Những bí mật đằng sau sự mất 30 tỷ USD của Jack Ma: Chuyện ít biết về tỷ phú giàu nhất Trung Quốc

"Lỗi lớn nhất của tôi là đã tạo ra Alibaba... Tôi chưa bao giờ nghĩ rằng điều này sẽ thay đổi cuộc đời tôi. Ban đầu, tôi chỉ đang cố gắng điều hành một doanh nghiệp nhỏ thôi, nhưng nó đã phát triển quá khủng khiếp, đến mức mang đến nhiều trách nhiệm và gặp phải biết bao rắc rối", Jack Ma từng thừa nhận.

Thật sự, hãng tin Bloomberg thông báo rằng tổng tài sản của nhà sáng lập Alibaba, Jack Ma, đã giảm đi gần một nửa so với mức cao nhất năm 2020, trước khi việc phát hành cổ phiếu lần đầu của Ant Group bị hoãn lại (IPO).

Ant Group vừa thông báo kế hoạch mua lại cổ phiếu với giá thấp hơn rất nhiều so với trước đây, dẫn đến việc cổ phần mà Jack Ma nắm giữ giảm giá 9,9% và mất đi 4,1 tỷ USD so với trước đó chưa đầy 1 năm.

Theo số liệu của Bloomberg, tài sản tổng của Jack Ma hiện chỉ còn 30 tỷ USD, chỉ khoảng một nửa so với năm 2020. Trong khi đó, Ant Group - công ty do tỷ phú 58 tuổi này sáng lập, đã bị phạt gần 1 tỷ USD sau 2 năm bị điều tra.

Có điều đáng ngạc nhiên là, trong thời gian Jack Ma còn đang thịnh vượng, ông nhiều lần thổ lộ sự phiền muộn của mình khi có quá nhiều tiền, thậm chí miêu tả nó như một nỗi đau.

"Khi bạn trở thành người giàu nhất thế giới, mọi người đều quanh quẩn xung quanh bởi cớ sở hữu của bạn," nhà sáng lập Alibaba từng đề cập, và ông còn chia sẻ rằng ông đang xem xét việc trả lại xã hội phần nào sự giàu có này.

Thậm chí, tỷ phú giàu nhất từng xuất hiện ở Trung Quốc đã tuyên bố rằng tôi không có hứng thú với tiền và không có thời gian để tiêu tiền.

Ngay bây giờ, khi đế chế Alibaba của Jack Ma đang gặp khó khăn do bị điều tra sau khi phê phán chính sách của chính quyền vào năm 2020, tỷ phú này được cho là đang "cảm thấy ổn và hạnh phúc", theo lời Chủ tịch Alibaba Michael Evans tại hội nghị Viva Tech diễn ra ở Paris vào ngày 15/6/2023.

Lên voi xuống hố

Jack Ma đã từng là biểu tượng của giới tỷ phú và công nghệ Trung Quốc khi thu hút được số lượng lớn người hâm mộ trẻ, những người bị quyến rũ bởi cách ông làm giàu từ hai bàn tay trắng. Tuy nhiên, theo thời gian, văn hóa làm việc kiệt sức mà chính Alibaba đã tạo ra trong ngành công nghệ đã khiến vô số nhân viên trở nên căm ghét Jack Ma.

Rất nhiều người trẻ Trung Quốc từ bỏ nỗ lực trong sự nghiệp khi cho rằng những người giàu như Jack Ma chỉ đang khai thác lao động của họ, trong khi cơ hội để làm giàu đã không còn như trước. Hơn nữa, những phàn nàn về sự bất công của giới tỷ phú tinh hoa, người kiểm soát quyền lực trong nền kinh tế, càng trở nên phổ biến.

Sự bất bình đẳng về thu nhập trong ngành công nghệ, giá nhà không thể chấp nhận được trên thị trường bất động sản và nhiều vấn đề khác đã thách thức sự kiên nhẫn của chính quyền Bắc Kinh. Lời phê phán của Jack Ma vào năm 2020 trước sự niêm yết công khai của Ant Group đã làm tràn đầy cốc chén.

Vậy là sau khi từng được coi là tiềm năng trở thành tỷ phú hàng đầu nhờ dự án của mình, Jack Ma đã đứng trước một kết thúc không mấy viên mãn cho sự nghiệp của ông. Sau 2 năm bị điều tra và nhận án phạt gần 1 tỷ USD, Ant đã phải điều chỉnh lại mô hình kinh doanh và rút lui khỏi các lĩnh vực nhạy cảm, cũng như đối mặt với sự thua thiệt trước các ngân hàng quốc doanh truyền thống.

Hãng này từng được ước tính có giá trị tổng cộng là 315 tỷ USD, nhưng theo tuyên bố mua lại cổ phiếu của Ant, con số này đã giảm xuống chỉ còn 78,5 tỷ USD.

Theo chuyên gia Francis Chan của Bloomberg Intelligence, chúng tôi ước tính giá trị hiện tại của Ant chỉ khoảng từ 24-60 tỷ USD.

Liên quan đến phần của Jack Ma, từ việc được ngưỡng mộ bởi giới trẻ và trở thành hình ảnh đại diện cho tầng lớp tỷ phú Trung Quốc, hiện nay ông đã phải vứt bỏ chính sự kiểm soát của mình. Từ đầu năm 2023, khi Jack Ma bắt đầu xuất hiện trở lại trước công chúng, tỷ phú này đã phải từ bỏ quyền điều hành và các quyền kiểm soát khác trong Ant và Alibaba.

Theo báo cáo hàng năm của Alibaba năm 2022, quyền kiểm soát trực tiếp và gián tiếp của Jack Ma đối với Ant Group sẽ dần giảm xuống không quá 8,8% cổ phần.

Lang thang phiêu bạt

Kể từ khi biến mất khỏi tầm nhìn của công chúng vào năm 2020, cho rằng Jack Ma đã lẩn khuất và lang thang phiêu bạt lặng lẽ khắp nơi. Anh đã dành thời gian đi khám phá các dự án nông nghiệp tại Châu Âu và ngâm mình trong suối nước nóng tại Nhật Bản.

Vào tháng 3 năm 2023, tỷ phú này đã trở về thăm trường cũ ở Hangzhou sau nhiều năm du lịch ở nước ngoài.

Dù Jack Ma vẫn là tỷ phú thứ 5 giàu có nhất ở Trung Quốc, tuy nhiên, sức ảnh hưởng của ông đã không còn như trước đây và câu chuyện "Tôi không hứng thú với tiền" của nhà sáng lập Alibaba này cũng đã không còn gợi cảm hứng cho giới trẻ nữa.

Jack Ma nổi tiếng với tính cách độc đáo và yêu thích gây tranh cãi. Trước khi rời Alibaba, ông thường mặc những trang phục kỳ lạ cho buổi dạ tiệc hàng năm của công ty - từ việc trở thành một ngôi sao nhạc rock đội bộ tóc giả màu bạc cho đến việc đóng vai một ca sĩ opera cổ điển. Ông thậm chí còn tham gia diễn xuất chính trong một bộ phim võ thuật ngắn để quảng bá nghệ thuật thái cực cùng với ngôi sao võ thuật Lý Liên Kiệt.

Tuy nhiên, thực tế là ông chưa bao giờ thực sự rời bỏ công ty. Vì Alibaba có cấu trúc pháp lý phức tạp, Jack Ma vẫn có ảnh hưởng lớn đến công ty - dù ông đảm nhận vai trò quản lý hay sở hữu cổ phần - nhờ vào mối quan hệ đối tác và nhóm liên quan có sự ảnh hưởng.

Tuy nhiên sau sự kiện gây tranh cãi vào năm 2020, thì tập đoàn Alibaba đã phải trải qua một quá trình cải tổ toàn diện. Jack Ma cùng với nhiều lãnh đạo cấp cao khác và đồng nghiệp đã buộc phải rời bỏ vị trí quản lý hoặc thậm chí giải nghệ. Riêng ông chủ của Alibaba được cho là đã phải trải qua một thời gian dài nghỉ dưỡng và điều trị tại Nhật Bản trước khi được cho phép trở lại.

Có rõ ràng rằng Jack Ma đã đúng khi nói rằng quá nhiều tiền đồng có thể mang lại phiền toái. Tuy nhiên, rắc rối này không đến từ gia đình hoặc bạn bè của ông, mà lại đến từ chính ông tỷ phú này.

*Nguồn: Bloomberg, CNBC, Nikkei Asian Review

Alibaba đã hết thời: Không thể làm nên chuyện nếu thiếu Jack Ma, người thừa kế cũng khó khôi phục thời hoàng kim