Chuyến hành trình tìm đức tin trong 'Vòng xoay kén vàng'

* Bài viết tiết lộ nội dung phim

Trailer phim "Bên trong vỏ kén vàng", ra rạp trong nước ngày 11/8. Phim nhận giải Camera d'Or dành cho tác phẩm đầu tay xuất sắc ở LHP Cannes năm nay. Video: CGV

Bộ phim của đạo diễn Phạm Thiên Ân kể về Thiện (do Lê Phong Vũ đóng), người đã đưa thi thể của người chị dâu có tên là Hạnh trở về quê sau tai nạn xe máy. Trong thời gian này, Thiện phải chăm sóc Đạo (do Nguyễn Thịnh đóng), con trai của Hạnh. Sau đám tang, Thiện bắt đầu nhớ về những kỷ niệm trong quá khứ, khi tuổi trẻ và tình yêu của anh trôi qua một cách lặng lẽ.

Trong 30 phút đầu tiên của bộ phim, Phạm Thiên Ân giới thiệu không gian sống của các nhân vật, một không gian ngột ngạt và nguy hiểm, nơi mà con người bị cuốn theo những thứ vô nghĩa. Thiện cố gắng trốn khỏi hiện thực phức tạp bằng việc tìm đến những tiệm massage. Bằng cách dựng phim, đạo diễn cho người xem chìm vào những giấc mơ và cuộc sống hàng ngày của Thiện, trong khi cảm nhận được không khí và tâm lý của nhân vật.

Tác phẩm được trình bày dưới dạng một bộ phim tài liệu, với từng nhân vật có câu chuyện riêng của mình. Phạm Thiên Ân kết hợp những lời tâm sự của mỗi nhân vật để tạo nên tuyến truyện chính. Sau khi cung cấp đủ thông tin cho khán giả, đạo diễn mang họ vào một thế giới siêu thực, nơi ranh giới giữa thực tế và ảo dần mờ nhạt, từ đó hiện thực hóa những ý tưởng mà Thiên Ân muốn truyền đạt.

Yếu tố tôn giáo xuất hiện suốt tác phẩm, từ những lời kinh cầu nguyện trong đám tang cho đến suy tư của nhân vật Thiện về sự tin cậy vào tình yêu của Thiên Chúa. Trong chuyến đi từ thành phố trở về vùng cao nguyên, Thiện đối mặt với quá khứ và những xung đột nội tâm, cảm thấy không hài lòng với cuộc sống hiện tại. Khi đối diện với đức tin mà anh đã bỏ quên từ lâu, Thiện không tìm thấy điểm tựa nào, và quá khứ của anh hiện lên qua những kỷ niệm của mình.

Trong bộ phim, thời tiết thay đổi từ sương mù dày đặc và trời âm u sang cơn mưa nặng hạt, là biểu trưng cho cuộc hành trình tìm kiếm đức tin trong sự mù mịt và không rõ ràng. Sau khi tác phẩm kết thúc, những câu hỏi và suy ngẫm lưu lại trong lòng khán giả: Thiện đang đi tìm anh trai hay đang tìm lại chính mình? Mục đích sống của con người là gì?

Phạm Thiên Ân nói về phong cách làm phim của mình. Video: Quinzaine des Cinéastes

Sự tinh túy duy mỹ kéo dài trong suốt ba tiếng trình chiếu. Suy tư và hỗn mang hiện hữu trong cốt truyện của nhân vật chính kéo dài đến cả cuối phim với nhịp độ chậm. Đạo diễn giữ trọn từng khung cảnh để tạo ra sự hồi hộp, thậm chí chút thở của nhân vật. Khi câu chuyện đã được truyền đạt đủ lâu, anh tạo ra một tình huống mới liền kề, gia nhập những sự việc mới nhưng không cần cắt cảnh, từ đó kéo người xem vào sự trầm tư và suy ngẫm.

Phim mang đậm chất "điện ảnh chậm" (slow cinema), từ nội dung, cấu trúc tự sự, hình ảnh, tốc độ xây dựng, cho đến thái độ của nhân vật. Theo biên kịch Vũ Ánh Dương, nhiều cảnh quay trong các tác phẩm của các đạo diễn nổi tiếng như Andrei Tarkovsky (Nỗi Nhớ, Gương Mặt, Solaris), Béla Tarr (Satantango, Lời Nguyền, Ngựa Turin) đã được Phạm Thiên Ân áp dụng, nhằm thể hiện sự tôn vinh vẻ đẹp của tự nhiên và sự sống. Đạo diễn cho thấy khả năng làm chủ thời gian và không gian, lọc lấy những ý tưởng hay nhất từ những nhà làm phim đã khẳng định thương hiệu riêng cho điện ảnh của mình.

Phạm Thiên Ân thể hiện tay nghề thành thạo trong các phân cảnh kéo dài, đặc biệt là trong kỹ thuật quay phức tạp và xây dựng mạch truyện thu hút. Một ví dụ điển hình là đoạn phim kéo dài 40 phút mà không có cắt cảnh, khi Thiên Ân đến nhà ông Lưu, người đang chuẩn bị tang lễ cho Hạnh. Máy quay di chuyển qua nhiều địa điểm, ghi lại các cuộc trò chuyện tự nhiên, từ đó tạo nên sự hiện đại của quá trình hồi tưởng của Thiên Ân.

Kỹ thuật sử dụng cú máy kéo dài được áp dụng một cách hợp lý, tập trung vào những chi tiết quan trọng để truyền tải câu chuyện. Máy quay được đặt phía sau lưng nhân vật, giúp khán giả quan sát và suy luận hành động, cùng lúc đợi chờ phản ứng tiếp theo.

Âm nhạc cũng góp phần làm cho tác phẩm có sự lôi cuốn và nhịp điệu hấp dẫn. Các bản nhạc của Franz Schubert (như bài Litanei auf das Fest Allerseelen, D. 343) hoặc Mauro Giuliani (như bài Rossiniana No. 2, Op. 120) mang đến cảm giác mới mẻ và chân thành trong cách kể câu chuyện.

Diễn viên Hồng Ánh, cố vấn cho Phạm Thiên Ân trong một cuộc thi làm phim ngắn, cho biết cô sẽ xem lại tác phẩm một lần nữa, bởi vì cô muốn sống trong cảm giác và không khí mà đạo diễn đã tạo ra.

Đạo diễn Phan Gia Nhật Linh đã chia sẻ rằng, bộ phim này kéo dài ba tiếng nhưng hoàn toàn không chậm chạp hay khó hiểu. Ngược lại, nó thu hút người xem bởi sự hấp dẫn và những điểm bất ngờ trong cách kể chuyện bằng ngôn ngữ điện ảnh thuần khiết. Một số khán giả mới tiếp cận với phong cách slow cinema có thể thấy khá khó xem, tuy nhiên, video_placeholder_2

Phạm Thiên Ân (thứ tư từ trái qua) phát biểu trong buổi công chiếu sớm "Bên trong vỏ kén vàng", hôm 8/8. Video: Quế Chi

Giới phê bình quốc tế đánh giá tích cực về tác phẩm này. Phim đã được công chiếu lần đầu tại Liên hoan phim Cannes và nhận được một buổi tràng pháo tay kéo dài hơn năm phút vào ngày 24/5. Trang International Cinephile Society nhận xét rằng tác phẩm này "sẽ quyến rũ những khán giả sẵn lòng dành thời gian và suy nghĩ cho một câu chuyện siêu thực".

ScreenDaily phân tích rằng: "Bên trong cái vỏ kín vàng này là một tác phẩm đầy bí ẩn và hấp dẫn của Phạm Thiên Ân. Tác phẩm truyền đạt thông điệp rằng: Không có câu trả lời đơn giản cho những câu hỏi về sự tồn tại. Chúng ta chỉ có thể tìm kiếm chúng bằng lòng tốt và trái tim nhân hậu. Cuối cùng, niềm tin là điều duy nhất còn lại trên hành trình tìm kiếm câu trả lời".

Sau Cannes, đạo diễn Phạm Thiên Ân tiếp tục giới thiệu tác phẩm của mình tại hơn 20 liên hoan phim quốc tế khác như Liên hoan phim Jerusalem (Israel), Liên hoan phim quốc tế Melbourne (Australia), Liên hoan phim Hamburg (Đức), Liên hoan phim Busan (Hàn Quốc).