Cuộc tranh luận về việc cấm Noo Phước Thịnh trình bày những bản hit của Đỗ Hiếu: Nhìn thấy điều gì?
Tranh cãi về tác quyền/độc quyền khiến nhiều nhạc sĩ, ca sĩ đứng về hai phe Nhạc sĩ Đỗ Hiếu đang gây xôn xao dư luận khi cấm Noo Phước Thịnh hát 8 ca khúc do anh sáng tác Sự việc này đặt ra nhiều câu hỏi về tương lai hợp đồng và có thể diễn ra những trường hợp tương tự trong tương lai
Cuộc tranh cãi xoay quanh tác quyền/độc quyền bài hát
Vấn đề liên quan tới tác quyền/độc quyền bài hát đã gây nhiều phiền toái trong giới showbiz. Trong thời gian gần đây, sự việc giữa ca sĩ Noo Phước Thịnh và nhạc sĩ Đỗ Hiếu đã trở thành trung tâm của sự chú ý. Theo lời của Đỗ Hiếu, ông đã yêu cầu Noo Phước Thịnh dỡ bỏ hoàn toàn các bản nhạc mà ông đã sáng tác do đã hết hạn độc quyền trong vòng 2 năm. Hai bên đã có cuộc trò chuyện nhưng không thống nhất được về chi phí tác quyền, và Noo Phước Thịnh đã từ chối gia hạn hợp đồng.
"Trong thời gian dài kể từ đó, hai bên vẫn chưa hoàn thiện đàm phán và thống nhất về các vấn đề liên quan đến chi phí về bản quyền. Do chưa có tiến triển trong việc gia hạn hợp đồng, tôi xin thông báo rằng mọi hoạt động biểu diễn và sử dụng các tác phẩm âm nhạc của Đỗ Hiếu mà không có sự đồng ý của tác giả sẽ bị coi là vi phạm quyền tác giả của các tác phẩm âm nhạc" - Đỗ Hiếu thông báo.
Đỗ Hiếu quyết định cấm Noo Phước Thịnh trình diễn chuỗi bản hit sau khi hết hợp đồng độc quyền kéo dài 2 năm.
Hợp đồng độc quyền với Đỗ Hiếu đã được chấm dứt, vì vậy Noo Phước Thịnh không thể khai thác thương mại các bài hát nổi tiếng của mình như Mãi Mãi Bên Nhau, Gạt Đi Nước Mắt, Hold Me Tonight, Đừng Nhìn Lại, Đến Với Nhau Là Sai, Cause I Love You, Xin Đừng Buông Tay và Như Phút Ban Đầu.
Các ca khúc này đã được ký hợp đồng độc quyền với Noo Phước Thịnh trong thời gian từ 2014 đến 2018, nhưng hiện tại đã hết hạn từ lâu. Tuy nhiên, Đỗ Hiếu mới đưa ra tuyên bố này đến thời điểm này.
Trong những ngày gần đây, hai bên đã có những mâu thuẫn và tranh cãi trên mạng xã hội. Noo Phước Thịnh đã lên tiếng cho biết ông chưa có ý định sử dụng 8 bài hát của Đỗ Hiếu và cũng không định tái ký hợp đồng vì một số lý do cá nhân. Ngoài ra, nam ca sĩ cũng khẳng định rằng ông không hát chùa và luôn trả tác quyền cho nhạc sĩ thông qua Trung tâm Bảo vệ Quyền tác giả âm nhạc Việt Nam mỗi khi biểu diễn.
Vấn đề về tác quyền và độc quyền đã gây nhiều tranh cãi trong giới nghệ sĩ. Mặc dù nhiều khán giả quan tâm đến vấn đề này, nhưng không phải ai cũng hiểu rõ quy trình trao đổi tác quyền giữa nhạc sĩ và ca sĩ.
Làm rõ vấn đề tác quyền/độc quyền tác phẩm: Cần tôn trọng như hai đối tác
Trò chuyện với báo Tiền Phong về vấn đề tác quyền/độc quyền sản phẩm âm nhạc, nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung nêu rõ quy trình này chủ yếu dựa trên các thỏa thuận giữa tác giả và ca sĩ.
Có những nhạc sĩ chỉ thích bán quyền tác phẩm, tức là trong cùng khoảng thời gian, nhiều ca sĩ có thể trình diễn một bài hát, nhưng cũng có nhiều nhạc sĩ bán quyền độc quyền. Kể từ khi tôi bắt đầu sáng tác, ca sĩ mua quyền độc quyền cho một bài hát từ 2-3 năm hoặc thỏa thuận 5 năm. Trong thời gian này, chỉ một cá nhân ca sĩ đó được phép biểu diễn, phát hành đĩa DVD, CD, trình diễn trên các đài truyền hình và tham gia sự kiện...
Sau thời gian độc quyền, nhạc sĩ mới có quyền bán quyền tác phẩm cho các ca sĩ khác, hiện nay được gọi là "cover" (trình diễn lại). Ngày nay, nhạc sĩ bán quyền độc quyền cho ca sĩ, và ca sĩ đó cho phép nhiều người khác thể hiện bài hát để lan tỏa, đây là yếu tố truyền thông. Nếu đúng quy định, trong thời gian độc quyền chỉ có một mình ca sĩ được phép trình diễn.
Việc xin tác quyền giữa ban tổ chức chương trình và ca sĩ cũng rất phức tạp. Được biết từ "cha đẻ" của bản hit Nhật Ký Của Mẹ, nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung nói: "Ca sĩ thường biểu diễn theo kiểu chạy show, và thường thì các đơn vị tổ chức sẽ phải xin tác quyền để có thể quảng bá tác phẩm".
Nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung.
Trong chương trình này, tác phẩm được sử dụng để phục vụ chương trình và mỗi ca sĩ chỉ được phép biểu diễn một lần duy nhất. Tuy nhiên, để biểu diễn trong các show khác và không phải show nào cũng cần xin tác quyền, ca sĩ phải mua tác quyền.
Ngoài ra, nếu ca sĩ muốn sử dụng bài hát trong các sân khấu tổ chức diễn chui hoặc quay clip để đăng tải lên các nền tảng nhạc số, mạng xã hội, họ cũng phải trả tác quyền cho nhạc sĩ. Không thể lấy lý do là có đơn vị tổ chức đã thanh toán tiền mà ca sĩ không phải trả nữa.
Cả tổ chức và cá nhân có mục đích riêng biệt và không thể tổng hợp lại. Ví dụ, trong một tòa nhà, không thể nói người ở tầng dưới phải trả tiền điện nhưng người ở tầng trên không cần trả. Mọi người phải trả tiền theo mục đích sử dụng của họ".
Theo nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung, việc đóng tiền tác quyền sau khi hợp đồng kết thúc là điều hiển nhiên. "Ví dụ, sau khi tôi kết thúc hợp đồng với ca sĩ A để độc quyền bài hát trong hai năm, tôi có thể bán tác quyền cho ca sĩ B, C... và họ phải trả tiền tác quyền cho tôi. Vậy tại sao ca sĩ A lại không trả tiền tác quyền khi sử dụng, có công bằng với ca sĩ B và C trong cùng thời điểm đó hay không?
Tôi có quyền thu phí hoặc không thu phí tác quyền dựa trên mối quan hệ, sự gắn kết và sự trân quý. Nếu ca sĩ B gặp khó khăn, tôi sẽ trân quý và chỉ thu một phần. Với ca sĩ C là người quen, tôi sẽ không thu phí. Đối với người C, D là đối tác bình thường, giá thu không thay đổi. Nhưng đối với người A mà chúng tôi từng hợp tác thành công, tôi không thu phí, trừ khi tôi quyết định thu. Điều này là quyền của tôi, không phải lợi dụng.
Theo quan điểm của nhạc sĩ, việc lợi dụng nhạc sĩ để vòi tiền là suy nghĩ của những người thiếu hiểu biết và thiếu lòng tình: "Người có hiểu biết và lòng tình sẽ luôn mong muốn làm điều tốt nhất cho người mà họ quý mến. Quan trọng nhất, tiền thu phí tác quyền một năm không bằng tiền độc quyền, chỉ bằng 1/10 tiền độc quyền".
Theo ý kiến của nhạc sĩ, trong tương lai có thể xảy ra nhiều tranh cãi về vấn đề tác quyền/độc quyền nếu không có sự rõ ràng trong hợp đồng giữa nhạc sĩ và ca sĩ.
Để giảm thiểu tình trạng này, Nguyễn Văn Chung khuyên rằng: "Nhạc sĩ và ca sĩ cần có những thỏa thuận rõ ràng. Càng rõ ràng càng tốt. Bằng việc nắm vững thông tin, liệt kê rõ ra những điều quan trọng, và thống nhất những cam kết mà hai bên phải tuân thủ trong thời gian hợp đồng sẽ tốt hơn."
Tôi cho rằng nên hạn chế làm việc theo cảm tính như trước đây. Tất cả mọi người đều nói về sự thân thiết giữa đồng nghiệp, nhưng tôi nghĩ rằng chúng ta nên trân trọng nhau như hai đối tác. Sự tôn trọng là nền tảng để tạo ra sự quý mến. Người ta chỉ cảm thấy quý mến khi họ cảm nhận được sự tôn trọng và công bằng, vì vậy hãy tránh những cuộc tranh cãi trong tương lai dựa trên mối quan hệ thân thiết.
