Chuyện cuối tuần: HLV quái đản Troussier và hành trình chinh phục chức vô địch Asian Cup 2000
Chuyện cuối tuần: Nhật Bản vô địch Asian Cup 2000 dưới sự dẫn dắt của HLV Troussier - Một câu chuyện kinh ngạc, khơi gợi hy vọng cho ĐT Việt Nam Chiến lược gia người Pháp đã giúp Samurai xanh vượt qua những hoài nghi, chỉ trích để kết thúc trong vinh quang rực rỡ
Hideaki Kitajima chưa từng khoác áo ĐTQG Nhật Bản, nhưng lại nằm trong số 22 cầu thủ tham dự Asian Cup 2000. Dư luận xứ mặt trời mọc đã rạo rực với quyết định này, tương tự như nhiều quyết định gây chấn động khác mà HLV Philippe Troussier đã đưa ra vào thời điểm đó.
Thực tế, chính Kitajima cũng bất ngờ khi thấy tên mình. và anh sẽ còn ngạc nhiên hơn khi bước vào sân tập. Ở đó, HLV Troussier đã trình bày về triết lý và các ý tưởng của mình, nhưng anh ta không hiểu gì, kể cả qua phiên dịch. Rồi đột nhiên, ông thầy người Pháp đã tiến lại gần, và đưa cho anh... một phát tát trời giáng.
“Cậu có hiểu gì không đấy?”, ông hét. Phản ứng của Kitajima, như anh thuật lại với nhà báo Yoshiyuki Komiya vào năm 2023, giống kiểu “cái quái gì thế này?”. Thực sự choáng váng. Chưa một ai từng làm điều này với anh. Nhưng với những tuyển thủ khác, họ không có gì ngạc nhiên. Tất cả đã quen với tính khí ông thầy, người đã tạo nên đủ nhiều các hành động quái đản.
JFA ký hợp đồng với HLV Troussier năm 1998 sau khi không thể thuyết phục Arsene Wenger rời Arsenal.
Không lâu trước đó, vào năm 1998, tên Troussier hoàn toàn xa lạ ở Nhật Bản, ngay cả với LĐBĐ Nhật Bản (JFA). Họ ban đầu nhắm tới Arsene Wenger cho vị trí HLV trưởng, nhưng ông từ chối vì thành công ở Arsenal. Wenger giới thiệu người bạn thân Troussier, người đã tạo dấu ấn ở châu Phi. Troussier thuyết phục JFA với kế hoạch hướng đến World Cup 2002.
Sau khi ra mắt, Troussier gây sóng gió. Ông thay đổi lịch tập luyện, giám sát thực hành và phạt cầu thủ không làm đúng. Kỷ luật cũng được thiết lập. Không ai được phép dùng điện thoại hay đọc báo, và phải ngồi im trước bàn ăn cho đến khi đội trưởng rời chỗ.
Những ngày sau, Troussier không ngại mắng mỏ cầu thủ ngay trước bàn dân thiên hạ, và cũng sẵn sàng chỉ trích công khai bất cứ ai. Ông nói cả đội không chuyền bóng nên hồn, ngoại trừ Hidetoshi Nakata (nhưng sau đó đã loại ngôi sao số một này khỏi đội tuyển). Rồi ông tuyên bố Hiroshi Nanami, một ngôi sao khác, không xứng đáng đóng vai thủ lĩnh. Lần khác, ông quát “cút ra ngoài” với một cầu thủ, khiến những người khác sững sờ, sau đó hè nhau cùng rời đội để phản đối.
Thời gian đầu dẫn dắt ĐT Nhật Bản, HLV Troussier liên tục khiến dư luận dậy sóng bởi cách hành xử khắc nghiệt với học trò.
Ngoài việc dẫn dắt đội tuyển quốc gia, Troussier cũng có trách nhiệm huấn luyện các đội trẻ. Ông đã dẫn dắt đội U21 Nhật Bản tới Asiad 1998 và sau đó đưa đội U20 vào chung kết U20 World Cup 1999 cũng như giúp U22 giành vé tham dự Olympic 2000. Tuy nhiên, với người Nhật, thành tích của đội tuyển quốc gia mới thực sự quan trọng.
Những lời kêu gọi sa thải Troussier ngày càng trở nên phổ biến sau kết quả đáng thất vọng của Nhật Bản tại Copa America 1999 và các trận đấu kém ấn tượng, bao gồm hòa Trung Quốc và thua Hàn Quốc đầu năm 2000. Cách thi đấu của đội tuyển Samurai xanh cũng không thực sự lôi cuốn, báo chí mô tả nó là có nhiều điểm yếu trong phòng ngự và thiếu sáng tạo khi tấn công. Việc đặt một số cầu thủ ở vị trí không phải là sở trường của họ cũng là một vấn đề khác được chỉ trích, cùng với những hành động khiến cả cầu thủ lẫn giới truyền thông cảm thấy khó chịu.
Nhưng Troussier không bị sa thải, thậm chí còn được gia hạn hợp đồng. Lý do là JFA một lần nữa bị Wenger từ chối. Không có lựa chọn nào khả dĩ hơn, họ buộc phải tiếp tục với Troussier.
Tuy nhiên, HLV Troussier đang đối mặt với áp lực lớn, do những lời chỉ trích và thành tích thi đấu không ấn tượng.
Tuy nhiên ông vẫn kiên trì với kế hoạch, với việc mở rộng phạm vi lựa chọn cầu thủ và cùng dẫn dắt các đội tuyển trẻ để đồng bộ phong cách.
Rất may là sự chuyển biến đã đến. Nhật Bản đã gây ấn tượng lớn với trận hòa 2-2 trước đương kim vô địch thế giới Pháp tại giải giao hữu ở Morocco. Họ tiếp tục giành Kirin Cup sau trận hòa với Slovakia và chiến thắng trước Bolivia. Chưa hết, đến Olympic mùa hè ở Sydney, đội U23 Nhật Bản lần đầu tiên lọt vào tứ kết.
Theo Troussier đã làm việc với 140 cầu thủ ở mọi cấp độ đội tuyển nhằm phổ biến triết lý cũng như tìm ra những nhân tố phù hợp nhất. Lứa trẻ, vốn luôn sung mãn về thể lực và tràn đầy động lực, khát khao chiến thắng, lại dễ uốn nắn theo triết lý mới, là những người được tin dùng. Trong đội hình 22 cầu thủ tới Asian Cup 2000 có tới 15 cầu thủ không quá 25 tuổi, bao gồm 11 cầu thủ thuộc đội U23 dự Olympic Sydney.
Ngoài ra, HLV người Pháp cũng lý giải cách hành xử khắc nghiệt với học trò là có chủ đích. “Cầu thủ Nhật rất có tính tập thể nhưng lại quá khuôn mẫu và không đủ cá tính để phát huy sức mạnh cá nhân”, ông nói.
Trong lúc chuẩn bị cho Asian Cup 2000 tại Lebanon, Troussier đã một lần nữa nhấn mạnh về tính ngoan ngoãn của các học trò. "Nếu họ là người Cameroon, chắc cả đám đã leo thang dây ra ngoài khách sạn để đi chơi", ông đùa trong buổi họp báo. Điều này cho thấy ông muốn kích thích tính chiến đấu ở mỗi cầu thủ, cũng như giúp họ làm quen với sự bạo liệt trên sân.
Chiến lược gia người Pháp muốn thay đổi triệt để các cầu thủ Nhật Bản, từ tư duy chơi bóng đến tính tự chủ và tinh thần chiến đấu.
Điều này thực sự hiệu quả. Đội tuyển Nhật Bản đang phát triển mạnh mẽ, vượt ra khỏi giới hạn của họ và thể hiện sức mạnh tối ưu. Kết hợp với triết lý của HLV Troussier về sự kiểm soát bóng, đội bóng Samurai xanh đã trở thành một đối thủ khác biệt so với trước đây và so với những đội còn lại trong giải đấu.
"Tôi đã nói với các cầu thủ trước Asian Cup 2000 rằng, nếu chúng ta kiểm soát được bóng, thì chúng ta không cần phải phòng ngự. Sự kiểm soát bóng là tuyến phòng thủ đầu tiên. Chúng ta phải tương tác, di chuyển trên sân và kết hợp với nhau. Thế hệ cầu thủ hiện tại rất tài năng và họ có thể thích nghi với phong cách của tôi," HLV Troussier chia sẻ trên trang chủ AFC.
Quay trở lại với Kitajima và cú tát trong trận đầu tiên khoác áo đội tuyển. Nó đã đánh thức anh tỉnh táo và nhận ra bản thân mình giống như một cậu bé mới học bóng đá, lắng nghe mọi điều một cách chăm chú. Kitajima dần hiểu rõ về bóng đá, cách tiền đạo phải di chuyển như thế nào. Sau đó, với 86 bàn thắng ghi được trong sự nghiệp, anh cho biết rằng nhờ sự cảm hứng từ Troussier, anh không ngần ngại thay đổi và không ngừng cải thiện bản thân.
Tại Asian Cup 2000, sau khi Nhật Bản đánh bại đội tuyển số một châu Á thời đó, Saudi Arabia, với tỷ số 4-1 ở trận mở màn, Kitajima được tung vào sân trong trận thứ hai gặp Uzbekistan. HLV Troussier nhận định rằng đây là một đối thủ khó chịu, nhưng các học trò của ông chơi rất hay và giành chiến thắng 8-1. Kitajima đã ghi bàn cuối cùng, ngay trong trận đấu ra mắt ĐTQG.
Trong trận chung kết Asian Cup 2000, chỉ có một người ghi bàn, tiền đạo Mochizuki (bên trái) và cầu thủ xuất sắc nhất giải đấu, tiền vệ Nanami (bên phải). Trận đấu cuối vòng bảng gặp Qatar, đội tuyển Nhật Bản hòa 1-1 khi sử dụng đội hình dự bị. Tuy nhiên, HLV Troussier nhấn mạnh rằng đó không phải là đội hình dự bị. Đối với ông, không có khái niệm đó. Tất cả đều là một đội và tất cả mọi người sẽ được tin tưởng, nếu họ chứng minh được tài năng của mình.
Ví dụ như trường hợp của Shigeyoshi Mochizuki. Thường bị coi là phương án dự phòng, nhưng khi được Troussier điền tên vào đội hình xuất phát ở trận chung kết gặp lại Saudi Arabia, chính tiền vệ này đã ghi bàn duy nhất giúp Nhật Bản lên ngôi vô địch. Cũng trận này, Nhật Bản đã cho thấy tinh thần mạnh mẽ của họ khi chống chọi sức ép khủng khiếp của Saudi Arabia ở nửa sau trận đấu. Họ chơi như Troussier mong muốn.
Một trường hợp khác là Nanami. Chính những lời khuyến khích của Troussier đã làm cho cầu thủ này chơi một giải đấu xuất sắc, ghi 3 bàn và thể hiện vai trò thủ lĩnh nổi bật. Anh cũng chấp nhận hỗ trợ phòng ngự, đuổi theo và liên tục tạo áp lực với đối thủ khi mất bóng. Kết thúc giải đấu, Nanami được vinh danh là Cầu thủ hay nhất Asian Cup 2000, sau đó nhận được những lời khen ngợi và ôm nồng nhiệt từ HLV người Pháp.
HLV Troussier nâng cao chiếc cúp vô địch châu Á năm 2000.
ĐT Nhật Bản đăng quang cũng là nòng cốt tham dự World Cup 2002.
Đến nay, nhiều người vẫn tin rằng đội tuyển Nhật Bản đăng quang ở Lebanon là mạnh nhất trong lịch sử. "Tôi không nghĩ có phiên bản nào tốt hơn đội tuyển năm 2000," trợ lý của HLV Troussier, Masakuni Yamamoto nói vào năm 2020, "Đội bóng này đã đánh bại các đối thủ cực mạnh với các tỷ số gây sốc, và vô địch với kỷ lục 21 bàn thắng. Nhiều năm sau, dù Asian Cup tăng số lượng đội, Nhật Bản cũng không thể ghi nhiều bàn thắng như vậy."
"Tôi hiểu rõ về Nhật Bản, và nếu so sánh thì Việt Nam và Nhật Bản không khác biệt nhiều về mặt kỹ thuật. Khác biệt chủ yếu là Việt Nam chưa nhận ra rằng họ có thể chơi sòng phẳng với các đội bóng lớn," HLV Troussier nói vào năm 2021.
HLV Troussier đã dẫn dắt đội tuyển Nhật Bản tới những thành tích đáng kinh ngạc, như là á quân FIFA Confederations Cup 2001 và vượt qua vòng bảng World Cup 2002, trước khi từ chức vào mùa hè 2002. Ông rời đi trong thời gian đỉnh cao, được ca ngợi là một anh hùng của đội bóng xứ mặt trời mọc và sau này, ông còn được vinh danh trong Đại sảnh Danh vọng của bóng đá Nhật Bản.
Người Nhật rất đánh giá cao những đóng góp của HLV Troussier. Không chỉ về thành tích, mà còn về sự phát triển mạnh mẽ mà ông đã tạo ra, từ việc đào tạo cầu thủ đẳng cấp cho đến triết lý chơi bóng, tư duy và tâm lý thi đấu. Ít người cũng tin rằng như vậy như chiến lược gia người Pháp. "Tôi tin rằng mình đã góp phần vào sự phát triển của bóng đá Nhật Bản," ông chia sẻ trên NumberWeb.
