Lương về không đủ sống: Thế hệ Gen Z đối mặt với khó khăn khi tự lập
Bước vào cuộc sống tự lập, Gen Z gặp khó khăn trong việc cân bằng mức lương và chi tiêu Với mong muốn tự lập và đạt thu nhập cao, các bạn trẻ này đi làm từ rất sớm để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của bản thân, tuy nhiên việc quản lý tài chính vẫn là thách thức lớn đối với họ
Sinh ra và lớn lên trong thời đại công nghệ số, nhiều bạn trẻ mong muốn tự lập cuộc sống và khẳng định bản thân bằng cách bước ra khỏi vùng an toàn. Với mục tiêu kiếm thu nhập cao, thế hệ Gen Z hiện nay đa phần đi làm từ rất sớm để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng cá nhân.
Tuy nhiên, mặc dù làm việc chăm chỉ và full-time suốt tuần, nhiều bạn trẻ vẫn gặp khó khăn trong việc quản lý tài chính cá nhân và thường xuyên "hết tiền trước hết tháng". Điều này khiến cho những mục tiêu đề ra trở nên khó đạt được.
Theo một khảo sát về tài chính của người trẻ tại 16 nước khu vực Châu Á - Thái Bình Dương do Master Card tổ chức, người trẻ Việt Nam được đánh giá yếu nhất về kỹ năng quản lý chi tiêu cá nhân (52 điểm) và đầu tư tài chính (51 điểm), mặc dù khả năng hoạch định tài chính của họ khá tốt (73 điểm).
Hiểu Phương (21 tuổi) đã có kinh nghiệm làm việc từ năm nhất đại học và đã thử sức với nhiều công việc khác nhau. Hiện tại, cô đang làm việc cho một công ty về du lịch.
Phương cho biết mục đích của việc đi làm thêm là để học hỏi thêm kinh nghiệm và kỹ năng sống, cũng như để có thêm thu nhập độc lập mà không cần phải nhờ vả gia đình. Dù là một người làm việc chăm chỉ, nhưng đôi khi Phương vẫn chi tiêu quá đà trong một số tháng, và có những lúc phải vật lộn để vượt qua khoảng thời gian giữa hai lần nhận lương.
Hiểu Phương (21 tuổi) cảm thấy bất lực khi phải đối mặt với tình trạng thiếu tiền...
Đi học hay đi làm đều có nhiều mối quan hệ bạn bè và đồng nghiệp. Sau mỗi giờ làm hoặc cuối tuần, các đồng nghiệp thường mời nhau đi ăn, đi uống. Tuy nhiên, nếu từ chối quá nhiều lần, ta sẽ cảm thấy ngại ngùng và khó chịu, vì vậy nhiều khi ta cũng sẽ đồng ý đi cùng họ. Hơn nữa, trong một số tháng, bạn bè có thể mời ta đến dự tiệc sinh nhật hoặc đám cưới, khiến cho tiền bạc dễ dàng trôi ra khỏi tài khoản mà không hề hay biết.
Phương thừa nhận rằng cô là một người yêu bản thân và thích trải nghiệm. Cô chia sẻ: "Có lẽ nhu cầu làm đẹp là điều tất yếu của mỗi cô gái và tôi cũng không ngoại lệ. Tôi thường dành một khoản tiền nhỏ để mua mỹ phẩm, quần áo, giày dép... phục vụ nhu cầu cá nhân. Tôi cũng thích đi du lịch, đi đây đi đó cùng với bạn bè và người thân, vì vậy mỗi khi có thời gian rảnh, tôi sẽ cố gắng đi du lịch. Điều này khiến cho tôi có những tháng không thấy được chiếc ví của mình đầy lên”.
Quốc Việt (23 tuổi) chia sẻ: “Tôi từ Bắc vào Nam để sinh sống và làm việc, chi tiêu ở đây khác với ở nơi khác. Trong khi ở Bắc, tôi sống cùng bố mẹ, ăn uống và sinh hoạt chung với gia đình nên tôi gần như đã tiết kiệm được một khoản tiền. Nhưng khi tôi đến đây, tôi phải tự trang trải chi phí của cuộc sống từ ăn uống, nghỉ ngơi, đến sinh hoạt và chỗ ở... Nhiều tháng tôi phải thanh toán cho nhiều khoản chi phí khác nhau ngay cả khi tài khoản của tôi chưa được đầy đủ. Nhiều tháng rỗng túi là điều bình thường và tôi không cảm thấy bất ngờ”.
Theo Hồng Vân (22 tuổi), một quản lý học viên tại một trung tâm tiếng Anh, hiện nay xã hội phát triển mức sống và chi tiêu của con người cũng cao hơn. Việc các bạn trẻ đi làm không mang được lương về là điều dễ thấy. Nhiều người như Vân đã từng trải qua những tháng đi làm mà không cầm được lương về. Cô gái trẻ cho rằng một trong những nguyên nhân là do bản thân chưa biết cách quản lý chi tiêu hợp lý. Mỗi người sẽ có những mục đích và nhu cầu chi tiêu khác nhau, vì thế việc lên kế hoạch chi tiêu là rất quan trọng. Vân cũng thừa nhận mình từng tiêu xài hoang phí, không có kế hoạch rõ ràng. Tuy nhiên, sau nhiều lần “rỗng túi”, cô đã học được cách làm chủ tài chính và chi tiêu có kế hoạch hơn. Điều này giúp Vân tiết kiệm được nhiều tiền và sống thoải mái hơn.
Xóa bỏ những "nhu cầu thoáng qua"
Theo PGS.TS Trịnh Hòa Bình, một chuyên gia về văn hoá và xã hội học, có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến việc các bạn trẻ - những người mới bắt đầu sự nghiệp và có thu nhập thấp - không thể tiết kiệm được tiền.
"Thực tế, rất nhiều bạn trẻ đi làm cả tháng mà không nhận được lương vì họ đã chi tiêu cho các nhu cầu không cần thiết như: để cạnh tranh với bạn bè, để trang trải cuộc sống, thiếu kế hoạch tài chính..."
Đôi khi chúng ta ứng tiền hoặc vay tiền bạn bè để chi tiêu cho những việc không thực tế và không góp phần vào sự phát triển của bản thân hoặc nghề nghiệp. Điều này chỉ giải quyết được nhu cầu ngắn hạn và không đem lại cơ sở nền tảng cho tương lai. Vì vậy, chúng ta cần thiết lập kế hoạch và mục tiêu cho tương lai. Tuy nhiên, để thực hiện được điều đó, chúng ta cần phải tự đánh giá lại cách quản lý tài chính của bản thân, tìm ra con đường tiến tới mục tiêu một cách rõ ràng, thực tế và hiệu quả.
Chúng ta cần nhìn vào những nhu cầu căn bản và tối thiểu trong đời sống hàng ngày để ấn định mức chi tiêu hợp lý. Phải xây dựng kế hoạch chi tiêu và kiên trì theo kế hoạch đó, biết đo lường tổng thể nguồn thu nhập của mình và không tiêu xài hoang phí. Những khoản chi tiêu lớn cần có tính toán để tránh bị động và cần có sự hy sinh với những nhu cầu thoáng qua. Hơn nữa, để tiền trong tài khoản đối với những khoản không tiêu, chúng ta sẽ có sự dự phòng tài chính và giảm thiểu rủi ro trong tương lai.
