Đối đầu nảy lửa AirAsia và Vietjet tại phân khúc bình dân Việt Nam

Vietjet Air – hãng hàng không đang chiếm ưu thế với thị phần đứng đầu tại Việt Nam.

Nếu nhắc đến phân khúc hàng không giá rẻ tại Việt Nam, không thể không nhắc đến Vietjet Air – hãng hàng không đang chiếm ưu thế với thị phần đứng đầu tại Việt Nam. Được xem như đại diện cho hàng không Việt, Vietjet Air đã từng bước tăng thị phần qua các năm và trở thành đối thủ lớn nhất của Air Asia tại thị trường 90 triệu dân này.

Tuy nhiên, trước đó AirAsia đã có ba lần tấn công thị trường Việt Nam nhưng đều không đạt được thành công nào. Điều này có thể khiến cho nhiều người ngạc nhiên bởi đây được xem như là thị trường dễ ăn nhất tại Đông Nam Á. Thật vậy, Tony Fernandes – ông chủ của AirAsia, đã muốn đưa AirAsia vào Việt Nam nhưng không thành công. Tuy nhiên, liệu cuộc chiến giữa hai hãng hàng không này có cân sức hay không? Hãy cùng MarketingAI tìm hiểu thêm về chủ đề này.

Fernandes, người trước đây là một nhân viên kế toán và quản lý của Warner Music, đã bắt đầu sự nghiệp hàng không bằng việc chỉ có 1 ringgit (0,24 USD), nợ đến 40 triệu ringgit và lòng tự tin. Anh ta sẽ cạnh tranh với bà Nguyễn Thị Phương Thảo, một tỷ phú đang lên của Vietjet, người đã kiếm được 1 triệu USD đầu tiên bằng cách kinh doanh hàng hóa khi còn du học ở Moscow, Nga. Bà Thảo đã đi xa và trở thành nữ tỷ phú tự thân đầu tiên của Đông Nam Á, một phần nhờ vào sự thành công của Vietjet Air. Cả hai đều nhận ra tiềm năng lớn của thị trường Việt Nam, một nền kinh tế mới nổi với tốc độ tăng trưởng hàng năm vào khoảng 6-7% trong ba năm gần đây. Trong số dân số 95 triệu người, hơn 40% thuộc nhóm tuổi từ 25-59. Tuy nhiên, tỷ lệ người sử dụng dịch vụ hàng không giá rẻ ở Việt Nam lại rất thấp so với các nước Đông Nam Á khác, số lượng máy bay của các hãng hàng không giá rẻ trên mỗi triệu người chỉ là 1,7 chiếc, thấp hơn so với con số 2,1 của Philippines và 2,6 của Indonesia theo số liệu từ Vietjet Air.

Đó chính là tiềm năng khiến Fernandes quyết tâm đưa hãng hàng không của mình vào thị trường Việt Nam, một phần còn thiếu trong mảnh ghép của hãng hàng không đến từ Malaysia đang hoạt động trên các thị trường Ấn Độ, Indonesia, Nhật Bản, Philippines và Thái Lan.

AirAsia là một hãng hàng không đang rất phát triển tại khu vực Đông Nam Á. Tuy nhiên, đáng tiếc là Việt Nam là thị trường duy nhất mà họ chưa thể thâm nhập được, như ông Fernandes, CEO của hãng này, đã chia sẻ vào đầu tháng 12/2018.

Trong khi đó, Vietjet đã có được rất nhiều thành công tại thị trường Việt Nam bằng cách "copy" hoàn toàn chiến lược của AirAsia tại các thị trường khác ở châu Á. Tuy nhiên, điều đáng ngạc nhiên là AirAsia lại thất bại hoàn toàn tại thị trường Việt Nam, nơi có dân số lên đến 90 triệu người. Điều mà AirAsia chắc hẳn rất tiếc nuối là tại sao Vietjet đã làm y hệt những chiến lược Marketing của họ nhưng lại đạt được thành công, trong khi AirAsia đã thử nghiệm tới 3 lần nhưng đều thất bại hoàn toàn.

AirAsia và Vietjet: “Hãng hàng không giá rẻ” hay “Hãng hàng không gây rắc rối”?

AirAsia và Vietjet là hai hãng hàng không giá rẻ, tuy nhiên lại thường xuyên gặp sự cố qua từng năm. Các tầng lớp khách hàng mà hai hãng này phục vụ đa dạng, từ đó làm cho họ phải đối mặt với những sự cố liên quan đến thái độ của khách hàng. Điều này quan trọng hơn cả việc sự cẩu thả về kỹ thuật bay. Về phần AirAsia, họ không gặp những sự cố quá nghiêm trọng, tuy nhiên, việc báo lỗ liên tục đã làm cho tình hình kinh doanh của họ trở nên đáng lo ngại. Trong khi đó, Vietjet đã vượt mặt AirAsia về vốn hóa thị trường và trở thành hãng bay có vốn hóa thị trường cao thứ hai Đông Nam Á. Dù cả hai thương hiệu đều đạt được thành công, nhưng vẫn bị đánh giá không tốt vì những tai tiếng xung quanh.

Trong thời gian gần đây, Vietjet Air đã gặp phải nhiều sự cố liên quan đến an toàn bay, bao gồm một trường hợp máy bay đã hạ cánh nhầm đường băng do phải thực hiện hạ cánh khẩn cấp sau khi xảy ra lỗi kỹ thuật. Ngoài ra, có nhiều báo động giả được đưa ra về phần mềm cài đặt trên lô máy bay mà Vietjet Air đã nhận từ năm ngoái.

Theo dự kiến, Vietjet Air sẽ tiếp tục được kiểm soát đến ngày 15/1, khi cơ quan chức năng sẽ quyết định liệu hãng có được phép tăng chuyến bay hay không. Một người phát ngôn của Vietjet Air cho biết hãng đang hợp tác chặt chẽ với các cơ quan chức năng để đảm bảo "mức độ an toàn cao nhất" trong quá trình vận hành.

AirAsia và những thách thức đang đối mặt

AirAsia đang phải đối mặt với nhiều thách thức trong thời gian gần đây. Trước hết là tình trạng cầu vượt cung trên khắp mạng bay của hãng, đồng thời giá nhiên liệu cũng tăng cao, gây ra áp lực lớn đến lợi nhuận của hãng. Trong quý III/2018, tất cả các liên doanh ngoài Malaysia của AirAsia đều báo lỗ, khi lợi nhuận ròng giảm 2/3 do chi phí tài chính tăng cao. Chuyên gia Raymond Yap từ CIMB Research đã nhận định rằng đây là "sự khởi đầu của giai đoạn khó khăn phía trước" cho hãng.

Ngoài ra, AirAsia cũng phải đối mặt với sự rủi ro khi mở rộng sang thị trường Trung Quốc. Vào tháng 8/2018, hãng đã phải hủy bỏ dự án gia nhập thị trường này bằng phương án lập liên doanh với một đối tác có quan hệ với chính quyền Trung Quốc. Điều này xảy ra trong bối cảnh quan hệ hai nước đi xuống sau khi chính phủ mới của Malaysia lên cầm quyền. Vì vậy, AirAsia sẽ phải chấp nhận những bước lùi trong kế hoạch mở rộng sang thị trường Trung Quốc của mình.

Trong tuần qua, Fernandes, CEO của AirAsia, đã thừa nhận rằng công ty cần tập trung vào việc khai thác các thị trường hiện tại để đạt lợi nhuận trước khi mở rộng sang các liên doanh mới. Ông cho biết trên mạng xã hội vào ngày 2/1 rằng AirAsia sẽ không mở thêm bất kỳ hãng hàng không nào trong vòng 3 năm tới. Ông cũng cho rằng liên doanh tại Việt Nam sẽ là dự án cuối cùng trước khi tập trung vào các thị trường khác như Indonesia hay Philippines để tăng lợi nhuận.

AirAsia luôn muốn có mặt trên thị trường hàng không Việt Nam, một thị trường đầy tiềm năng nhưng cũng rất khó khăn. Năm 2007, hãng đã cố gắng thành lập một liên doanh với Tổng công ty Công nghiệp Tàu thủy Việt Nam (Vinashin), trong đó AirAsia nắm giữ 30% cổ phần. Tuy nhiên, theo truyền thông Việt Nam, quan hệ đối tác này đã không thành bởi các cơ quan chức năng không mặn mà với việc cấp phép cho các hãng bay mới, đặc biệt là các hãng có đầu tư nước ngoài.

Sau thất bại trong việc hợp tác với AirAsia vào năm 2010, Vietjet Air đã quyết định tự mình khởi động. Dưới sự lãnh đạo của bà Thảo - một doanh nhân thành đạt với sự đa dạng hóa đầu tư trong nhiều lĩnh vực như bất động sản, ngân hàng và công nghiệp - hãng hàng không giá rẻ này đã phát triển từ một chiếc máy bay và hai tuyến bay nội địa vào năm 2011, đến nay đã có hơn 100 tuyến bay, trong đó khoảng 2/3 là bay quốc tế. Theo báo cáo tài chính mới nhất, gia đình bà Thảo vẫn nắm giữ 45% cổ phần của hãng hàng không.

Vietjet Air đã chọn thời điểm phát triển đúng lúc khi nền kinh tế mở cửa. Sau khi Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) vào năm 2007, nhu cầu đi lại bằng đường hàng không bắt đầu tăng cao.

Theo thống kê từ Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA), trong 10 năm qua, ngành hàng không tại Việt Nam đã có tăng trưởng trung bình 17,4%/năm. Đóng góp của bà Thảo, người được mệnh danh là "công chúa" của Vietjet Air vì gu thời trang tinh tế, đã được công nhận trong việc phát triển mạnh mẽ của ngành hàng không bằng cách đưa vận tải hàng không trở nên phổ biến hơn với khách hàng Việt Nam và đồng thời phá vỡ sự thống trị của hãng hàng không quốc gia.

Tuy nhiên, hiện tại, Air Asia đang cố gắng gia nhập vào thị trường Việt Nam lần thứ 4 bằng cách tìm kiếm cơ hội từ các dịch vụ giá trị gia tăng của công nghệ mới. Điều này cho thấy hãng đang có mục tiêu trở thành một công ty "công nghệ lũ hành" chứ không chỉ là một hãng hàng không giá rẻ, khi chỉ có 19% doanh thu của hãng đến từ các dịch vụ phụ trợ. Theo Nikkei, ông Fernandes - CEO của Air Asia - cho biết: "Tôi muốn nền tảng của chúng tôi có thể đem lại nhiều giá trị hơn so với việc chỉ bán vé máy bay".

Tháng 10/2018, Air Asia đã hợp tác với Google Cloud để tích hợp trí thông minh nhân tạo vào hệ thống kinh doanh với mục tiêu trở thành một công ty kỹ thuật số. "Chúng tôi cần phải trở nên nhanh nhẹn và linh hoạt khi là một công ty kỹ thuật số", ông Fernandes cho biết.

Sử dụng kho dữ liệu khách hàng khổng lồ của AirAsia, Tony Fernandes – CEO của hãng đã lên kế hoạch đưa ra nhiều dịch vụ mới nhằm cạnh tranh trực tiếp với các công ty công nghệ khác, bao gồm vận chuyển bưu phẩm hay giải pháp thanh toán trực tuyến. Ông cho rằng, cạnh tranh là tốt và giúp cho Air Asia phát triển tốt hơn. Mặc dù CEO của Air Asia nói không coi Vietjet là đối thủ của mình, thế nhưng để tấn công vào thị trường Việt Nam, Air Asia sẽ phải “bước qua xác” của Vietjet trước nếu muốn tranh giành những thị phần đầu tiên tại đây.

Tuy nhiên, khó khăn gấp bội đang chờ đợi Air Asia với sự xuất hiện của hãng hàng không nội địa Bamboo Airways thuộc tập đoàn FLC. Đây được coi là đối thủ đầy tiềm năng của Air Asia nếu muốn thâm nhập và tranh giành thị phần ở đây. Vì đây là thương hiệu của tập đoàn đã quá mạnh về lĩnh vực Bất động sản nên hãng có đầy đủ “nền tảng” để quảng bá tới khách hàng. Việc này khiến cho Air Asia phải tìm ra những chiến lược vượt trội hơn để đối đầu với các đối thủ mới và không thể tái diễn thất bại lần thứ 4 trên thị trường Việt Nam.