Trần Anh Hùng: Bí quyết thành công của một đạo diễn

Một tháng sau khi Liên hoan phim Cannes 2023 kết thúc, Trần Anh Hùng trở về Việt Nam để giảng dạy chương trình Gặp gỡ mùa thu tại TP HCM. Khóa học sẽ diễn ra từ ngày 6 đến 12 tháng 7, và trong đó, Trần Anh Hùng sẽ chia sẻ những kỹ năng chỉ đạo tác phẩm dựa trên kinh nghiệm 34 năm của mình.

Một số khoảnh khắc trong buổi học đạo diễn, do Trần Anh Hùng giảng dạy. Video: Ban tổ chức cung cấp

Qua những bài giảng, Trần Anh Hùng đã thể hiện quan điểm về nghệ thuật và công việc đạo diễn. Ông cho rằng đạo diễn phải luôn sẵn sàng đối mặt với những tình huống xảy ra trong quá trình quay phim, và làm mọi cách để bảo vệ ý kiến của mình.

Khi học viên từ Đài Loan, Sun Chieh Heng, hỏi về cách Trần Anh Hùng tạo được bối cảnh mà ông mong muốn, đạo diễn đã chia sẻ rằng ông lấy chính câu chuyện của mình làm bài học. Một lần, khi ông đang uống nước ở quận 5 (TP HCM), Trần Anh Hùng đã tìm thấy một vị trí phù hợp để quay cảnh đốt nhà của nhân vật là một nhà thơ (Lương Triều Vỹ đóng) ở cuối phim Xích lô (1995). Ngay lúc đó, ông đã gọi điện cho nhà sản xuất ở Pháp và yêu cầu xây dựng một căn chung cư ngay trước bùng binh, gần nơi ông đang ngồi, bất chấp mọi khó khăn.

Nhà sản xuất đã từ chối do ngân sách không đủ, tuy nhiên Trần Anh Hùng quyết tâm muốn thực hiện. Trước đó, đạo diễn đã yêu cầu nhà sản xuất mua các bản nhạc của Nirvana để sử dụng trong Xích lô, mặc dù biết rằng giá rất cao. Để có tiền xây dựng bối cảnh, đạo diễn đã thương lượng với nhà sản xuất để trả lại một số bản nhạc. Sau đó, nhà sản xuất đồng ý tiến hành.

Đạo diễn nói rằng khi có lựa chọn cho một cảnh, anh luôn chọn điều khó nhất để thực hiện. Anh khuyên các học trò rằng nếu muốn làm gì thì phải làm ngay, không chần chừ, tự đánh giá bản thân. "Hãy thực hiện và sau đó sẽ thấy rõ mình là ai, mình muốn gì", đạo diễn nhấn mạnh.

Trần Anh Hùng giảng dạy trong buổi học đầu tiên của khóa đạo diễn, hôm 6/7 tại TP HCM. Ảnh: Ban tổ chức cung cấp

Trần Anh Hùng chia sẻ về quá trình làm phim của nhiều đạo diễn nổi tiếng nhằm tìm hiểu và áp dụng kinh nghiệm vào việc thực hiện cảnh quay trên trường quay. Một ví dụ, trong bộ phim The Dreamers (2003) của Bernardo Bertolucci, trong cảnh nhân vật Matthew (do Michael Pitt đóng) gặp Theo (do Louis Garrel đóng), cách máy quay di chuyển đã đưa khán giả nhập cuộc và quan sát từ nhiều góc nhìn của hai người.

Đạo diễn đã phân tích hành động của Theo khi ngồi xuống bậc thềm, từ đó thay đổi góc quay của máy quay. Điều này đã làm Bertolucci phá vỡ nguyên tắc 180 độ trong điện ảnh, tạo nên sự sâu sắc và tinh tế hơn cho cảnh quay. Theo ông, một đạo diễn giỏi phải linh hoạt với máy quay, kiểm soát khung hình và cùng đạo diễn hình ảnh làm việc hợp tác để tái hiện được ý tưởng của mình, không chỉ làm theo ý muốn của khán giả.

Nhiều người cho biết khóa học đã mở ra cho họ một cái nhìn mới về điện ảnh và quy trình làm phim. Học viên Đàm Quang Trung đã bị ấn tượng bởi tình yêu điện ảnh của Trần Anh Hùng. Trong khi giảng bài, Trần Anh Hùng sử dụng kiến thức của mình để dẫn dắt mọi người nhìn thấy những điều tốt đẹp của tác phẩm. Khi xem phim cùng nhau, những người yêu điện ảnh (cinephile) như Trần Anh Hùng đắm chìm trong tác phẩm dù đã xem nhiều lần.

Danech San (Campuchia) nhận xét rằng Trần Anh Hùng đã cho cô cảm nhận được sự sáng tạo của đạo diễn trên trường quay. Học viên Sun Chieh Heng ngưỡng mộ sự kiên nhẫn của Trần Anh Hùng. "Dù đã đạt được nhiều thành công trong ngành điện ảnh, Trần Anh Hùng vẫn làm việc chăm chỉ để tạo ra những giá trị mới", Sun nói.

Trong khóa học "Gặp gỡ mùa thu" vào ngày 6/7, Trần Anh Hùng đã nhấn mạnh sự khác biệt giữa cuộc sống và nghệ thuật. Trong video, Quế Chi phỏng vấn.

Alvin Lee (Singapore) đã chia sẻ về những bài học vượt xa mong đợi mà anh nhận được từ Trần Anh Hùng và sự giải đáp của đạo diễn về các thắc mắc trong quá trình thực hiện dự án. "Trong sáu ngày học, Trần Anh Hùng - người đạo diễn xuất sắc tại Cannes 2023, đã thay đổi quan điểm của tôi. Lời khuyên của ông thật sự hữu ích cho tôi trong chặng đường làm phim sắp tới," Alvin nói.

Trần Anh Hùng, 61 tuổi, đã chọn Pháp làm nơi định cư sau năm 1975. Anh đã theo học tại trường điện ảnh nổi tiếng École Louis-Lumière ở Pháp. Tác phẩm Mùi đu đủ xanh của đạo diễn đã nhận giải Caméra d'Or tại Liên hoan phim Cannes năm 1993 và được đề cử cho giải Oscar danh giá trong hạng mục Phim nói tiếng nước ngoài xuất sắc.

Vào ngày 28/5 vừa qua, Trần Anh Hùng đã giành chiến thắng trong cuộc thi Đạo diễn xuất sắc tại Liên hoan phim Cannes lần thứ 76. Trong buổi họp báo ngắn sau Liên hoan phim, đạo diễn đã chia sẻ với sự đau đáu của mình trong việc làm phim nghệ thuật, nhận thức được rằng đó là một công việc khó khăn, đặc biệt là trong việc tìm kiếm chủ đề cho tác phẩm mới nhất của anh, The Pot au Feu.

Gặp gỡ mùa thu lần đầu tiên diễn ra vào năm 2013 nhằm hỗ trợ các tài năng trẻ trong lĩnh vực điện ảnh. Năm 2016, phim A Land Imagined của đạo diễn Singapore Chris Yeo đã giành giải cao nhất và sau đó còn đoạt giải Báo Vàng tại Liên hoan phim Locarno 2018, đại diện cho Singapore tham dự Oscar 2020. Tại quốc gia, phim Ròm đã được vinh danh với giải Lựa chọn của các nhà sản xuất vào năm 2014, trong khi Thưa mẹ con đi là tác phẩm xuất sắc được trao giải Dự án phim thương mại năm 2016.

Trong năm nay, có tổng cộng 15 nhà làm phim trẻ tham gia lớp học, trong đó có 5 học viên đến từ trong nước và những người còn lại đến từ Campuchia, Thái Lan, Trung Quốc, Đài Loan và Đức.

Quế Chi