Bí mật đáy sông Đà lần thứ 2 được khám phá
Người dân làng Vạn Chài (Hoà Bình) đã trải qua hơn nửa thế kỷ để có thể đi bộ trên lòng sông Đà Giang lần thứ 2 Nhưng họ không thể ngừng lo lắng vì nước không về, đàn cá của họ sẽ chết trắng chỉ trong vài ngày
Vào buổi trưa ngày 11/6, phóng viên của VTC News đã có mặt tại Nhà máy thủy điện Hoà Bình - một trong những công trình thủy điện lớn nhất Đông Nam Á với công suất lên đến 1.920MW. Tuy nhiên, theo ghi nhận, tại khu vực hồ Hoà Bình - nơi cung cấp nguồn nước cho Nhà máy thủy điện, mực nước đang giảm dần. Điều này gây ra khó khăn cho việc di chuyển của tàu thuyền và lộ ra những bãi cát sỏi ven bờ.
Mực nước ở phía dưới của hồ Hòa Bình đang giảm mạnh, khiến phần chân của các cây cầu Hoà Bình 1, Hoà Bình 2 và Hoà Bình 3 hiện rõ dưới ánh nắng chói chang.
Đi bộ trên lòng Đà Giang
Dưới cái nắng gay gắt, ông Ngô Văn An (sinh năm 1952, người dân của làng Vạn Chài, phường Thịnh Lang, TP Hoà Bình) đã phải đi bộ khoảng 5km dọc theo bờ sông Đà để tìm kiếm từng khúc củi. Điều này xảy ra ở cách chân đập của Nhà máy thủy điện Hoà Bình.Nghe nói việc đi bộ trên lòng sông Đà là có thật, đúng không ạ?
Đúng vậy. Từ đầu tháng đến nay, lượng nước trên sông Đà đã giảm, nhiều đoạn sông đã trơ đáy, cho phép du khách dễ dàng đi bộ trên sông mà không cần sử dụng thuyền.
Theo ông An, đây có thể là lần thấp nhất mực nước sông Đà chảy qua Hoà Bình kể từ khi nhà máy thuỷ điện được xây dựng. Ông cho biết: "Hiện tại, mực nước sông chỉ còn khoảng 4-5m, đây là lần đầu tiên tôi thấy nước sông cạn như vậy".
Ông đã dẫn phóng viên đến làng Vạn Chài, nơi 50 hộ dân sinh sống và nuôi trồng thuỷ sản. Ông An cho biết, mặc dù mực nước sông đã giảm nhưng hiện tại chưa gây ảnh hưởng đến đời sống của người dân, trừ khi nước cạn quá hoặc lên quá nhanh, quá cao sẽ ảnh hưởng đến đàn cá.
Những tin tức về tình hình của hồ Hoà Bình khiến chúng tôi rất lo lắng. Ngày hôm trước, truyền hình đưa tin rằng mực nước của hồ đang dần giảm xuống mức nước chết, và chúng tôi chỉ có thể duy trì hoạt động phát điện đến ngày 13/6. Nếu không có nước, lòng sông cạn thêm và lồng cá chạm đáy bùn, cá sẽ chết hết và không cứu được. Điều này khiến chúng tôi rất lo lắng về tình trạng của hồ. Do đó, ông An đã phải thường xuyên kiểm tra lồng cá trong những ngày này.
Đầu nguồn cũng chật vật vì thiếu nước
Tới nhà bà Hiên, ông An giới thiệu rằng bà là một trong những người sống lâu năm nhất ở làng nổi Vạn Chài và có thể trả lời cho chúng tôi về lịch sử đất và nước nơi đây. Bà Hiên với nét mặt khắc khổ vẫy tay chào chúng tôi và cho biết bà rời quê vào năm 1978 để đến đây định cư.Bà Hiên cho biết, để bán cho vị khách đang chờ ở hiên nhà, bà đã lựa con cá trong lồng nuôi. Gia đình bà có hai mẹ con, tuy nhiên hiện tại bà chỉ sống một mình và người con trai đang làm việc tại Hà Nội. Bà An chủ yếu nuôi cá chép và cá trắm.
Ở đây, chú trọng chủ yếu vào việc nuôi cá chép và trắm đen. Gần đây, do thiếu nước, đặc biệt là vào sáng ngày 9/6, cá bị thiếu oxy nên chúng đã nhảy lên và lộn đầu trên mặt nước và không ăn uống trong suốt một ngày một đêm. Tôi rất lo lắng và không thể ngủ yên. May mắn là chiều qua, nhà máy đã xả ít nước, giờ thì tình hình đã ổn định trở lại, nhưng vẫn còn cần chú ý. Bà Hiên đã kéo lên một con cá chép khoảng 5kg từ mặt nước. Nhìn về phía những căn nhà nổi trên mặt đất, bà Hiên cho biết rằng do hạn hán, trong vài ngày qua, nước rút khỏi sông và tất cả các căn nhà đều lên bờ. Tuy nhiên, khi nước trở lại vào ngày hôm qua (10/6), người dân đã cùng nhau giúp đỡ kéo những căn nhà trở lại sông.
"Vài ngôi nhà vẫn chưa được di dời xuống đất liền nên vẫn đứng trên bờ. Dù được gọi là bờ nhưng thực tế đó là lòng sông, không có chút dấu hiệu của nước. Tôi đã sinh sống tại đây từ năm 1978 và đã trải qua gần nửa thế kỷ, nhưng đây là lần đầu tiên sông Đà cạn kiệt đến như vậy", bà Hiên than thở dài.
Một số ngôi nhà ở làng Vạn Chài vẫn đứng trên bờ do chưa kịp di chuyển khi mực nước giảm.
Bà Hiên cũng giống như ông An và nhiều hộ gia đình khác tại làng Vạn Chài, đang lo lắng vì trong vài ngày tới, mực nước của hồ Hoà Bình sẽ giảm xuống mức chết, dẫn đến thiếu nước để phát điện và đồng thời không đủ nước chảy về các thượng nguồn, khiến đàn cá trắng bụng. Bà lo lắng rằng tình hình này sẽ khiến cho bà con ở hạ lưu phải gánh chịu những khó khăn và vất vả hơn nữa, trong khi bà con ở đầu nguồn đã phải đối mặt với tình trạng thiếu nước suốt thời gian qua. Bà Hiên cũng thương cảm khi nghe tin thiếu điện và nước xuất hiện ở nhiều nơi, và hy vọng sẽ có mưa lớn trong vài ngày tới để giúp đỡ cho bà con trong làng.
Theo báo cáo của Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường công nghiệp (Bộ Công Thương) ngày 10/6, mặc dù lưu lượng nước về hồ đã tăng so với ngày 9/6 nhưng vẫn còn rất thấp trên toàn quốc. Các hồ chứa ở khu vực Bắc bộ, Bắc Trung bộ và Đông Nam Bộ đã vượt qua mực nước chết, tuy nhiên vẫn ở mức rất thấp, gần mực nước chết. Hiện lượng nước về hồ chủ yếu được sử dụng để điều tiết nước và đảm bảo dòng chảy tối thiểu. Số lượng nhà máy thủy điện xấp xỉ mực nước chết tập trung chủ yếu ở khu vực Bắc bộ, Bắc Trung bộ, vận hành phát điện bằng lưu lượng nước về với công suất thấp để đảm bảo an toàn cho tổ máy khi vận hành. Tuy nhiên, khó có thể đáp ứng được việc phát điện theo quy trình vận hành hồ chứa trong thời kỳ này.
Các hồ thủy điện như Sơn La, Thác Bà, Tuyên Quang, Bản Chát, Bản Vẽ, Hủa Na, Trung Sơn, và Thác Mơ đều có mực nước thấp, khiến cho một số thủy điện phát điện cầm chừng với cột nước và công suất thấp như Sơn La, Lai Châu, Huội Quảng, Bản Chát, Thác Bà, Tuyên Quang, Hủa Na, Trung Sơn, và Thác Mơ. Theo Cục Điều tiết điện lực thuộc Bộ Công Thương, tỷ trọng của thủy điện trong nguồn cung điện ở miền Bắc chiếm đến 43,6% nhưng nhiều hồ thủy điện lớn hiện đang thiếu nước để phát điện. Hiện tại, chỉ còn hồ thủy điện Hòa Bình còn nước và có thể duy trì phát điện đến khoảng ngày 12-13/6.
