Tâm lý con ngoan trò giỏi - Nhân viên xuất sắc bị ám ảnh khi nghỉ phép

Từ nhỏ đến lớn, câu khẩu hiệu "Con ngoan, trò giỏi" đã trở thành một gánh nặng khó cưỡng đối với nhiều người. Trên mạng xã hội Trung Quốc, hội nhóm "Nạn nhân của tâm lý con ngoan trò giỏi" đã thu hút hơn 50.000 thành viên để chia sẻ những câu chuyện của họ khi phải dồn nén bản thân để trở thành một đứa trẻ ngoan ngoãn trong mắt cha mẹ và thầy cô. Khi trưởng thành, họ lại phải cố gắng tạo dựng hình ảnh nhân viên xuất sắc trong mắt cấp trên.

Những người trong hội nhóm này cho biết rằng họ đã làm việc chăm chỉ trong một thời gian dài, thực hiện mọi nhiệm vụ được giao mà không thể từ chối, kể cả làm ngoài giờ hay thức đêm. Ngoài ra, họ còn không có chính kiến riêng và có "thói quen" buộc mình phải làm hài lòng mọi người thay vì làm những việc bản thân thích. Họ tuân thủ các nguyên tắc một cách cực kỳ nghiêm ngặt, sợ sai lầm và thậm chí không dám xin nghỉ phép để nghỉ ngơi và giải trí.

Phần 2: Động lực ngoại sinh và sự căng thẳng

Những người có xu hướng chăm chỉ một cách mù quáng thường bị thúc đẩy bởi động lực ngoại sinh. Đây là các yếu tố bên ngoài, như nghĩa vụ, nỗi sợ, phần thưởng, hình phạt, thời hạn và sự chấp thuận của người khác, khiến họ cảm thấy phải làm việc, thay vì muốn làm việc. Điều này có thể bắt đầu từ tuổi thơ, khi các em được giáo dục theo khuôn mẫu “không được phép sai”, mục tiêu phấn đấu là thành tích cao, được bố mẹ và thầy cô khen ngợi.

Theo nhà tâm lý học Edward L. Deci, động lực ngoại sinh làm cho người bị tác động trở thành “nô lệ” của các yếu tố bên ngoài. Khác với những người được thúc đẩy bởi động lực từ bên trong, tức là có khả năng tự điều khiển và làm chủ cuộc sống của mình, những người bị ảnh hưởng bởi động lực ngoại sinh lại trở thành “nô lệ” của các yếu tố bên ngoài. Họ bị căng thẳng bởi suy nghĩ “Tôi nên làm” thay vì “Tôi muốn làm”.

Tuy nhiên, một thành viên trong hội nhóm chăm chỉ cho rằng, điều thúc đẩy họ chăm chỉ một cách mù quáng là “nỗi sợ bị phán xét tiêu cực”. Điều này cho thấy rằng, không chỉ động lực ngoại sinh, mà cả tâm lý và cảm xúc của con người cũng có ảnh hưởng đến việc chăm chỉ hay không chăm chỉ của họ.

“Tất cả năng lượng của tôi đều dành cho công việc và học tập. Nếu làm những việc khá, tôi sẽ luôn cảm thấy mình đang lãng phí thời gian. Tôi cảm thấy bất an và lo lắng nếu không thể làm việc thật tốt, như một vòng luẩn quẩn không lối thoát. Thật đáng ghen tỵ khi thấy người khác có thể thư thái nghỉ phép và tận hưởng cuộc sống của mình”, một cư dân mạng họ Lâm chia sẻ.

Mặt tối của tâm lý “học sinh ngoan” là sự sợ thất bại. Lưu Y Linh, người sáng lập nhóm “Nạn nhân của tâm lý con ngoan trò giỏi” cũng từng trải qua cảm giác này từ khi còn nhỏ. Cô luôn muốn trở thành học sinh giỏi nhất từ tiểu học đến cả sau đại học chỉ vì sự cạnh tranh và xếp hạng. Khi một lần không viết luận văn trong hai ngày, không đọc bất kỳ cuốn sách nào và không làm việc, Y Linh đã trở nên lo lắng và cảm thấy cuộc sống của mình vô giá trị.

Phần 4: Học cách nghỉ ngơi là rất quan trọng

Khi nhìn quanh xung quanh, Lâm Y Linh nhận ra rằng nhiều người giống như cô, luôn đua đòi và không biết nghỉ ngơi. Đó là lý do tại sao cô quyết định thành lập cộng đồng để giúp mọi người học cách thư giãn và nghỉ ngơi sau những giờ làm việc căng thẳng.

Hình ảnh minh họa

Lâm Y Linh tin rằng việc học cách nghỉ ngơi là rất quan trọng, bởi nó giúp con người cân bằng cuộc sống của mình. Một tâm trí bình tĩnh và sự thư thái sẽ giúp chúng ta tốt hơn trong công việc và cuộc sống. Điều quan trọng là phải tìm thấy cách để thư giãn và nghỉ ngơi một cách hiệu quả, mà không làm ảnh hưởng đến sự tiến bộ và phát triển cá nhân của mình.

Lâm Y Linh cũng nhấn mạnh rằng, việc trở thành một "học sinh ngoan" có thể mang lại nhiều lợi ích, nhưng nó cũng có thể dẫn đến những hậu quả tiêu cực. Chỉ biết vâng lời người khác, sợ mắc lỗi, suy nghĩ quá nhiều và cảm xúc tiêu cực là những dấu hiệu của những người "nạn nhân" của bản thân. Vì vậy, học cách nghỉ ngơi và thư giãn là rất cần thiết để giúp chúng ta tránh được những hậu quả tiêu cực này.

Phần 5: Nhân viên chăm chỉ không phải là tất cả

Mặc dù nhiều người muốn tuyển những nhân viên chăm chỉ, nhưng thực tế không phải ai cũng phù hợp với kiểu làm việc này. Những người chỉ biết làm việc theo những nguyên tắc cố định, giống như robot được lập trình, sẽ khó có khả năng tiến bộ và phát triển lâu dài trong công việc. Họ chỉ tập trung vào việc tìm kiếm sự khen ngợi và ghi nhận từ người khác thay vì tự đánh giá và cải thiện hiệu quả công việc của mình.

Ngoài ra, những người làm việc theo kiểu này sẽ phụ thuộc quá nhiều vào đánh giá từ bên ngoài và khó có thể đánh giá giá trị bản thân mình. Điều quan trọng nhất là họ mất đi quyền tự do lựa chọn và tinh thần đổi mới, chỉ đi theo lối mòn đã được người khác chỉ định.

Lý do làm việc theo kiểu này không tốt là vì quá quen với việc nghe lời và phục tùng, khiến bạn khó có thể đưa ra quyết định độc lập trong những tình huống phức tạp. Bên cạnh đó, những người làm việc theo kiểu này luôn tập trung vào kết quả thay vì quá trình, và không ngừng cạnh tranh để được coi là giỏi nhất, tốt nhất trong mắt người khác. Điều này dẫn đến kiệt sức cả về thể chất lẫn tinh thần, và nhiều người có thể bị stress mãn tính, bệnh tâm lý và mất ngủ vì làm việc liên tục mà không dám nghỉ ngơi.

Ảnh minh họa

Hội nhóm “học sinh ngoan” đã thay đổi khẩu hiệu của mình từ “Bạn có thể trở thành một đứa trẻ hư” sang “Tôi có thể tự trao phần thưởng cho chính mình”. Điều này thể hiện sự tự tin và sự tự quyết định của các thành viên trong hội nhóm.

Lý do mà hội nhóm được thành lập là để giúp các thành viên tập trung vào nhu cầu của bản thân mình. Chúng ta cần phải học cách lắng nghe chính mình và biết những gì mình muốn để có thể tiến tới cuộc sống lý tưởng của mình. Điều này giúp chúng ta tránh được tâm lý bị chi phối bởi những yêu cầu từ những người khác.

Những người trong hội nhóm đã thoát khỏi tâm lý này gọi chính mình là “người tự do”. Họ không bị ràng buộc bởi những yêu cầu từ người khác và có thể tự do quyết định cho bản thân mình. Nói không với việc ép buộc và bắt buộc, họ giữ được sự tự do và độc lập trong cuộc sống.