Nguyễn Quang Dũng: Bất ngờ với sự chỉ trích gắt của Đất rừng phương Nam

Tác phẩm đang gây tranh cãi vì nội dung và diễn biến câu chuyện không đúng sự thật lịch sử, và giới thiệu một cách "khuếch đại" vai trò của một số nhóm kháng Pháp vào đầu thế kỷ 20. Chỉ sau 5 ngày công chiếu, đạo diễn Nguyễn Quang Dũng đã đưa ra ý kiến của mình về những lời chỉ trích đang gây nhiều xôn xao.

- Tôi rất buồn, không ngờ rằng phim lại gây phản ứng tiêu cực như vậy. Ban đầu, mục đích của tôi - cũng như các nhà sản xuất - là muốn thực hiện một bộ phim về một vùng đất có những giá trị tình cảm gia đình và tình người cao cả. Chúng tôi muốn truyền tải thông điệp về sự giúp đỡ và che chở nhau trong hoàn cảnh khó khăn để bảo vệ quê hương. Tuy nhiên, việc gây hiểu lầm cho khán giả cũng là điều tôi phải tự xem xét lại.

- Sau khi phản ánh vấn đề lên Cục Điện ảnh, chúng tôi đã hoàn thiện việc chỉnh sửa các chi tiết trong phim. Cụm từ "Nghĩa Hòa đoàn" đã được thay đổi thành "Nam Hòa đoàn", "Thiên Địa hội" cũng đã được thay thành "Chính Nghĩa hội" trong một số câu thoại liên quan (khoảng ba, bốn câu). Đồng thời, đoạn văn "Lấy cảm hứng từ tiểu thuyết cùng tên của nhà văn Đoàn Giỏi và bộ phim Đất phương Nam" đã được đặt lên đầu phim, và thêm câu "Hết phần 1 - Hành trình vẫn còn phía trước" để làm rõ kế hoạch cho phần hai của bộ phim. Bản phim tại rạp được cập nhật từ ngày 16/10, nội dung câu chuyện vẫn được giữ nguyên.

Đạo diễn Quang Dũng ở buổi ra mắt phim hồi tháng 9 tại TP HCM. Ảnh: Nhân vật cung cấp

- Anh khai thác sâu về chủ đề các tổ chức chống đối Pháp trong thế kỷ 20 vì lý do gì?

- Ban đầu, chúng tôi muốn tuân thủ theo tinh thần của bộ phim truyền hình "Đất phương Nam" năm 1997 - do nghệ sĩ Vinh Sơn đạo diễn và nhà văn Sơn Nam làm cố vấn. Vì vậy, chúng tôi đã thay đổi thời gian diễn ra câu chuyện sang giai đoạn 1920-1930 (thay vì năm 1945 như trong tiểu thuyết gốc). Trong hành trình trốn chạy của An, cậu ta đã trải qua nhiều trải nghiệm khác nhau và gặp gỡ các tổ chức nghĩa quân tự phát. Trong "Đất phương Nam", chúng tôi cũng đề cập đến Thiên Địa hội, với ông Tiều là người thuộc tổ chức đó.

Khi tìm hiểu tài liệu để viết kịch bản, chúng tôi nhận thấy trong thế kỷ 20, miền Nam có nhiều hội kín tổ chức để hỗ trợ nhau trong cuộc chiến chống giặc. Trong phim, nhóm người Hoa chỉ là một trong số nhiều nhóm kháng Pháp, bên cạnh nhóm của ba An (Hai Thành) và nghĩa quân lục tỉnh. Mỗi nhóm có mục tiêu và cách chiến đấu khác nhau, tạo ra sự mâu thuẫn giữa họ làm nên kịch tính cho phim. Trong số đó, nhiều người muốn tận dụng bé An để nhờ sự giúp đỡ từ nghĩa quân. Nếu khán giả xem, họ sẽ nhận ra rằng chúng tôi không có ý định cao thượng vai trò của nhóm của ông Tiều. Cuối cùng, tôi muốn nêu bật tình cảm của người miền Tây, không phải tập trung vào các nhóm trong phim.

Quang Dũng trong hậu trường cảnh hành động của Võ Tòng. Video: HKFilms

- Anh quan sát phản ứng của khán giả ngoài rạp thế nào?

- Gần đây, khi tôi ra rạp, tôi đã gặp nhiều người xem cảm thông với tác phẩm. Họ xem phim với tâm hồn được hướng về gia đình, cha mẹ. Ngoài ra, cũng có những người xem phim vì muốn nghiên cứu, vì vậy họ mong đợi những chi tiết lịch sử chính xác. Tôi đánh giá cao điều này, vì phim với nội dung lịch sử luôn cần có những ý kiến phê bình, góp phần thúc đẩy khán giả tìm hiểu, nghiên cứu lại tư liệu. Chúng tôi lắng nghe và sửa đổi phim để không làm hại trải nghiệm của khán giả khi phải nhớ lại những rắc rối của tác phẩm. Tôi muốn họ tập trung vào thông điệp chính - tình cảm con người.

Với những ý kiến trái chiều, chúng tôi xin gửi lời cảm ơn, tuy nhiên, chúng tôi cũng muốn nhấn mạnh rằng, sách gốc của nhà văn Đoàn Giỏi chỉ là một tiểu thuyết thôi, không phải một tác phẩm lịch sử. Dự án này đang thu hút sự quan tâm vì điện ảnh Việt hiện tại đang thiếu những bộ phim làm lại từ những tác phẩm kinh điển, và điều đó cũng đồng nghĩa với việc chúng tôi đang phải chịu rất nhiều sự quan tâm và sự soi xét kỹ lưỡng.

Trong tác phẩm này, có sự góp mặt của Trấn Thành - người cùng sản xuất, dựng phim và đóng góp ý kiến cho kịch bản, điều này làm nổi bật vị trí của anh hơn là đạo diễn. Ông có ý kiến gì về điều này?

- Đối với tôi, Trấn Thành thực sự xuất sắc và có khả năng tiếp cận thị trường rất tốt. Hợp tác với anh giúp tôi có cái nhìn gần gũi hơn với khán giả, bởi vì dù bộ phim mang ý nghĩa thế nào, điều quan trọng nhất vẫn là khiến công chúng cảm nhận được. Tôi, Thành và các nhà sản xuất khác đều tìm kiếm những giải pháp hiệu quả nhất trong quá trình làm phim. Điều này là hoàn toàn bình thường và phổ biến.

Quang Dũng kể chuyện Trấn Thành diễn vai bác Ba Phi trong hậu trường. Video: HKFilms

Ngoài kịch bản, tác phẩm còn bị phê phán về hiệu ứng đặc biệt và màu sắc trong phim. Anh nghĩ sao về điều này?

Thực ra, lĩnh vực hiệu ứng đặc biệt ở Việt Nam vẫn là một ngành mới nên có những hạn chế mà chúng ta buộc phải đối mặt. Ví dụ, việc tái hiện cảnh trí tự nhiên để trung thực không thể đạt được mà phải phụ thuộc vào kỹ xảo đồ họa (VFX). Từ góc nhìn của tôi, kỹ xảo cũng giúp tôi thể hiện phim theo cách riêng của mình, vì mỗi người có một tưởng tượng khác nhau về miền Tây, như là ví dụ trang sách của Nguyễn Ngọc Tư hoặc Sơn Nam. Trong tâm trí của tôi, miền Tây được tưởng tượng là một nơi đẹp và thơ mộng, như những gì nhà văn Nguyễn Quang Sáng đã kể lại khi tôi còn nhỏ.

- Anh đã lập kế hoạch thực hiện phần hai như thế nào?

- Chúng tôi đang hoàn thiện việc chuẩn bị cho phần hai. Trong phần một, câu chuyện vẫn chưa kể hết hành trình tìm cha của An. Trong phần sau cả đoạn sau phần kết, bộ phim tiết lộ thêm chi tiết về Võ Tòng và Út Trong, tạo sự tò mò cho tác phẩm tiếp theo.

Làm phim dạng này, việc viết kịch bản rất khó vì chúng tôi phải sàng lọc, quyết định xem những tình tiết nào nên giữ và bỏ trong cả bản truyền hình lẫn tiểu thuyết. Tôi cũng xem xét thời lượng, và khi nào hoàn thành một phần thì phải kết thúc nội dung phần đó trong phim. Sau khi hoàn thành kịch bản, chúng tôi sẽ lựa chọn các cảnh quay, tính toán xem liệu chúng có thể thực hiện được hay không, nếu không thì phải chỉnh sửa câu chuyện. Chúng tôi mong muốn phim phải đẹp và gần gũi với khán giả, nhưng đồng thời phải nằm trong khả năng của đội ngũ sản xuất. Vì vậy, phần một đã mất đến sáu năm để thực hiện.

Đạo diễn Nguyễn Quang Dũng, 44 tuổi, là con trai của nhà văn Nguyễn Quang Sáng. Anh đã tốt nghiệp lớp Đạo diễn điện ảnh tại Trường Sân khấu - Điện ảnh TP HCM vào năm 1999. Anh trở nên nổi tiếng trong thập kỷ 2000 với nhiều bộ phim giải trí. Một số phim của anh đã có doanh thu cao như Tháng năm rực rỡ - 85 tỷ đồng và Tiệc trăng máu - 175 tỷ đồng.

Mai Nhật