Hoạt động kiếm tiền của một nghệ sĩ đang hoạt động trên thị trường âm nhạc Việt Nam chủ yếu đến từ các hoạt động như nhận hợp đồng từ các nhãn hàng và tham gia biểu diễn. Tuy nhiên, thu nhập mà nghệ sĩ kiếm được thông qua các hoạt động âm nhạc là không đáng kể. Việc có cơ hội kiếm tiền từ các nhãn hàng tới chỉ dành cho những ngôi sao hàng đầu. Trái lại, với đa số các nghệ sĩ khác, họ phụ thuộc vào việc tham gia các chương trình biểu diễn để đảm bảo thu nhập ổn định.
Mono là nghệ sĩ có số lần tham gia chương trình biểu diễn nhiều nhất trong một năm qua.
Một lượt xem trên YouTube có thể mang lại bao nhiêu tiền cho một ca sĩ?
Ở thị trường âm nhạc Việt Nam, YouTube được xem như là kênh phát hành sản phẩm quan trọng nhất đối với phần lớn các ca sĩ. Họ sẽ đầu tư tài chính và nguồn lực để tạo ra những ca khúc, sau đó quay MV để phát trên YouTube. Ngoài ra, các ca sĩ cũng có thể phát hành nhạc trên các nền tảng nghe nhạc trực tuyến khác, nhưng họ sẽ tập trung quảng bá cho MV trên YouTube.
Các nghệ sĩ hàng đầu trên toàn cầu chủ yếu tập trung vào các nền tảng nghe nhạc trực tuyến hơn là YouTube. YouTube chỉ được coi là một nền tảng phụ để phát hành MV.
Vì sao nhiều nghệ sĩ tập trung vào YouTube? Đơn giản vì YouTube là một nền tảng miễn phí và rất phổ biến đối với đa số người nghe nhạc. So với Spotify hoặc Apple Music, khán giả không cần trả phí hàng tháng để sử dụng dịch vụ. Ngoài ra, việc sản xuất MV giúp nghệ sĩ thu hút nhãn hàng tài trợ và đáp ứng kế hoạch truyền thông của mình. Hiện nay, sự phổ biến của một ca sĩ Việt được đánh giá dựa trên sự thịnh hành trên YouTube.
Làm thế nào để kiếm tiền trên YouTube bằng cách làm nhạc? Tiền Phong đã đặt câu hỏi cho một ca sĩ.
Người này đã trả lời như sau: "Nếu một MV trên YouTube thu hút được một triệu lượt xem, sẽ kiếm được khoảng 500 USD (tương đương hơn 10 triệu đồng). Nếu video có độ dài lớn hơn, số tiền kiếm được sẽ càng nhiều. Một MV đạt được 100 triệu lượt xem có thể giúp ca sĩ kiếm về tới 1 tỷ đồng".
Với Spotify và Apple Music là hai nền tảng nghe nhạc trực tuyến hàng đầu, các ca sĩ tiết lộ rằng mỗi lượt nghe trên các nền tảng này đem lại cho họ khoản thu gấp 2-3 lần so với YouTube.
Một video nhạc thu hút 100 triệu lượt xem trên YouTube được coi là một siêu hit trên thị trường. Để đạt được con số này, hầu hết các nghệ sĩ phải đầu tư mạnh vào việc sản xuất và quảng bá video nhạc. Hơn nữa, tỷ lệ chia sẻ thu nhập với nhà phát hành sẽ làm giảm đáng kể khoản thu của ca sĩ.
Ở thị trường Âu - Mỹ, những nghệ sĩ hàng đầu có thể kiếm được số tiền khổng lồ từ iTunes, Apple Music và Spotify. Tuy nhiên, ở Việt Nam, đa số khán giả chưa sẵn sàng chi tiêu để nghe nhạc, dẫn đến số lượng nghệ sĩ kiếm được hàng tỷ đồng từ nguồn thu nhạc số rất thấp so với mức trung bình thị trường.
Hiện nay, ngoài YouTube, một nền tảng miễn phí khác là TikTok đã trở thành một cơn ác mộng khiến các nghệ sĩ gặp khó khăn hơn trong việc kiếm sống từ âm nhạc thực sự.
Hoàng Thùy Linh được nhiều nhãn hàng săn đón trong thời gian gần đây.
Cạnh tranh khốc liệt để “chạy show”
“Vậy nguồn thu chính của ca sĩ là gì”,Tiền Phongđặt câu hỏi này cho nhiều ca sĩ.
Tất cả đều có chung một câu trả lời: “Đó là chạy show”.
Một nhóm nhỏ ca sĩ có thể kiếm được hàng tỷ đồng mỗi năm thông qua hoạt động như đại diện hình ảnh, quảng cáo và nhận tiền tài trợ cho việc sản xuất MV. Tuy nhiên, thu nhập chủ yếu và đáng tin cậy của nhóm này đến từ việc tổ chức các buổi biểu diễn. Trên thị trường còn lại, tất cả các ca sĩ phải cố gắng để tạo ra những bản hit, tăng thêm sự nổi tiếng để kiếm tiền từ các buổi biểu diễn thường xuyên.
Các ca sĩ nổi tiếng trên các thị trường hàng đầu có thể tự tổ chức các buổi biểu diễn và kiếm được tiền. Trong khi đó, các ca sĩ nổi tiếng kiếm được một số tiền khổng lồ từ việc tổ chức các buổi hòa nhạc trên toàn cầu. Tuy nhiên, trên thị trường Việt Nam, số lượng ca sĩ tổ chức các buổi biểu diễn và kiếm được lợi nhuận từ đó rất ít.
Việc kiếm tiền từ việc tổ chức diễn của các ca sĩ Việt vẫn hoàn toàn phụ thuộc vào việc được các đơn vị tổ chức show hoặc bầu show đặt lịch. Đặc biệt, các buổi diễn được tài trợ bởi nhãn hàng đồ uống đang mang lại cát-xê cao nhất cho các ca sĩ. Ngoài ra, các chuỗi show ở Đà Lạt đã xây dựng danh tiếng và cung cấp cơ hội bền vững cho nhiều ca sĩ trong lĩnh vực Ballad, Pop Ballad.
Tổng thể, việc kiếm tiền từ việc tổ chức diễn của ca sĩ Việt vẫn phụ thuộc vào nhãn hàng và không ngừng biến động theo tình hình thị trường. Sự ổn định chỉ đến khi ca sĩ có thể kiếm tiền bền vững từ việc tổ chức những buổi diễn của chính mình. Tuy nhiên, hiện tại, rất ít ca sĩ có lợi nhuận khi tổ chức Concert, Live Show.
Từ những diễn biến đó, hoạt động biểu diễn của các ca sĩ được chia thành hai phân khúc rõ rệt. Một bên là nhóm ca sĩ đang được nổi, được mời biểu diễn trong các sân khấu hàng đầu, liên tục xuất hiện trên các sân khấu chất lượng cao nhất. Trong khi đó, nhóm ca sĩ còn lại chỉ cần không có sản phẩm nổi tiếng trong một khoảng thời gian hoặc không có hit, thì sẽ bị bỏ qua.
Với nhóm ca sĩ trẻ, khả năng kiếm tiền từ việc biểu diễn gần như không có.
Các rapper trẻ nổi tiếng nhanh nhờ game show, nhưng sau đó chật vật.
Bán nhạc lấy tiền và "cạm bẫy" từ đối tác
Cần làm sao để nhóm ca sĩ trẻ, chưa nổi tiếng có thể kiếm tiền để duy trì nghề mà không đi diễn và không được nhãn hàng quan tâm?
Tiền Phong đã tìm đến một rapper trẻ để tìm câu trả lời cho vấn đề này. Rapper này cho biết vì là nghệ sĩ trẻ chưa có hit nên không được sự quan tâm từ nhãn hàng và ít cơ hội đi diễn. Đối với rapper này, nguồn thu duy nhất có thể kiếm được là bán nhạc cho các đơn vị phát hành nhạc số và nhận lại tiền margin.
Từ tiền mặt MG, người nghệ sĩ có thể đầu tư vào MV và quảng bá, thay vì phụ thuộc vào việc nhận tiền từ các đợt thanh toán từ đơn vị phát hành âm nhạc số. Tuy nhiên, hình thức này sẽ khiến người nghệ sĩ phải chấp nhận các điều khoản bất lợi, ví dụ như tỷ lệ phân chia doanh thu thấp hơn, việc bán quyền sở hữu âm nhạc trong thời gian dài, có thể lên đến 10 năm...
Ngoài ra, một số đơn vị phát hành còn đưa vào điều khoản được phép sản xuất và phân phối độc quyền, thu lợi từ đó. Đơn cụ thể là yêu cầu người nghệ sĩ cung cấp vocal đầy đủ (bản gốc thu âm giọng hát) để tạo ra hàng loạt bản remix, đăng tải trên các nền tảng như TikTok, YouTube và thu tiền từ đó. Trái lại, người nghệ sĩ chỉ nhận được số tiền MG ban đầu và không được chia sẻ phần doanh thu phát sinh.
Khá nhiều nghệ sĩ/rapper trẻ hiện nay đang rơi vào tình trạng bị tận dụng. Do sự hấp dẫn của số tiền ban đầu, họ đôi khi bỏ qua những điều khoản bất lợi trong hợp đồng hoặc không đọc kỹ nội dung của hợp đồng. Trong trường hợp ca khúc mà họ tham gia đã trở thành một hit, các nghệ sĩ sẽ mất một loạt quyền lợi do đã ký hợp đồng và nhận số tiền ban đầu (MG).
"Theo đúng nghĩa đen, chúng tôi không có sự lựa chọn. Đối với các nghệ sĩ trẻ, số tiền ban đầu (MG) là nguồn tài chính nhanh nhất để có thể trang trải cuộc sống và đầu tư vào công việc. Chính vì vậy, họ sẽ chấp nhận các bất lợi về lâu dài để có thể nhận được tiền trước. Bên cạnh đó, vì thiếu quản lý và đội ngũ chuyên nghiệp, các nghệ sĩ trẻ cũng dễ dàng bị đối tác lợi dụng", một rapper chia sẻ trong cuộc trò chuyện với Tiền Phong.