cáo số đã bão hoà, với tăng trưởng doanh số không ổn định ở mức hai con số và phụ thuộc ngày càng nhiều vào chu kỳ kinh tế. Đồng thời, việc tìm kiếm nguồn tăng trưởng mới mạnh mẽ là một thách thức đối với một công ty có doanh thu hàng năm khoảng 300 tỷ USD. Nhiệm vụ này còn trở nên phức tạp hơn do nhà đầu tư yêu cầu hiệu quả chi phí cao hơn và kỷ luật vốn, do đó đòi hỏi sự thay đổi văn hóa tự do vốn có của công ty.
Hãy nhìn vào cỗ máy in tiền của Alphabet. Suốt những năm 2010, quảng cáo kỹ thuật số đã trở thành một thứ không thể thiếu trong chu trình kinh doanh. Trong giai đoạn phát triển, các nhà quảng cáo đã chi tiêu vô kỷ luật. Hơn nữa, khi có tình hình tồi tệ hơn, họ đã chuyển một phần ngân sách tiếp thị ngoại trừ kỹ thuật số của mình sang các nền tảng trực tuyến, nơi mà Google và các đối thủ khác như Facebook (còn được biết đến như Meta ngày nay) hứa hẹn việc tiếp cận mục tiêu khách hàng chính xác hơn so với quảng cáo truyền hình...
Hiện nay, với tỷ lệ chi tiêu quảng cáo trực tuyến đạt hai phần ba tổng số, các doanh nghiệp đang có ngân sách quảng cáo ngoại trừ kỹ thuật số thấp hơn. Insider Intelligence, một công ty dữ liệu, dự kiến doanh thu quảng cáo kỹ thuật số trên toàn cầu sẽ tăng 10% hoặc ít hơn hàng năm trong vài năm tới, giảm từ mức 20% hoặc cao hơn của thập kỷ trước đây.
Sự giảm tốc vào năm trước đã rõ ràng về tương lai, làm cho nhà đầu tư lo lắng. Google cũng không thể dễ dàng thu được một phần lớn hơn. Các nhà bảo vệ sự cạnh tranh đã cho rằng thị phần của họ quá cao và đã kiện Google ở Mỹ vì lạm dụng quyền độc quyền tìm kiếm. Thỏa thuận của Google với Apple, trong đó họ trả 15 tỷ USD hàng năm để trở thành công cụ tìm kiếm mặc định trên 2 tỷ thiết bị iDevices, cũng đã được xem xét cẩn thận.
Mặc dù tìm kiếm vẫn rất sinh lời, với tỷ suất lợi nhuận hoạt động gần 50%, theo Bernstein, một nhà môi giới, cách mọi người tìm kiếm mọi thứ trên internet đang thay đổi. Hầu hết các tìm kiếm sản phẩm ngày nay không bắt đầu từ Google mà là từ Amazon, một tập đoàn thương mại điện tử khổng lồ. Theo các CEO của Google, 40% tuổi trẻ và thanh niên tìm kiếm gợi ý về nhà hàng hoặc khách sạn trên TikTok, ứng dụng video ngắn hoặc Instagram, một ứng dụng tương tự từ Meta. Google có thể thu hút một số "người tìm kiếm" này vào nền tảng của mình, giống như YouTube đang làm với ứng dụng đối đầu TikTok có tên là Shorts. Tuy nhiên, video không mang lại lợi nhuận độc nhất với hộp tìm kiếm.
Sau đó, Alphabet cũng đang đào tạo trí tuệ nhân tạo (AI) về văn bản, hình ảnh và âm thanh có giá trị trên web, nhằm tái hiện nội dung do con người tạo ra. Sự khăng khăng của ông Pichai rằng Alphabet là một công ty "địa phương về AI" là chính xác. Hầu hết các nhà quan sát tin rằng với nguồn vốn sâu và tài năng phong phú, Google có thể giải quyết các vấn đề công nghệ như "ảo giác" của bot hoặc chi phí đáng kể để cung cấp phản hồi (mà nhân viên Google đang phải dành thời gian để xử lý).
Tuy vậy, việc các sản phẩm hỗ trợ bot có thể kiếm được bao nhiêu tiền vẫn đang là một câu hỏi chưa có lời giải. Bỏ qua tầm quan trọng của dịch vụ tìm kiếm, sở trường của Google vẫn là tạo ra các sản phẩm đặc biệt không có tính thương mại. Chẳng có lý do gì để nghĩ rằng lĩnh vực AI của họ sẽ khác. Mặc dù đã có sự phục hồi, giá cổ phiếu của Alphabet vẫn thấp hơn so với Microsoft, công ty đã bắt đầu kiếm tiền từ AI.
Những người sáng lập Google và nhờ vào cấu trúc sở hữu hai tầng lớp của Alphabet, Larry Page và Sergey Brin, đã nhận thức được rằng quy mô doanh thu chính sẽ giảm xuống một lúc nào đó. Họ đã tìm cách bổ sung và có thể thay thế hoàn toàn công cụ này một ngày nào đó. Điều này dẫn đến việc thành lập Alphabet vào năm 2015, công ty mẹ mà Google và nhiều dự án khác được điều hành bởi.
Tuy nhiên, không phải mọi thứ đều suôn sẻ. Trong khoảng thời gian từ năm 2018 đến năm 2022, Alphabet đã ghi nhận khoản lỗ hoạt động tích lũy lên đến 24 tỷ USD, gấp sáu lần tổng doanh thu trong giai đoạn đó. Các cú đặt cược khác đã tiêu tốn một phần tiền vốn của công ty mẹ, chiếm 31 tỷ USD vào năm ngoái và có số tiền đáng kể được dành cho ngân sách nghiên cứu và phát triển hàng năm trị giá 40 tỷ USD.
Một khía cạnh quan trọng hơn là rất khó đối với bất kỳ liên doanh mới nào để làm thay đổi cân nhắc. Chỉ có một số ít ngành công nghiệp - ví dụ như tài chính, chính phủ, chăm sóc sức khỏe - đủ quy mô và ổn định để tạo ra sự hiệu ứng thực tế trên các sản phẩm hàng đầu của Alphabet. Để chinh phục các thị trường này, đòi hỏi một khoản đầu tư lớn đổi lại lợi nhuận không chắc chắn và không có thị trường nào cho phép họ tận hưởng tình huống độc quyền mà Google đã tận hưởng với quảng cáo tìm kiếm.
Với sự khó khăn trong việc tăng trưởng doanh thu, một số nhà đầu tư cho rằng Alphabet nên tập trung vào việc tăng cường lợi nhuận bằng cách cải thiện tỷ suất lợi nhuận toàn cầu của mình. Nhiều người phàn nàn rằng cổ phiếu Alphabet đang giao dịch ở mức giá thấp hơn so với Apple hoặc Microsoft, và không cao hơn nhiều so với chỉ số S&P 500 của các công ty lớn ở Mỹ này nói chung - điều này gây thất vọng đối với một nhà lãnh đạo công nghệ hàng đầu.
Tờ The Economist cho rằng giải quyết vấn đề này có thể là cải tổ Alphabet theo hướng từ trên xuống dưới. Điều này có thể đạt được bằng cách phân chia các lĩnh vực kinh doanh như tìm kiếm, YouTube, Google Cloud... Điều này sẽ giúp mỗi doanh nghiệp tập trung vào mặt hàng chính. Một cách khác là thay đổi hướng đi, ví dụ như Apple từ việc bán máy tính để bàn đắt tiền sang điện thoại di động và Microsoft chuyển từ việc bán phần mềm trên đĩa CD-ROM sang điện toán đám mây. Tuy nhiên, việc thực hiện cải tổ và tách riêng này phải có sự đồng ý của Brin và Page, điều này không dễ dàng.
Việc cải tổ toàn bộ cũng có nhiều rủi ro. Các nhà đầu tư và nhà phân tích vẫn còn nghi ngờ về việc Mark Zuckerberg đặt cược vào metaverse. Cả Apple và Microsoft cũng mất nhiều năm để tìm ra cuộc sống thứ hai. Ông Pichai không phải là người ủng hộ chủ nghĩa cực đoan. Ông ta thông minh, tinh tế và khôn ngoan. Trước khi trở thành CEO của Alphabet vào năm 2019, ông đã đóng vai trò quan trọng trong xây dựng và điều hành hoạt động kinh doanh cốt lõi. Tuy nhiên, ông không phải là người có tầm nhìn xa trông rộng.
Khi công ty đã tồn tại được gần 25 năm, họ sẽ phải suy nghĩ thận trọng hơn về những gì mình đang làm, quyết tâm loại bỏ những điểm yếu, tránh rủi ro và duy trì một hệ thống kỷ luật. Nếu các nỗ lực này thành công, theo một cổ đông của Alphabet, công ty có thể tiếp tục tăng lợi nhuận của mình ngay cả khi doanh số bán hàng tổng thể chậm lại, đảm bảo rằng họ vẫn có lợi nhuận đáng mơ ước.
Tuy nhiên, cách tiếp cận trên sẽ được kiểm nghiệm, đặc biệt là khi trí tuệ nhân tạo tiến bộ. Kỹ thuật, mà Alphabet rõ ràng sở hữu, không đủ để tận dụng hết tiềm năng công nghệ. Điều này đòi hỏi sự khéo léo trong giao dịch kinh doanh. Google đã thể hiện điều này sớm, khi phát triển mô hình kinh doanh quảng cáo tìm kiếm. Từ đó, ít nhất trong lĩnh vực kinh doanh, Alphabet đã đạt được thành công đáng kinh ngạc của sự đổi mới đó, làm cho một số khía cạnh kinh doanh của họ giảm giá trị. Nếu không thể thích ứng trong thời kỳ của trí tuệ nhân tạo, có nhiều đối thủ sẵn lòng thay thế.
Nguồn: The Economist
Mặc cả thế giới cười nhạo, Elon Musk đang dùng Twitter để thực hiện sứ mệnh lịch sử mà cả Google lẫn Facebook đều đã thất bại
