Khi drama tràn ngập mạng xã hội: Tìm hiểu tâm lý đen tối của người dùng internet

Ngừng phán xét 30 phút, được trả công 1 triệu: Không ai vượt qua thử thách

Tôi đã từng xem một thử thách trên YouTube khi người chơi phải ngồi trong một căn phòng và xem một đoạn video. Nội dung của video có thể là bi kịch hoặc hài hước, thậm chí còn có cả màn đối đầu giữa nhiều người. Thử thách của họ rất đơn giản: không cười, không nói, không biểu lộ cảm xúc và không được lên tiếng trong suốt 30 phút. Nếu thành công, họ sẽ nhận được 1 triệu đồng.

Sau khi hết thời gian quy định, không ai có thể giữ được số tiền đó. Vì tất cả đều không thể ngừng việc chỉ trích, phê phán về nhân vật, hay cảm thán trước hình ảnh đang được trình chiếu. Tương tự như 5 người chơi khác, tôi đã thất bại khi làm thử thách từ phút thứ hai mươi. Chúng tôi, cùng với đa số mọi người, dù không muốn nhưng vẫn dành nhiều thời gian trong ngày để đánh giá về con người và sự vật mà chúng ta đã gặp.

Khi tham gia mạng xã hội, chúng ta thường dễ dàng hơn trong việc phát ngôn và phản hồi. Điều này càng trở nên rõ ràng hơn khi mọi thông tin được cập nhật nhanh chóng và bạn có thể nhập vài dòng bình luận rồi nhấn nút gửi đi mà không cần "uốn lưỡi 7 lần" như ngoài đời. Trên mạng xã hội, chúng ta có thể dễ dàng phán xét về những trò drama, ngoại hình hay câu chuyện cuộc sống của người khác mà không cần suy nghĩ kỹ trước đó. Tuy nhiên, trong hầu hết các trường hợp, nhân vật chính trong câu chuyện chẳng hề biết chúng ta là ai, và những bình luận đôi ba câu chẳng có ý nghĩa gì cũng vì thế mà xuất hiện.

Tuy nhiên, đằng sau những bình luận của chủ nhân và thậm chí có khi bị quên đi, liệu chúng có gây hại không? Một trường hợp đáng buồn cách đây 3 năm là của một người cha đã viết một lời nhắn gửi đến các "anh hùng bàn phím" để mời họ đến tham dự lễ tang của con gái anh. Cô bé Army, chỉ mới 14 tuổi, từng là một ngôi sao nhí nổi tiếng với nụ cười tươi như thiên thần. Nhưng chỉ vài ngày trước đó, cô bé đã tự kết thúc cuộc đời của mình sau khi bị cư dân mạng chỉ trích vô tội vạ từ ngoại hình cho đến cách ăn mì tôm sau cánh gà.

Cha Army đã viết trên trang cá nhân rằng: "Hãy đến tham dự tang lễ của con gái tôi, những người đã từng sỉ nhục cô ấy trên mạng. Nếu ai nghĩ tôi đang đùa thì hãy đến xem những ảnh hưởng của hành động ức hiếp và quấy rối không ngừng của các bạn. Tuy nhiên, tôi không tin ai sẽ dám đến".

Khi đọc các bình luận dưới phần bình luận, tôi đã tìm thấy một lời chia sẻ của anti-fan của Army được nhiều người tương tác nhất. Họ cho rằng mình chỉ muốn giúp đỡ Army tốt hơn, nhưng không ngờ rằng lời chỉ trích của họ lại gây tổn thương sâu sắc tới cô bé. Qua câu chuyện của Army, tôi muốn nhắc nhở rằng những bình luận tiêu cực của bạn không hề vô hại, chúng có thể làm tổn thương đến người khác như một con dao sắc bén.

Thường thì chúng ta không thể tránh khỏi việc đánh giá người khác dựa trên quan điểm hoặc định kiến cá nhân. Tuy nhiên, khi mặc định rằng suy nghĩ của mình là đúng đắn và ép buộc người khác tuân theo lời khuyên của mình, việc đánh giá sẽ trở nên sai lầm.

Với tình hình hiện nay, chỉ cần lướt qua các trang mạng xã hội trong nước, chúng ta đã có thể thấy rất nhiều bình luận độc hại từ cư dân mạng.

Trong các bài viết về trang phục của các nữ sinh dự tiệc prom, nhiều bình luận không đẹp về ngoại hình của các nữ sinh như: "Tại sao mặc như vậy, chỉ mới 18 tuổi mà nhìn như 28 tuổi vậy?", "Nhìn cách các em trang điểm và ăn mặc còn già hơn vợ tôi"...

Hoặc, như vụ việc giữa anh thợ chụp ảnh kỷ yếu và nữ sinh có tên là N.Q đã gây ra tranh cãi gần đây. Mặc dù có thời gian để hai bên cùng nhau giải quyết và sửa chữa những sai sót, câu chuyện lại không có kết quả khả quan.

Tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều bài đăng liên quan xuất hiện trên mạng xã hội, nhưng chúng không phải do cô nữ sinh hay anh thợ chụp ảnh đăng tải. Ngược lại, chúng đến từ một phần của cộng đồng mạng, những người hoàn toàn không liên quan đến câu chuyện. Họ đã theo đám đông miệt thị ngoại hình của cô nữ sinh, chỉ trích cách nói chuyện của cô dù câu chuyện đã kết thúc từ lâu. Tôi luôn nghĩ đến một câu bình luận: "Nếu gia đình không thể dạy nó (cách gọi cô gái - PV), hãy để xã hội dạy nó một bài học". Nhưng tôi rất lo sợ về tâm lý của con người, vì đã có quá nhiều trường hợp đau lòng khi một người bị tấn công trên mạng xã hội, và họ không đủ sức mạnh để vượt qua. Khi sự việc bị đẩy quá giới hạn, cộng đồng mạng lại tràn vào để thương tiếc, mặc dù lời lẽ của họ chính là nguyên nhân gây ra những chuyện đau lòng.

Tại sao số đông thích dạy bảo người khác?

Theo nghiên cứu về thói quen tiêu thụ nội dung của Hubspot, chủ đề nhận được nhiều quan tâm nhất trên mạng xã hội liên quan đến việc "bóc phốt". Điều này cho thấy rằng đa số người dùng mạng vẫn thích xem người khác bị lên án, bị phơi bày, buộc phải xin lỗi hoặc tìm ra người có lỗi trong mọi tình huống để trừng phạt.

Liệu việc sử dụng lời lẽ tấn công cô gái 18 tuổi trong cuộc tranh cãi với anh thợ ảnh là một hành động bình thường? Có thể từ những lời chỉ trích, chỉ trích gay gắt kia, cô gái có học được bất cứ điều gì tốt đẹp nào không?

Khi ai đó mắc sai lầm, chúng ta nên chỉ ra vấn đề một cách lịch sự và đưa ra cơ hội để họ có thể sửa chữa. Không nên sử dụng công lý để tấn công người khác vì trong cuộc sống thực tế, đúng - sai là một vấn đề phức tạp. Trên mạng xã hội, nhiều người dễ dàng trở thành "quan tòa" và đưa ra lời khuyên chỉ dựa trên quan điểm cá nhân. Tuy nhiên, chúng ta không thể đánh giá đúng - sai chỉ dựa trên hành vi trên mạng xã hội. Việc tranh đấu để "dạy cho người khác bài học" không giải quyết được vấn đề mà chỉ tạo ra thêm căng thẳng và xung đột.

Tính ẩn danh trên mạng xã hội đem lại cơ hội cho các cá nhân “quan toà” online ngày càng gia tăng. Nó cho phép chúng ta giải trừ mặt nạ vốn đeo hàng ngày, thể hiện suy nghĩ chân thật và cùng thảo luận các vấn đề nhạy cảm hoặc chuyên sâu.

Tuy nhiên, tính ẩn danh cũng làm giảm trách nhiệm của cư dân mạng trước mỗi lời nói. Khác với ngoài đời, mọi người đều phải suy nghĩ kỹ trước khi phát ngôn để tránh làm tổn thương người khác. Nhưng trên mạng xã hội, bất cứ lời nói sai trái nào của bạn đều có thể xoá sạch chỉ bằng một cái nhấp chuột.

Khi đối diện với những tình huống bất công trong cuộc sống hàng ngày, nhiều người không dám đứng lên bảo vệ cái đúng vì lo ngại ảnh hưởng đến lợi ích cá nhân. Tuy nhiên, trên mạng xã hội, "bàn phím" trở thành công cụ cho họ thể hiện quan điểm và chống lại những hành động xấu xa. Khi nhận ra một người khác đã làm sai và quan điểm của mình được số đông ủng hộ, họ sẽ không ngần ngại răn đe và đòi hỏi đối phương tuân thủ quan điểm của mình, vì họ coi đó là nhiệm vụ bảo vệ công lý.

Một nửa sự thật không phải là sự thật hoàn toàn.

Gần đây, một TikToker có tên N.H.B.T chuyên bóc phốt người khác đã thu hút sự chú ý khi đăng tải một clip chỉ trích một cặp đôi TikToker. Anh ta không chỉ nhắc nhở đối phương thay đổi cách hành xử, mà còn sử dụng những từ ngữ như "vô ơn", "tráo trở" để chỉ trích họ.

Nếu N.H.B.T không bị phát hiện nói dối, chuyện này sẽ chẳng đáng kể gì. Tuy nhiên, việc anh ta quá vội vàng chỉ trích mà không biết rõ sự thật là một vấn đề rất phổ biến trên mạng xã hội. Những người có sức ảnh hưởng như N.H.B.T thường dễ dàng trở thành "kẻ trêu ghẹo" với những lời phát ngôn thiếu suy nghĩ và đôi khi phải chịu hậu quả nặng nề sau đó. Sau khi bị phát hiện nói sai sự thật, N.H.B.T đã phải xin lỗi và hứa sẽ cẩn trọng hơn trong các phát ngôn tiếp theo.

Trong khi đó, phần lớn người dùng mạng xã hội là những người bình thường không phải chịu bất kỳ hình phạt nào nếu đưa ra lời khuyên sai lầm, ngoại trừ việc đối mặt với lương tâm. Tuy nhiên, điểm đáng lo ngại là chủ nhân của những lời khuyên này thường không tìm hiểu kỹ về vấn đề, và nếu thông tin sai lầm được lan truyền, ai sẽ đứng lên bảo vệ quyền lợi của nạn nhân?

Trên mạng xã hội Zhihu đã lan truyền một câu chuyện: Một y tá đã bị tấn công vì từ chối tiến hành phẫu thuật cho bệnh nhân. Tuy nhiên, người ta không biết rằng bệnh nhân đã xin dừng điều trị do gia đình không còn đủ tiền để chi trả.

Điểm chung của những người bị tố cáo trong vụ việc là đều bị tấn công mạnh mẽ từ cư dân mạng. Tuy nhiên, thực tế lại cho thấy rằng nhiều trường hợp đó chỉ là do tranh chấp cá nhân, và những câu chuyện được bày đặt không chỉ gây hại cho những người bị tố cáo mà còn gây ảnh hưởng xấu đến cuộc sống của họ.

Trên môi trường trực tuyến, quyền tự do ngôn luận là điều mà chúng ta đều tôn trọng. Tuy nhiên, việc sử dụng lời nói để tấn công người khác mà không có bằng chứng cụ thể là không chấp nhận được. Chúng ta cũng cần phải cẩn trọng khi đưa ra lời khuyên cho người khác và tránh phán xét nặng nề mà không suy nghĩ đến hậu quả có thể gây ra cho đối phương.

Khi chúng ta bấm vào nút "enter" để gửi bình luận, chúng ta không chỉ chịu trách nhiệm với chính bản thân mình mà còn với những người khác và những kẻ đọc nhận được những lời nói đó. Nếu tất cả chúng ta dừng lại một vài phút để suy nghĩ trước khi đăng thông tin, chúng ta có thể tránh được những lời nói tiêu cực và không ai phải chịu đựng những hậu quả không mong muốn. Tôi hy vọng chúng ta có thể cùng nhau lan tỏa những ánh nắng ấm áp trên mạng xã hội, giảm bớt sương mù và gió mưa của những tiêu cực đang diễn ra.

Sử dụng mạng xã hội có thể ảnh hưởng tiêu cực đến trẻ em