Việt Nam có thể trở thành lãnh đạo thị trường chip toàn cầu

Tuy nhiên, để phát triển bền vững, TS. Nguyễn Khắc Giang cho rằng Việt Nam cần tăng cường hỗ trợ cho các công ty bán dẫn trong nước, từ đó từng bước đưa quốc gia trở thành một khu vực quan trọng trên thị trường chip toàn cầu.

Theo TS. Nguyễn Khắc Giang, Việt Nam đang gia tăng tốc độ phát triển trong lĩnh vực chất bán dẫn. Bộ Thông tin và Truyền thông (MIC) đã công bố số liệu thống kê gần đây cho thấy Việt Nam đang trở thành nhà xuất khẩu chip lớn thứ ba sang Hoa Kỳ, chỉ sau Malaysia và Đài Loan (Trung Quốc).

Đáng chú ý, vào tháng 2/2023, doanh thu của mặt hàng này tăng 75% so với cùng kỳ năm trước, đạt 562 triệu USD.

Trong tháng 2 năm 2013, kim ngạch xuất khẩu tất cả các sản phẩm điện tử của Việt Nam sang Hoa Kỳ (bao gồm cả chất bán dẫn) chỉ đạt 110 triệu đô la Mỹ. Tuy nhiên, sự gia tăng xuất khẩu chất bán dẫn được xem là minh chứng cho vị thế của Việt Nam trong cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung. Chuyên gia của Viện ISEAS – Yusof Ishak cho biết: "Các công ty bị mắc kẹt trong chuỗi cung ứng sản phẩm bán dẫn đã lựa chọn Việt Nam để đa dạng hoá nguồn cung cấp chip".

Chính phủ Việt Nam đã coi các sản phẩm chất bán dẫn là "hàng hóa và dịch vụ trọng điểm của quốc gia" từ năm 2012. Theo TS. Nguyễn Khắc Giang, khi ngành công nghiệp trị giá 600 tỷ USD trở thành trụ cột của nền kinh tế toàn cầu, làm nền tảng cho mọi sản phẩm điện tử, từ điện thoại thông minh đến máy tính, Việt Nam có thể nâng cao vị thế của mình trong chuỗi giá trị toàn cầu, chuyển đổi từ mô hình lao động giá rẻ sang mô hình kinh tế hiện đại hóa. Từ đó, từng bước hiện thực hoá mục tiêu GDP bình quân đầu người đạt trên 18.000 USD vào năm 2045.

Tuy nhiên, để những lợi ích này có thể trở thành động lực tăng trưởng dài hạn, Việt Nam cần phải điều chỉnh lại khung chính sách, tăng cường đào tạo nghề cho các ngành công nghệ cao và hỗ trợ cho các doanh nghiệp trong nước.

Ngoài việc thu hút các tập đoàn đa quốc gia, Việt Nam cũng đã có những công ty trong nước tham gia vào ngành công nghiệp bán dẫn như Viettel và FPT. Dự kiến, giá trị ngành công nghiệp bán dẫn của Việt Nam sẽ đạt 6,16 tỷ USD vào năm 2024.

Với sự đầu tư của các tập đoàn lớn như Intel, Samsung, Qualcomm, Texas Instruments, SK Hynix, Hayward Quartz Technology, Synopsys và NXP Semiconductors, Việt Nam đang dần khẳng định vị thế của mình trong ngành công nghiệp bán dẫn. Hiện nay, Intel là tập đoàn lớn đầu tiên sản xuất chip tại Việt Nam, với cơ sở đặt tại Thành phố Hồ Chí Minh và đã cung cấp 3 tỷ sản phẩm bán dẫn trên toàn thế giới tính đến năm 2021.

Tuy nhiên, Việt Nam hiện đang phụ thuộc rất nhiều vào đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) trong ngành công nghiệp bán dẫn và phần lớn sản phẩm chip xuất khẩu của Việt Nam đến từ các công ty FDI. Thực tế, 98% kim ngạch xuất khẩu sản phẩm điện tử của Việt Nam đến từ khu vực FDI.

Vì vậy, vai trò của Việt Nam trong chuỗi cung ứng chủ yếu là lắp ráp, thử nghiệm và đóng gói sản phẩm, chưa có bất kỳ chất bán dẫn nào được sản xuất trong nước. Ngay cả các con chip "Made in Vietnam" đầu tiên của FPT Semiconductor cũng được sản xuất tại Hàn Quốc.

Tuy nhiên, Việt Nam đang đẩy mạnh và nuôi dưỡng các doanh nghiệp nội địa dẫn đầu trong lĩnh vực này bằng các kế hoạch sản xuất chip trong nước trong tương lai. Tuy nhiên, theo TS. Nguyễn Khắc Giang, số lượng doanh nghiệp công nghệ trong nước tại Việt Nam đang tăng lên nhưng hầu hết đều là các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Ngoài Viettel và FPT, rất ít công ty có khả năng leo lên nấc thang của ngành công nghiệp bán dẫn. Hiện tại, tính đến năm 2021, 99% linh kiện phần cứng trong ngành CNTT vẫn được nhập khẩu.

Mặc dù Việt Nam có nguồn nhân tài công nghệ phong phú, đặc biệt là trong lĩnh vực phát triển phần mềm và dịch vụ CNTT, nhưng quá trình đào tạo vẫn chưa đáp ứng nhanh chóng nhu cầu của thị trường.

Ngoài ra, Việt Nam còn thiếu một chiến lược quốc gia toàn diện cho ngành kinh doanh chất bán dẫn. Chuyên gia Nguyễn Khắc Giang cho biết, nếu không có các ưu đãi chuyển giao công nghệ hoặc hỗ trợ chính sách rõ ràng, các doanh nghiệp trong nước sẽ gặp khó khăn khi tham gia vào chuỗi cung ứng bán dẫn với các công ty toàn cầu.

Mặc dù còn nhiều thách thức, tương lai của ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam vẫn rất triển vọng. Vào cuối năm 2022, Samsung sẽ khánh thành trung tâm nghiên cứu và phát triển trị giá 220 triệu USD tại Hà Nội và công bố kế hoạch sản xuất hàng loạt chip tại Việt Nam từ giữa năm 2023. Ngoài ra, công ty hàng đầu thế giới về dịch vụ thử nghiệm và đóng gói chất bán dẫn thuê ngoài, Amkor Technology, cũng sẽ mở nhà máy tại Việt Nam vào cuối năm nay.

Trong bối cảnh thương mại Mỹ - Trung và sự phụ thuộc ngày càng cao của nền kinh tế toàn cầu vào chất bán dẫn, Việt Nam có thể tập trung phát triển lĩnh vực này để đạt được những lợi ích đáng kể. Tuy nhiên, để từ một người hưởng lợi trở thành một người chơi trong thị trường chất bán dẫn toàn cầu, cần có những thay đổi chính sách lớn. Điều này yêu cầu tăng cường hệ thống giáo dục và đào tạo, nuôi dưỡng đổi mới trong nước và xây dựng chiến lược quốc gia rõ ràng.

Theo đánh giá của TS. Nguyễn Khắc Giang, Việt Nam có thể biến "cơn sốt chip" thành một cuộc chạy đua marathon được xây dựng bài bản, đảm bảo vị trí đi đầu trong cuộc cách mạng bán dẫn. Điều này sẽ giúp Việt Nam đạt được những lợi ích kinh tế, vị thế quốc tế và đóng góp vào sự phát triển của ngành công nghiệp toàn cầu.

Nguồn: Fulcum.

Cuộc chiến chip giữa Mỹ và Trung Quốc đến đỉnh điểm?