Bộc lộ trách nhiệm xã hội của nhân vật nổi tiếng: Đáng chú ý không thể bỏ qua!
Trách nhiệm xã hội của người nổi tiếng: Gương mặt nổi bật với những hành động gây tranh cãi và phản đối từ dư luận, những nghệ sĩ, người nổi tiếng đang vấp phải chỉ trích vì vi phạm quy tắc đạo đức, mất mỹ quan và lan truyền thông tin sai lệch, gây rối trong xã hội
Những người thân cận phản ứng thế nào khi Ngọc Trinh bị tạm giam 3 tháng?
Theo PGS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội - các phát ngôn gây sốc hay hành động phản cảm đang thu hút nhiều sự quan tâm từ công chúng, làm tăng danh tiếng của người gây sốc. Tuy nhiên, việc tiếp xúc với những điều tiêu cực này có thể ảnh hưởng rất nhiều đến tính cách, sự trưởng thành và tương lai của những người trẻ.
Tai tiếng của người nổi tiếng
Ngọc Trinh đã trở thành chủ đề nóng trên mạng xã hội trong vài ngày qua. Người mẫu và diễn viên sinh năm 1989, ngụ tại TP Thủ Đức - TP HCM đã gây sốt với việc điều khiển mô tô và tạo dáng nguy hiểm trên một tuyến đường ở TP HCM. Các cơ quan CSGT TP HCM và Đội CSGT - Trật tự Công an TP Thủ Đức đã tạm giữ những chiếc mô tô trong video mà Ngọc Trinh đăng tải và lập biên bản xử phạt cô. Vào ngày 19/10, Ngọc Trinh đã bị khởi tố và bắt tạm giam về tội "Gây rối trật tự công cộng", theo quy định tại điều 318 của Bộ Luật Hình sự.
Sau đó, nhãn hiệu này đã gỡ bỏ clip quảng cáo của Quốc Cơ - Quốc Nghiệp trên mọi nền tảng mạng xã hội. Mặc dù đã được xác định rằng đoạn clip đã được quay sau khi có sự đảm bảo cẩn thận và cũng có cảnh báo, nhưng cộng đồng mạng vẫn tức giận vì đoạn clip không được phát sóng kèm theo hình ảnh từ phía sau cảnh.
Trước đó, ca sĩ Sơn Tùng M-TP đã bị phạt số tiền 70 triệu đồng vì tung ra MV There's no one at all và phải gỡ bỏ video âm nhạc trên các nền tảng số do thông điệp tiêu cực của MV (bao gồm nhiều cảnh đuổi bắt, phá hủy, bạo lực, tự tử...). Mạng xã hội cũng đã nổi lên khi không đồng ý định xóa bức ảnh của Hoa hậu Đền Hùng Giáng My ngồi trên mái nhà cổ truyền ở Hội An (Quảng Nam). UBND TP Hội An đã yêu cầu gỡ bỏ bức ảnh đó và mời các bên liên quan để sửa đổi. Theo lãnh đạo TP Hội An, hình ảnh của Hoa hậu Đền Hùng Giáng My ngồi trên nóc nhà cổ truyền là phản cảm.
Cựu người mẫu Trang Trần đã bị phạt 7,5 triệu đồng bởi Sở Thông tin và Truyền thông (TT-TT) TP HCM vì phát ngôn không đúng chuẩn trên mạng xã hội. Gần đây, việc các người nổi tiếng tham gia vào việc quảng cáo không đáng tin cậy trên mạng xã hội cũng trở thành một điều đáng lo ngại. Chưa có các trường hợp bị xử phạt vì việc quảng cáo sản phẩm không đảm bảo chất lượng, nhưng nhiều nghệ sĩ nổi tiếng đã làm mất lòng tin của khán giả. Điều quan trọng là chúng ta cần được trang bị kiến thức về trách nhiệm xã hội.
Các chuyên gia cho rằng, người nổi tiếng có sức ảnh hưởng đáng kể đến xã hội. Việc họ tham gia quảng cáo cho các sản phẩm được liên kết với họ có thể ảnh hưởng đến suy nghĩ và quyết định của người tiêu dùng. Nếu người nổi tiếng quảng cáo cho các sản phẩm, dịch vụ kém chất lượng, có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến người tiêu dùng. Một số người tiêu dùng có thể mua và sử dụng các sản phẩm đó vì tin tưởng vào người nổi tiếng, nhưng lại phải chịu những hậu quả không mong muốn. Tình hình này trở nên nguy hiểm hơn khi người nổi tiếng truyền tải thông tin sai lệch về những sản phẩm liên quan đến sức khỏe con người.
Nhạc sĩ Tiến Luân cho biết: "Một người nổi tiếng, nhân vật giải trí cũng phải có trách nhiệm với xã hội, tương tự như mọi người bình thường. Điều đáng tiếc là nhiều người không hiểu rằng vì sao người nổi tiếng cần phải có trách nhiệm xã hội. Điều này đã dẫn đến những hệ lụy đáng tiếc trong thời gian gần đây, khi nhiều người nổi tiếng đã truyền tải những thông điệp tiêu cực qua các sản phẩm nghệ thuật, thậm chí còn quảng cáo cho những sản phẩm vi phạm pháp luật như xem tử vi, tiền ảo... và thậm chí có những hành vi độc hại và tự phóng khoáng".
Anh em xiếc Quốc Cơ - Quốc Nghiệp không đội mũ bảo hiểm khi điều khiển xe, chồng đầu lên nhau trên mô tô (dù được xác nhận bảo hộ kỹ lưỡng và giám sát) đã gây ra sự phản đối của dư luận. (Ảnh cắt từ clip)
"Những người nổi tiếng được đặc quyền và ưu ái hơn người thông thường, vì vậy việc họ phải chịu trách nhiệm với xã hội là điều tự nhiên. Ảnh hưởng của người nổi tiếng đối với công chúng rất lớn, vì vậy việc cẩn trọng từ lời nói đến hành động để tránh gây ra các tác động tiêu cực là điều cần thiết trong cả công việc và cuộc sống hàng ngày." - nhạc sĩ Tiến Luân đã nêu.
Một góc nhìn khác, theo nhạc sĩ Võ Thiện Thanh, các người nổi tiếng cần phải có thêm kỹ năng và kiến thức về trách nhiệm xã hội. Đồng thời, các quy tắc ứng xử của nghệ sĩ cũng như hành vi trên mạng cần phải được tuân thủ một cách nghiêm túc. Điều này sẽ giúp bảo vệ hình ảnh của họ một cách tốt nhất.
Vào cuối năm sẽ có "quy trình xử lý vi phạm của nghệ sĩ".
Theo PGS Bùi Hoài Sơn, thay vì chỉ điều chỉnh pháp luật để phù hợp với thời đại, chúng ta cần bổ sung thêm công cụ để kiểm soát tốt hơn các hành vi sai phạm, đặc biệt là vai trò của con người rất quan trọng. "Với sự phát triển của xã hội số, kinh tế số và văn hóa số, chúng ta cần những con người có khả năng quản lý và điều hành các lĩnh vực này" - PGS Bùi Hoài Sơn nhấn mạnh.
PGS Bùi Hoài Sơn cũng cho rằng nếu mỗi người đều có ý thức thông báo về thông tin tiêu cực tới các cơ quan chức năng, chúng ta sẽ tạo ra một môi trường thuận lợi để phát triển văn hóa và con người. "Rất nhiều người nổi tiếng đã phải nhận lời nhắc nhở và chịu sự xử lý nghiêm khi vi phạm trên mạng xã hội. Mặc dù chưa đạt đến mức hạn chế hoàn toàn, nhưng việc được răn đe kịp thời đã trở thành cảnh báo cho bất kỳ ai cũng cần nhớ tuân thủ pháp luật, trong cả thực tế và không gian trực tuyến" - PGS Bùi Hoài Sơn đưa ra quan điểm của mình.
Bộ TT-TT và Bộ VH-TT-DL đang cùng nhau xây dựng quy trình xử lý các nghệ sĩ và người có ảnh hưởng trên mạng vi phạm pháp luật và trái thuần phong mỹ tục. Theo quy trình này, nếu những nghệ sĩ và người này vi phạm bộ quy tắc ứng xử cho người hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật, không trung thực trong quảng cáo hoặc cung cấp sai thông tin tới công chúng, ngoài việc bị xử lý theo quy định pháp luật, hai bộ cũng sẽ áp dụng kiểm soát hạn chế hình ảnh và hoạt động của họ.
Dự kiến, Bộ TT-TT sẽ tạo ra một danh sách các nghệ sĩ vi phạm. Bằng cách dựa trên danh sách này và mức độ vi phạm chuẩn mực đạo đức, vi phạm quy định trong bộ quy tắc ứng xử dành cho người hoạt động nghệ thuật, Bộ VH-TT-DL sẽ thông báo và phối hợp với các cơ quan liên quan và các cơ quan báo - đài để kiểm soát sự xuất hiện của những nghệ sĩ này trên phương tiện truyền thông công cộng và các hoạt động xã hội.
PGS Bùi Hoài Sơn cho biết, quy trình xử lý vi phạm của người nổi tiếng và nghệ sĩ có thể giải quyết những khuyết điểm trong việc đối phó với các vi phạm trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, việc thiết lập danh sách đen (Black list) cho các nghệ sĩ và người nổi tiếng vi phạm được xác định là không dễ dàng do liên quan đến con người. Nếu hình phạt không thích hợp, nghề nghiệp và danh dự của nghệ sĩ sẽ bị ảnh hưởng.
Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế - Bộ VH-TT-DL, ông Nguyễn Thanh Sơn, thông báo rằng Bộ VH-TT-DL đã cùng Bộ TT-TT xây dựng dự thảo quy trình xử lý và kiểm soát trong các trường hợp nghệ sĩ vi phạm bằng cách quảng cáo sai sự thật hoặc không tuân thủ quy tắc ứng xử. Dự thảo đã được xin ý kiến từ Bộ Công an, Bộ Tư pháp và các cấp có thẩm quyền, và đang chờ được phê duyệt. Kế hoạch hoàn thành dự kiến là cuối năm nay.
Bà Ninh Thị Thu Hương, Cục trưởng Cục Văn hóa cơ sở, thừa nhận trong thời gian gần đây đã xảy ra tình trạng nhiều nghệ sĩ nổi tiếng tham gia vào quảng cáo mà không có kiểm chứng về chất lượng sản phẩm. Theo ông Hương, với những trường hợp này, cơ quan nhà nước sẽ áp dụng những biện pháp hình phạt nghiêm khắc hơn.
Dự thảo Luật Quảng cáo sửa đổi sẽ nêu rõ quyền và trách nhiệm của người truyền tải các sản phẩm quảng cáo đáng tin cậy, bao gồm cả nghệ sĩ và những cá nhân có uy tín, và sẽ được đưa vào dự thảo trong thời gian sắp tới.
Việc hình thành các quy tắc để ngăn ngừa hành vi lệch chuẩn được cho là cần thiết bởi ThS Trần Nam, một giảng viên môn Xã hội học truyền thông đại chúng tại Trường ĐH KHXH&NV, ĐHQG TP HCM. Ông cho rằng, những người nổi tiếng có thể là những tấm gương sáng, truyền cảm hứng và động lực tích cực, nhưng đồng thời cũng có khả năng tác động tiêu cực đến số đông. Vì vậy, cần có sự can thiệp từ xã hội và pháp luật để đảm bảo rằng những hành vi lệch chuẩn không xảy ra.
Theo ThS Trần Nam, người trẻ luôn nhanh chóng cập nhật xu hướng của xã hội và phản ứng nhanh chóng đối với sự ảnh hưởng từ thần tượng. Vì vậy, cộng đồng thường lo ngại rằng giới trẻ sẽ truyền bá hoặc bắt chước hành vi tiêu cực của những người nổi tiếng. Điều này có thể ảnh hưởng đến quan niệm và tiêu chuẩn cá nhân, và nếu nhóm này hình thành hành vi tập thể, sẽ gây nguy hiểm cho xã hội.
Vì lý do đó, người nổi tiếng phải chịu trách nhiệm lớn đối với các bạn trẻ. Ngoài việc làm công dân trách nhiệm, họ cần phải xây dựng hình ảnh và giá trị tốt đẹp cho công chúng. Họ cũng phải đối mặt với áp lực khi gặp sai lầm và tránh những hệ lụy xã hội. Đặc biệt, cần có biện pháp xử lý đối với những người nổi tiếng có hành vi và phát ngôn không lành mạnh, ảnh hưởng tiêu cực đến lối sống của giới trẻ.
Kim Ngân ghi
