Bí quyết khiến vai diễn của người già trở thành tâm điểm trong phim Việt

“Tuổi xế chiều” lên phim

Trên thế giới, điện ảnh ở nhiều quốc gia vẫn thường tận dụng nhân vật người già làm trọng tâm trong các tác phẩm điện ảnh. Tuy nhiên, điều này lại chưa được chú trọng ở Việt Nam suốt mấy năm qua. Phần lớn những bộ phim chiếu rạp và truyền hình ở đây vẫn xoay quanh những cuộc chiến drama tình tiền, "con giáp thứ 13"... Hiếm khi nào chúng ta có cơ hội thấy sự xuất hiện của những nhân vật già, mà thường chỉ làm vai trò "hoa lá cành" để tô thêm cho những nhân vật trẻ. Vì không nhận được sự tạo hình đáng nhớ, họ dễ dàng bị khán giả quên lãng. Nhiều nghệ sĩ đã lớn tuổi cho biết: ở tuổi này, không hề dám mơ tưởng đến những vai chính.

Tuy nhiên, trong vòng 5 năm gần đây, câu chuyện đã thay đổi. Trong một số bộ phim gây tiếng vang trong thời gian qua, nhân vật người già cũng được xây dựng hấp dẫn hơn với tính cách, số phận và tâm lý phong phú. Như bà Nga (do NS Thanh Quý thủ vai) trong Thương Ngày Nắng Về, ông Sơn (do NSND Trung Anh thủ vai) trong Về Nhà Đi Con, ông Thành (do NSND Bùi Bài Bình thủ vai) trong Lối Nhỏ Vào Đời, bà Tình (do NS Thanh Quý thủ vai) trong Cuộc Đời Vẫn Đẹp Sao, và cặp đôi ông Toại và bà Cúc (do NSND Bùi Bài Bình và Lan Hương thủ vai) trong Gia Đình Mình Vui Bất Thình Lình... Tất cả những nhân vật này đã tạo dấu ấn sâu sắc và thậm chí trở thành những biểu tượng cha mẹ "quốc dân", chiếm trọn tình yêu của khán giả.

Bộ phim "Thông Gia Ngõ Hẹp" đã thu hút sự chú ý của khán giả bởi sự xuất hiện của các nhân vật chính là những người lớn tuổi. Tuy câu chuyện tình yêu của đôi trẻ Phan và Linh chỉ làm bối cảnh cho cuộc đấu đá giữa hai ông bố, ông Phúc (do NSƯT Chí Trung đóng) và ông Khôi (do NSND Trọng Trinh đóng), nhưng lại trở thành trung tâm của bộ phim với những tình huống hài hước và cảm động. Ngoài ra, phim còn có sự tham gia của nhân vật cao tuổi như cụ Thập (do nghệ sĩ Tuyết Liên đóng) mang đến một thế giới tâm lý người lớn tuổi đáng để theo dõi. Đặc biệt, phim truyền tải thông điệp ý nghĩa qua nhân vật của nghệ sĩ Tuyết Liên: mặc dù có tính cách khó chịu và nổi loạn, nhưng vẫn mang lại sự đáng yêu, đáng kính của một người bà luôn dành tình yêu cho con cháu.

Phim "Nơi Giấc Mơ Tìm Về" do đạo diễn Trịnh Lê Phong chỉ đạo, bắt đầu quay từ giữa tháng 12/2022 với tên gọi ban đầu là "Bà ngoại lắm chiêu". Bộ phim lấy cảm hứng từ cuộc sống của những người lớn tuổi - một nội dung ít được khai thác trong lĩnh vực điện ảnh, và quy tụ dàn nghệ sĩ tài năng như NSND Trọng Trinh, Lê Khanh, NSƯT Tất Bình, Đỗ Kỷ. NSND Lê Khanh sẽ vào vai chính bà Lan, một người phụ nữ quyền lực, sống có trách nhiệm và yêu thương con cháu hết mực, nhưng lại có tính cách khắt khe và cưỡng chế, đôi khi tạo ra sự căng thẳng cho những người xung quanh và chính bản thân bà. Bà quyết định giao công ty cho con cháu và vào viện dưỡng lão để giúp đỡ những người cùng sống ở đó. NSND Trọng Trinh sẽ đảm nhiệm vai ông Sang, một trong bốn người sống tại trại dưỡng lão (Sang, Chấn, Tâm, Lý). Nhân vật ông Sang có tính cách hài hước, vui vẻ và nhiệt tình.

“Miếng bánh” khó nhằn

Rõ ràng, lĩnh vực về người già vẫn tiềm ẩn nhiều tiềm năng cho các nhà làm phim. Thế giới của những người cao tuổi có nhiều khía cạnh đáng khám phá, từ nỗi cô đơn đơn độc của họ, sự chênh lệch về tuổi tác giữa các thế hệ trong gia đình, tình yêu đối với con cháu và ngay cả những người cao tuổi mạnh mẽ, sống đầy hy vọng... Tuy nhiên, không phải ai cũng dám tiếp tục bước vào thử thách này. Bởi điều quan trọng nhất là phải có một kịch bản tuyệt vời, hấp dẫn để phim có thể đạt được thành công. Theo các đạo diễn, phim về người cao tuổi luôn yêu cầu căn chỉnh cẩn thận, chăm chút và đem đến nhiều yếu tố mới lạ, giàu cảm xúc và tinh thần nhân văn. Tuy vậy, trong tình huống của nhà đầu tư hoặc nhà sản xuất... thì hiển nhiên họ sẽ tìm kiếm một cách tiếp cận nhanh chóng và có thể đem lại lợi nhuận cao nhất. Đó là lý do tại sao phim về người cao tuổi, mặc dù ít có đối thủ, nhưng luôn bị "bỏ qua".

Bộ phim "Nơi Giấc Mơ Tìm Về" đã được khen ngợi là một tác phẩm hiếm hoi khai thác cuộc sống của người cao tuổi, và không có diễn viên "nhạt nhẽo". Tuy nhiên, những yếu tố mới lạ này lại không đủ hấp dẫn để thu hút khán giả khi phát sóng. Điều này đã gây ra nhiều tranh cãi trên mạng xã hội và các fanpage phim, từ chất lượng kịch bản, diễn xuất của diễn viên cho đến cách kể chuyện. Nhiều ý kiến cho rằng, mặc dù chủ đề phim nói về người cao tuổi - một đối tượng ít được biểu diễn trong phim Việt - còn mới mẻ nhưng mẫu chuyện về mâu thuẫn giữa các thế hệ và tình yêu "oan gia rạch ròi", quan chức - nhân viên yêu nhau không còn mới. Hơn nữa, diễn xuất của dàn diễn viên chưa thực sự đồng điệu và không có sự kết nối, cốt truyện phim thiếu sự hấp dẫn, câu chuyện phân tán, rời rạc, và nhiều điểm không hợp lý, dù rằng có sự tham gia của dàn diễn viên nổi tiếng.

Trên toàn cầu, đã có nhiều phim điện ảnh được tạo ra xoay quanh nhân vật người già và đã nhận được nhiều giải thưởng đáng kể. Tuy đã có một số bộ phim truyền hình ở Việt Nam tập trung vào bố mẹ hoặc người già làm vai chính, nhưng vẫn còn ít vai diễn cho họ do lo ngại về lượng khán giả xem sẽ không đủ. Người ta thường có xu hướng thích những bộ phim về giới trẻ, tình yêu tay ba hay tay tư, tuy nhiên, nhà sản xuất phim, đặc biệt là người viết kịch bản, nếu có khả năng đọc, xem và hiểu sâu sắc nỗi niềm, tâm tư, ước vọng của những người già và cả câu chuyện tình yêu của họ, thì vẫn có thể tạo ra những bộ phim xuất sắc về đề tài này. Điều này được NSND Như Quỳnh chia sẻ.

Theo một khảo sát của Hệ thống đo lường định lượng khán giả truyền hình Việt Nam, người trên 55 tuổi ở Việt Nam cũng như trên toàn thế giới luôn là nhóm khán giả truyền hình lớn nhất. Họ có nhiều thời gian rảnh rỗi hơn trong ngày và đang trải qua giai đoạn tuổi già. Khi mắt yếu đi và tai không nghe rõ nữa, việc tiếp nhận thông tin của họ sẽ giới hạn hơn trong phạm vi nghe và xem.

Tuy nhiên, do thiếu hụt các bộ phim, chương trình đặc biệt dành cho người già, nhiều cụ già đã phải đối mặt với tình huống "thảm hại" khi phải xem các chương trình giải trí không phù hợp hoặc phãn cấp tuổi. Tốc độ già hóa dân số tại Việt Nam đang diễn ra nhanh chóng, và trong vòng 10-20 năm tới, tỉ lệ người già sẽ gia tăng theo "kiểu hiện đại". Nhận thức được vấn đề thiếu hụt phim dành cho người cao tuổi, ông Nguyễn Khải Anh, Phó Giám đốc VFC, đã cho biết hiện VFC đang nỗ lực mở rộng tầm ngắm đối tượng khán giả, đa dạng hóa dòng phim và chú trọng hơn đến người già trong xã hội. Khán giả có thể kỳ vọng rằng trong tương lai, sẽ có một "thế giới phim truyền hình" dành riêng cho người già, đồng thời thông điệp của phim sẽ tăng cường sự kết nối giữa các thế hệ trong gia đình.