10 sự kiện đáng chú ý trong lĩnh vực Y tế năm 2023

COVID-19 đã chính thức được xác định là bệnh truyền nhiễm nhóm B, điều này minh chứng cho sự thành công của Việt Nam trong việc đối phó với dịch bệnh.

 1. Ban Bí thư và Quốc hội đã ban hành các Chỉ thị và Nghị quyết nhằm củng cố, hoàn thiện và nâng cao chất lượng hoạt động của các cơ sở y tế trong bối cảnh mới.

Sau 20 năm thực hiện Chỉ thị số 06-CT/TW, hoạt động y tế cơ sở đã đạt được những kết quả quan trọng, bao gồm chăm sóc sức khỏe ban đầu, tham gia bảo hiểm y tế, phòng chống dịch bệnh và tiêm chủng mở rộng. Mạng lưới y tế cơ sở đã được mở rộng và được tăng cường về trang thiết bị và nhân lực.

Ngày 25/10/2023, Ban Bí thư đã ban hành Chỉ thị số 25-CT/TW về việc tiếp tục củng cố, hoàn thiện và nâng cao chất lượng hoạt động của y tế cơ sở trong tình hình mới. Chỉ thị này nhấn mạnh vai trò quan trọng của y tế cơ sở và mục tiêu phát triển vững chắc hệ thống y tế cơ sở, xây dựng mạng lưới y tế rộng khắp, gần gũi với người dân và nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của y tế cơ sở.

Theo đó, y tế cơ sở bảo đảm thực hiện đầy đủ chức năng chăm sóc sức khỏe ban đầu, khám bệnh, chữa bệnh, phòng, chống dịch bệnh và nâng cao sức khỏe nhằm bảo đảm mọi người dân được chăm sóc sức khỏe tại cộng đồng. Đẩy mạnh thực hiện mục tiêu bao phủ chăm sóc sức khỏe toàn dân. Đổi mới cơ chế tài chính, cơ chế chi trả của quỹ bảo hiểm y tế theo hướng tăng chi cho y tế cơ sở... Y tế dự phòng tiếp tục tập trung thực hiện các nhiệm vụ phòng, chống bệnh truyền nhiễm, bệnh không lây nhiễm, bệnh chưa xác định rõ nguyên nhân, kiểm soát các yếu tố nguy cơ, nâng cao sức khỏe, an toàn thực phẩm, dinh dưỡng cộng đồng, vệ sinh sức khỏe môi trường, y tế trường học, chăm sóc sức khỏe người lao động, người cao tuổi, bà mẹ và trẻ em, dân số, truyền thông giáo dục sức khỏe v.v...

Quốc hội thông qua Luật Sửa đổi về Khám bệnh, chữa bệnh

Ngày 09/1/2023, tại Kỳ họp bất thường lần thứ 2 Khóa XV, Quốc hội đã thông qua Luật Sửa đổi về Khám bệnh, chữa bệnh. Luật này nhằm tập trung vào việc bảo vệ quyền lợi của người bệnh và tăng cường hiệu quả của công tác quản lý trong hoạt động khám bệnh, chữa bệnh. Điều đáng chú ý là việc áp dụng mô hình Hội đồng y khoa Quốc gia để nâng cao chất lượng điều trị và hội nhập quốc tế. Luật cũng điều chỉnh và bổ sung các quy định về chính sách của Nhà nước và đơn giản hóa thủ tục hành chính để tạo điều kiện thuận lợi cho người bệnh, người hành nghề và cơ sở y tế trong quá trình khám bệnh và điều trị.

Bộ Y tế đã tư vấn và xây dựng nhiều chính sách nhằm giải quyết các khó khăn trong đấu thầu, mua sắm thuốc, vật tư y tế và vaccine. Sau 3 năm đối mặt với đại dịch COVID-19, vào năm 2023, Bộ Y tế đã đề xuất nhiều văn bản quy phạm pháp luật quan trọng đến Quốc hội và Chính phủ, nhằm giải quyết các khó khăn về đấu thầu, mua sắm thuốc, vật tư y tế, vaccine... nhằm đáp ứng kịp thời nhu cầu chăm sóc sức khỏe của người dân.

- Nghị quyết số 80/2023/QH15 do Quốc hội ban hành ngày 09/01/2023 đề cập đến việc tiếp tục thực hiện chính sách phòng, chống dịch COVID-19 và sử dụng giấy đăng ký lưu hành thuốc, nguyên liệu làm thuốc hết thời hạn hiệu lực từ ngày 01/01/2023 đến 31/12/2024.

- Nghị định số 07/2023/NĐ-CP được Chính phủ ban hành ngày 03/03/2023 để sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 98/2021/NĐ-CP ngày 08/11/2021 về quản lý trang thiết bị y tế. Nghị định này đã giải quyết các vấn đề tồn tại, hạn chế, bất cập trong quản lý trang thiết bị y tế, từng bước hoàn thiện thể chế quản lý nhà nước về trang thiết bị y tế, đáp ứng yêu cầu thực tiễn, yêu cầu hội nhập quốc tế trong lĩnh vực trang thiết bị y tế, bao gồm: quy định gia hạn hiệu lực giấy phép nhập khẩu, số lưu hành trang thiết bị y tế; đẩy mạnh việc cấp số đăng ký lưu hành trang thiết bị y tế và tháo gỡ khó khăn trong thu hồi số lưu hành và xử lý trang thiết bị y tế bị thu hồi số lưu hành; sửa đổi quy định về xuất nhập khẩu và tạm nhập, tái xuất trang thiết bị y tế; quy định chỉ thực hiện kê khai giá đối với trang thiết bị y tế khi có biến động bất thường về giá ảnh hưởng đến nguồn cung cấp trang thiết bị y tế, khả năng chi trả của người mua, khả năng thanh toán của Quỹ Bảo hiểm y tế...

- Vào ngày 04/3/2023, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 30/NQ-CP về việc tiếp tục thực hiện các giải pháp bảo đảm thuốc, trang thiết bị y tế. Nghị quyết này sửa đổi khoản 4 của Nghị quyết số 144/NQ-CP ngày 05/11/2022 với những nội dung quan trọng như: cho phép thanh toán chi phí khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế đối với các dịch vụ kỹ thuật thực hiện bằng máy do nhà thầu cung cấp sau khi trúng thầu vật tư, hóa chất theo kết quả lựa chọn nhà thầu được cấp có thẩm quyền phê duyệt theo quy định của Luật Đấu thầu; cho phép các cơ sở y tế thí điểm áp dụng hướng dẫn về xây dựng giá gói thầu trong năm 2023; giao Bộ Y tế xây dựng, ban hành hướng dẫn về xây dựng giá gói thầu trang thiết bị y tế.

- Dựa trên Nghị quyết số 30/NQ-CP của Chính phủ và các văn bản liên quan trước đây, vào ngày 30/6/2023, Bộ Y tế đã ban hành Thông tư số 14/2023/TT-BYT quy định trình tự, thủ tục xây dựng giá gói thầu mua sắm hàng hóa và cung cấp dịch vụ thuộc lĩnh vực trang thiết bị y tế tại các cơ sở y tế công lập; thông tư này đã giải quyết các vấn đề pháp lý, xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm trong từng nội dung thực hiện, giúp các đơn vị yên tâm, chủ động, tích cực triển khai thực hiện, giúp cơ sở y tế công lập mua sắm được trang thiết bị y tế, linh kiện, vật tư thay thế cũng như dịch vụ thuộc lĩnh vực trang thiết bị y tế.

- Chính phủ ban hành Nghị quyết số 98/NQ-CP vào ngày 10/7/2023 để bố trí ngân sách trung ương năm 2023 cho Bộ Y tế mua vaccine cho Chương trình Tiêm chủng mở rộng.

- Chính phủ ban hành Nghị quyết số 224/NQ-CP vào ngày 30/12/2023 để bảo đảm kinh phí mua sắm vaccine cho Chương trình tiêm chủng mở rộng.

Bộ Y tế đề xuất Chính phủ ban hành Nghị định số 75/2023/NĐ-CP để sửa đổi và bổ sung Nghị định số 146/2018/NĐ-CP, giải quyết vấn đề thanh toán chi phí khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế (BHYT); tăng cường mức hưởng lợi từ 80% lên 100% chi phí khám, chữa bệnh BHYT cho một số đối tượng; củng cố vai trò và trách nhiệm của bộ, ngành, cơ sở khám, chữa bệnh trong quản lý và sử dụng quỹ BHYT một cách hiệu quả.

Nghị định số 75 sửa đổi 02 nhóm đối tượng được ngân sách nhà nước (NSNN) đóng và hỗ trợ mức đóng BHYT: người dân ở các xã an toàn khu, vùng an toàn khu cách mạng (ATK) vào nhóm được NSNN đóng; người dân tộc thiểu số sống tại các xã mới thoát khỏi vùng khó khăn, đặc biệt khó khăn thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025 theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ vào nhóm được NSNN hỗ trợ đóng BHYT (hỗ trợ tối thiểu 70% mức đóng trong thời gian 36 tháng kể từ ngày 01/11/2023). Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho mọi người dân, đặc biệt là nhóm yếu thế có cơ hội được tham gia và thụ hưởng chính sách BHYT, góp phần duy trì, phát triển diện bao phủ BHYT. Việc quy định NSNN tiếp tục hỗ trợ thêm một thời gian sau khi thoát nghèo để người dân có thể tích lũy và đủ điều kiện kinh tế tham gia BHYT thể hiện chính sách bảo đảm an sinh xã hội, thoát nghèo bền vững của Chính phủ.

Bộ Y tế ban hành Thông tư số 13/2023/TT-BYT ngày 29/6/2023 quy định khung giá và phương pháp định giá khám chữa bệnh theo yêu cầu do cơ sở khám bệnh, chữa bệnh của Nhà nước cung cấp, tạo hành lang pháp lý cho hoạt động khám chữa bệnh theo yêu cầu.

UNESCO vinh danh Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác

Tại cuộc họp lần thứ 42 của Đại hội đồng UNESCO vào ngày 21/11, đã thông qua Nghị quyết phê chuẩn danh sách "Danh nhân Văn hóa và Sự kiện lịch sử niên khóa 2024-2025", trong đó có hồ sơ kỷ niệm 300 năm Ngày sinh của Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác. Nghị quyết của UNESCO là sự khẳng định rõ ràng nhất về những đóng góp to lớn của Việt Nam trong lĩnh vực giáo dục, y tế, văn hóa, và xã hội, đồng thời thể hiện sự lan tỏa tài năng và trí tuệ của người Việt trên trường quốc tế.

Nền y học cổ truyền Việt Nam, mà Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác là một đại diện, đã được hình thành và phát triển qua hàng nghìn năm cùng với lịch sử dân tộc. Các thế hệ lương y đã sáng tạo ra hàng nghìn bài thuốc và phương pháp chữa bệnh, bao gồm cả châm cứu, bấm huyệt, khí công, dưỡng sinh... sự độc đáo này được người dân trong nước và thế giới tin tưởng và đánh giá cao. Sự kiện UNESCO vinh danh Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác một lần nữa khẳng định vị thế của nền y học cổ truyền, không chỉ ở Việt Nam mà còn trên thế giới.

Trước đó, vào ngày 25/12/2019, Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1893/QĐ-TTg về Chương trình phát triển y dược cổ truyền, kết hợp y dược cổ truyền với y dược hiện đại đến năm 2030; Mục tiêu đến năm 2030 là: 100% các tỉnh, thành phố thành lập bệnh viện đa khoa y dược cổ truyền; 95% bệnh viện hiện đại thành lập khoa Y - Dược cổ truyền; 100% các trạm y tế xã đều sử dụng y dược cổ truyền trong chăm sóc sức khỏe, khám chữa bệnh cho người dân...

COVID-19 đã chính thức chuyển sang bệnh truyền nhiễm nhóm B, theo Quyết định số 3896/QĐ-BYT ngày 19/10/2023 của Bộ Y tế. Từ ngày 20/10, COVID-19 không còn được xem là bệnh truyền nhiễm nhóm A mà đã chuyển sang thuộc nhóm B theo Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm năm 2007. Điều này đánh dấu một bước tiến quan trọng và ghi nhận sự thành công của Việt Nam trong cuộc chiến phòng, chống đại dịch COVID-19.

Ngành Y tế không chỉ tiếp tục giữ vững thành quả trong việc phòng chống dịch COVID-19, mà còn ứng phó hiệu quả với các dịch bệnh mới nổi khác, đồng thời tránh "dịch chồng dịch". Ngành Y tế thường xuyên đánh giá, phân tích và dự báo tình hình dịch bệnh, chuẩn bị kịch bản và phương án đáp ứng cho mọi tình huống. Đồng thời, ngành Y tế cũng đẩy mạnh truyền thông, nâng cao nhận thức của người dân về dự phòng và nâng cao sức khỏe, dinh dưỡng, bảo vệ và rèn luyện thể lực. Đồng thời, ngành Y tế cũng cải cách hành chính và chuyển đổi số mạnh mẽ.

Công tác cải cách hành chính và chuyển đổi số tại Bộ Y tế và toàn ngành Y tế năm 2023 đã có những bước tiến mạnh mẽ:

- Ban Cán sự Đảng Bộ Y tế đã ban hành Nghị quyết số 157-NQ/BCSĐ vào ngày 03/2/2023 về Chuyển đổi số y tế đến năm 2025, định hướng đến năm 2030;

- Bộ Y tế hoàn thiện Ban Chỉ đạo chuyển đổi số và thành lập Tổ chuyển đổi số cho tất cả các đơn vị thuộc Bộ Y tế.

- Mạng lưới kết nối giữa 63 Sở Y tế, 63 cơ quan Bảo hiểm xã hội và 99,5% cơ sở y tế trên cả nước được liên kết với hệ thống giám định của Bảo hiểm xã hội Việt Nam. Tất cả các bệnh viện cũng đã triển khai hệ thống thông tin bệnh viện.

- 100% cơ sở y tế trên khắp đất nước đã triển khai thanh toán BHYT bằng căn cước công dân gắn chip, với hơn 49,6 triệu lượt tra cứu thông tin thẻ BHYT bằng chip thành công để phục vụ việc khám chữa bệnh BHYT.

- 63/63 Sở Y tế các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, 4.160 cơ sở khám chữa bệnh đã triển khai đơn thuốc điện tử và liên thông đơn thuốc với hệ thống đơn thuốc quốc gia.

- Tất cả 63/63 tỉnh, thành phố trên cả nước đều triển khai hệ thống thống kê y tế điện tử và hầu hết các đơn vị đã nhập số liệu đầy đủ. Đồng thời duy trì cập nhật 5 chỉ tiêu báo cáo đã kết nối lên Hệ thống thông tin báo cáo Chính phủ.

100% hồ sơ công việc của Bộ Y tế được thực hiện và quản lý trên môi trường điện tử. Tất cả lãnh đạo từ cấp Vụ, Cục trở lên của Bộ Y tế đều được cấp chữ ký số.

Mọi thủ tục hành chính thuộc thẩm quyền Bộ Y tế đều có sẵn trên mạng; tất cả (161/161) thủ tục hành chính đủ điều kiện để cung cấp dịch vụ công trực tuyến toàn bộ quá trình;

Tất cả cơ sở y tế đều có các phương thức thanh toán không sử dụng tiền mặt (chuyển khoản, quét mã QR code, ví điện tử, thẻ kết nối ngân hàng...) nhằm đảm bảo sự thuận tiện cho người dân khi sử dụng dịch vụ y tế; tất cả cơ sở đào tạo nhân lực y tế đều thanh toán học phí không dùng tiền mặt.

- Tiếp tục triển khai hệ thống khám chữa bệnh từ xa tại hơn 1.000 cơ sở y tế trên toàn quốc; tăng cường áp dụng tư vấn khám chữa bệnh từ xa, hỗ trợ người dân…

8. Đẩy mạnh phát triển trong lĩnh vực phẫu thuật, điều trị, nâng cao chất lượng phục vụ khám chữa bệnh cho người dân

Năm 2023 đánh dấu một số sự kiện quan trọng của Đảng và Nhà nước về công tác y tế, bao gồm khám, chữa bệnh, vệ sinh an toàn thực phẩm, phòng chống dịch bệnh và cấp cứu thường trực.

Sau hơn 3 năm chiến đấu với dịch COVID-19, công tác khám và chữa bệnh đã hồi phục. Số lượt khám bệnh ở cả ngoại trú và nội trú tăng cao tại các bệnh viện, với một số bệnh viện ghi nhận tăng trên 50% so với năm trước. Tỷ lệ người bệnh hài lòng đạt trên 90%.

Nhiều ca phẫu thuật và điều trị bệnh phức tạp đã được thực hiện tại nhiều bệnh viện trên cả nước, minh chứng cho sự phát triển vượt bậc của nền y học Việt Nam. Các thành tựu này không chỉ đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh nội địa mà còn thu hút ngày càng nhiều người bệnh quốc tế đến Việt Nam để được điều trị.

Việt Nam là quốc gia dẫn đầu Châu Á - Thái Bình Dương trong việc triển khai điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP), đồng thời giảm nguy cơ lây nhiễm HIV.

Vào tháng 7 năm 2023, Đoàn đại biểu của Bộ Y tế Việt Nam đã tham dự Hội nghị Khoa học HIV lần thứ 12 (IAS) tại Australia. Tại sự kiện này, Việt Nam cam kết thực hiện mục tiêu 90-90-90 vào năm 2020 theo chuẩn của Liên Hợp quốc, từ việc tăng cường kiến thức về tình trạng nhiễm HIV, đến việc điều trị bằng thuốc kháng virus (ARV), và kiểm soát tải lượng virus ở mức thấp để ngăn ngừa lây truyền HIV cho người khác.

Trong năm 2023, ngành Y tế tiếp tục mạnh mẽ trong việc triển khai đường lối đối ngoại hiệu quả, theo Đại hội Đảng lần thứ XIII. Những hoạt động đối ngoại phong phú và thiết thực đã mang lại nhiều kết quả quan trọng, đóng góp vào việc tăng cường hội nhập quốc tế và phát triển hệ thống y tế cả về chiều sâu và rộng.

Bộ Y tế đã chào đón chính thức 3 đoàn cấp Bộ trưởng Y tế các nước đến thăm Việt Nam và đã ký kết 04 thỏa thuận quốc tế cấp Bộ, cũng như nhiều biên bản ghi nhớ hợp tác cấp đơn vị với đối tác nước ngoài. Việc này nhằm thúc đẩy hợp tác trên nhiều lĩnh vực. Trên 1.800 hội nghị và hội thảo chuyên môn kỹ thuật có sự tham gia của yếu tố nước ngoài đã được tổ chức trong nước. Hội nghị lần thứ 49 của Hội đồng Điều hành Quỹ Toàn cầu cũng đã diễn ra tại Hà Nội với sự tham dự của nhiều quan chức cấp cao về y tế trên thế giới và nhà tài trợ, nhằm tăng cường thu hút đầu tư và hỗ trợ kinh phí cho phòng chống 3 bệnh: Lao, Sốt rét và HIV/AIDS tại Việt Nam.

Sau khi chịu ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 trong nhiều năm, Bộ Y tế đã tổ chức cuộc họp Nhóm đối tác y tế quốc tế với sự tham gia của hơn 100 đại diện, cơ quan và tổ chức quốc tế nhằm thảo luận, chia sẻ các mục tiêu ưu tiên của ngành Y tế sau đại dịch, đồng thời kêu gọi hợp tác quốc tế trong lĩnh vực y tế.

Lãnh đạo Bộ Y tế đã tăng cường hoạt động đối ngoại bằng cách tham gia và phát biểu tại nhiều sự kiện, diễn đàn quốc tế quan trọng như: phòng chống HIV/AIDS, phòng chống lao tại Đại hội đồng Liên Hợp quốc, phòng chống dịch bệnh truyền nhiễm tại Đại Hội đồng Tổ chức Y tế thế giới, chống biến đổi khí hậu tại Hội nghị COP28 về biến đổi khí hậu, tham dự Kỳ họp lần thứ 42 Đại Hội đồng UNESCO...

Đồng thời, công tác ngoại giao vaccine cũng được đẩy mạnh. Trong năm 2023, Việt Nam nhận được 432.000 liều vaccine COVID-19 của Pfizer cho người từ 12 tuổi trở lên do COVAX hỗ trợ; và 185.700 liều vaccine DPT-VGB-Hib (5 trong 1) do WHO và UNICEF hỗ trợ cùng với 490.600 liều vaccine DPT-VGB-Hib (5 trong 1) do Chính phủ Australia hỗ trợ.