Các sai phạm về thu hồi đất sẽ bị xử lý như thế nào?

1. Các sai phạm về thu hồi đất sẽ bị xử lý như thế nào?

1.1. Các sai phạm về thu hồi đất:

Trong trường hợp thu hồi đất vì quốc phòng, an ninh hoặc phát triển kinh tế – xã hội, lợi ích quốc gia, và lợi ích công cộng, nhà nước có quyền thu hồi đất từ các hộ gia đình và cá nhân sử dụng đất. Tuy nhiên, trong thực tế, cơ quan đã thu hồi đất một số trường hợp mà vi phạm pháp luật.

Theo quy định hiện hành, cơ quan chỉ có quyền thu hồi đất từ các hộ gia đình, cá nhân, tổ chức trong các trường hợp vi phạm luật đất đai, cụ thể như sau:

– Trường hợp 1: Khi cá nhân hoặc tổ chức sử dụng đất không tuân thủ mục đích sử dụng đất được giao/công nhận/cho thuê từ nhà nước và đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này theo quy định của pháp luật;

– Trường hợp 2: Khi cá nhân hoặc hộ gia đình có cử chỉ cố ý gây hại đến đất.

– Trường hợp 3: Đất được chuyển nhượng, cho thuê cho đối tượng không đúng hoặc không đúng thẩm quyền;

– Trường hợp 4: Đất không được chuyển nhượng, tặng theo quy định của Luật đất đai 2013 nhưng lại nhận chuyển nhượng, nhận tặng.

- Trường hợp 5: Đất mà được Nhà nước giao để quản lý bị lấn, chiếm;

- Trường hợp 6: Đất mà cá nhân, hộ gia đình sử dụng không được chuyển quyền sử dụng theo Luật đất đai do thiếu trách nhiệm để bị lấn, chiếm;

– Trường hợp 7: Cá nhân, hộ gia đình không thực hiện nghĩa vụ đối với Nhà nước và bị xử phạt vi phạm hành chính mà không tuân thủ;

– Trường hợp 8: Đất trồng cây hàng năm không được sử dụng liên tục trong 12 tháng; đất trồng cây lâu năm không được sử dụng liên tục trong 18 tháng; đất trồng rừng không được sử dụng liên tục trong 24 tháng;

- Các trường hợp khác theo quy định của pháp luật.

Cơ quan có thẩm quyền tiến hành thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai phải dựa vào văn bản và quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác định hành vi vi phạm pháp luật về đất đai theo quy định của pháp luật.

Nếu cơ quan có thẩm quyền tiến hành thu hồi đất mà không thuộc vào các trường hợp đã được nêu trên, thì sẽ được xem như một sai phạm trong việc thu hồi đất.

Điều đó có nghĩa là trong quá trình tiến hành thu hồi đất, có không ít các hành vi vi phạm pháp luật xảy ra. Các hành vi sai phạm này xảy ra khi cá nhân hoặc tổ chức có thẩm quyền thu hồi đất không tuân thủ đúng quy định của pháp luật (ví dụ như không tuân thủ các quy định về trình tự, thủ tục thu hồi đất, hoặc không thực hiện đúng các thủ tục về bồi thường cho người dân khi thu hồi đất...).

- Việc thu hồi đất trái pháp luật được thực hiện bởi chủ thể đặc biệt, đó là các cá nhân hoặc tổ chức có chức vụ và quyền hạn phù hợp để tiến hành thu hồi đất.

- Một số hình thức vi phạm phổ biến trong quá trình thu hồi đất gồm:

– Khi thu hồi đất, cơ quan và cá nhân có thẩm quyền không được thông báo cho cá nhân, hộ gia đình, và tổ chức về kế hoạch thu hồi đất, điều tra, khảo sát, đo đạc, và kiểm đếm đất theo quy định pháp luật. Điều này dẫn đến việc người sở hữu đất bị thu hồi không có đầy đủ thông tin và kế hoạch về việc thu hồi đất.

– Trong trường hợp hộ gia đình và cá nhân sở hữu đất không đồng ý với việc thu hồi đất, cơ quan và cá nhân có thẩm quyền tiến hành cưỡng chế mà không thực hiện việc tổ chức vận động và thuyết phục.

Theo quy định tại Điều 204 Luật Đất đai năm 2013, người sử dụng đất, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến sử dụng đất có quyền khiếu nại hoặc khởi kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính về quản lý đất đai.

1.2. Các sai phạm về thu hồi đất sẽ bị xử lý như thế nào?

Khi những trường hợp thu hồi đất trái pháp luật xảy ra, như là tình huống hiện tại, người sở hữu đất cá nhân hoặc hộ gia đình có thể khiếu nại hoặc khởi kiện để yêu cầu giải quyết. Với những trường hợp cụ thể:

1.2.1. Nếu bị cơ quan có thẩm quyền thu hồi đất sai theo quy định của pháp luật, cá nhân hoặc hộ gia đình có quyền khiếu nại đến Uỷ ban nhân dân cấp huyện theo Điều 71 của Luật Đất đai năm 2013.

1.2.2. Khởi kiện tới cơ quan tòa án:

Trong trường hợp cơ quan nhà nước có thẩm quyền tiến hành thu hồi đất mà quá trình thu hồi vi phạm quy trình được định trong pháp luật, người sử dụng đất cá nhân hoặc hộ gia đình có quyền khởi kiện tới cơ quan tòa án tại nơi để yêu cầu giải quyết việc thu hồi đất không phù hợp với quy định của pháp luật.

2. Cách thức thực hiện khi có những sai phạm trong thu hồi đất:

2.1. Khiếu nại đến cơ quan có thẩm quyền:

Như đã được đề cập trước đó, trong trường hợp cơ quan có thẩm quyền thu hồi đất vi phạm quy định pháp luật, người sử dụng đất có quyền khiếu nại đến Ủy ban nhân dân cấp huyện theo quy trình quy định tại Điều 7 Luật khiếu nại năm 2012 như sau:

- Trường hợp người sử dụng đất là cá nhân hoặc hộ gia đình và cho rằng hành vi thu hồi đất của cơ quan có thẩm quyền vi phạm pháp luật, gây tổn hại trực tiếp đến quyền lợi hợp pháp của mình, người sử dụng đất có thể khiếu nại trực tiếp đến Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện tại địa phương nơi có đất (khiếu nại lần đầu).

- Uỷ ban nhân dân cấp huyện sẽ tiếp nhận và giải quyết khiếu nại từ người dân trong vòng 15 ngày làm việc sau khi nhận được đơn khiếu nại.

- Trong trường hợp cá nhân hoặc hộ gia đình không đồng ý với quyết định giải quyết khiếu nại từ Chủ tịch uỷ ban nhân dân cấp huyện, họ có thể khiếu nại đến Chủ tịch uỷ ban nhân dân cấp tỉnh (khiếu nại lần 2).

Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh sẽ tiếp nhận và xử lý khiếu nại của người sử dụng đất cá nhân, hộ gia đình theo quy định của pháp luật. Trong trường hợp người sử dụng đất không đồng ý với quyết định giải quyết từ Chủ tịch uỷ ban nhân dân tỉnh, họ có thể điều khiển vụ án ra toà án nhân dân cấp huyện.

2.2. Gửi đơn khởi kiện đến cơ quan toà án:

Ngoài ra, người sử dụng đất cá nhân, hộ gia đình cũng có thể nộp đơn khởi kiện đến toà án nhân dân nếu bị cơ quan có thẩm quyền thu hồi đất trái pháp luật. Khi đó, quy trình và thủ tục khởi kiện đến tòa án và vi phạm liên quan đến việc thu hồi đất sẽ được tiến hành theo trình tự và quy trình sau đây:

Bước 1: Gửi đơn khởi kiện lên tòa án nhân dân cấp có thẩm quyền, nằm tại cơ quan tòa án cấp tỉnh nơi thực hiện thu hồi đất trái pháp luật để yêu cầu giải quyết. Điều này dựa trên quy định tại Điều 31 của Luật Tố tụng hành chính năm 2015.

Lưu ý: Trong đơn khởi kiện, cá nhân hoặc hộ gia đình bị thu hồi đất cần đảm bảo bao gồm các nội dung quy định tại khoản 1 của Điều 118 của Luật Tố tụng hành chính năm 2015. Bên cạnh đó, đơn khởi kiện phải kèm theo tài liệu và chứng cứ nhằm chứng minh yêu cầu khởi kiện.

Bước 2: Cán bộ tòa án tiếp nhận và xử lý đơn khởi kiện.

Bước 3: Người khởi kiện, bao gồm cá nhân và hộ gia đình bị thu hồi đất, cần nộp tạm ứng phí theo quy định của pháp luật và mang biên lai tạm ứng phí đến cơ quan tòa án nơi nộp đơn khởi kiện.

Sau khi nhận được thông báo, thẩm phán sẽ ra quyết định thụ lý vụ án trong vòng 10 ngày. Ngay sau đó, người khởi kiện phải nộp biên lai thu tiền cho Tòa án.

– Nghị định 43/2014/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật Đất đai;

– Luật Tố tụng Hành chính 2015;

– Luật đất đai 2013;

– Bộ luật tố tụng dân sự 2015.