Trường hợp được hỗ trợ việc làm khi thu hồi đất nông nghiệp

1. Quy định về hỗ trợ việc làm khi bị thu hồi đất:

1.1. Các trường hợp thu hồi đất nông nghiệp được Nhà nước hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm:

Việc thu hồi đất gây ra nhiều hệ quả đáng tiếc cho người dân. Với mục tiêu giảm thiểu thiệt hại cho người dân trong quá trình thu hồi đất, chính phủ cung cấp nhiều chính sách hỗ trợ. Theo Điều 84, Luật Đất đai 2013, khi một hộ gia đình hoặc cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp bị thu hồi đất nông nghiệp mà không được cung cấp đất nông nghiệp có cùng mục đích sử dụng như diện tích đất ban đầu, họ sẽ được bồi thường bằng tiền và nhận được hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm.

Người dân có thể tham khảo Thông tư 09/2021/TT-BTNMT để tìm hiểu chi tiết về chính sách hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm trong trường hợp bị thu hồi đất nông nghiệp.

– Trường hợp 1: Khi Nhà nước giao đất nông nghiệp cho hộ gia đình hoặc cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp trong khoảng thời gian mà các Nghị định sau đây có hiệu lực, người sử dụng đất sẽ được áp dụng các chính sách bồi thường, bao gồm: Nghị định số 64/CP ngày 27 tháng 9 năm 1993, Nghị định số 85/1999/NĐ-CP, Nghị định số 02/CP ngày 15 tháng 01 năm 1994, Nghị định số 163/1999/NĐ-CP, Nghị định số 181/2004/NĐ-CP, và khoản 1 Điều 54 của Luật Đất đai năm 2013.

– Trường hợp 2: Đối với đất nông nghiệp do hộ gia đình hoặc cá nhân đáp ứng đủ điều kiện được giao đất nông nghiệp theo quy định của pháp luật về đất đai đã sử dụng thông qua việc nhận chuyển nhượng, nhận thừa kế, hoặc được tặng cho theo quy định của pháp luật và được Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất thu hồi xác nhận rằng đang trực tiếp sản xuất trên đất nông nghiệp đó;

– Trường hợp 3: Đối với đất nông nghiệp do hộ gia đình hoặc cá nhân sở hữu, nếu đáp ứng được các điều kiện cho phép nhận đất nông nghiệp theo quy định của pháp luật về đất đai. Trong trường hợp thực tế, đất hiện đang sử dụng mà chưa có giấy tờ chứng nhận quyền sử dụng đất, tuy nhiên không vi phạm pháp luật về đất đai, và đang trực tiếp sử dụng đất nông nghiệp đó để sản xuất, hộ gia đình hoặc cá nhân này sẽ được bồi thường về đất bởi Ủy ban nhân dân tại xã nơi đất được thu hồi.

– Trường hợp 4: Đối với đất nông nghiệp được hộ gia đình hoặc cá nhân nhận giao từ các đơn vị nông, lâm trường quốc doanh để sử dụng cho mục đích nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản (không bao gồm đất rừng đặc dụng, rừng phòng hộ), và trong trường hợp Nhà nước thu hồi đất mà đối tượng đang trực tiếp sử dụng đó để sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp và có nguồn thu nhập ổn định từ sản xuất trên đất đó, thì hộ gia đình hoặc cá nhân này sẽ được coi là đủ điều kiện để được bồi thường về đất.

1.2. Mức hỗ trợ đào tạo chuyển đổi nghề khi Nhà nước thu hồi đất nông nghiệp:

: Hỗ trợ hộ gia đình và cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp được tính theo quy định tại Khoản 1 Điều 20 của nghị định 47/2014/NĐ-CP (điều này đã được sửa đổi bởi khoản 6, điều 4 nghị định 01/2017/NĐ-CP):

Hộ gia đình và cá nhân sử dụng đất quy định tại các điểm d, đ và e khoản 1 Điều 19 của Nghị định này (trừ trường hợp hộ gia đình và cá nhân là cán bộ, công nhân viên của nông, lâm trường quốc doanh hoặc của công ty nông, lâm nghiệp được chuyển đổi từ các nông, lâm trường quốc doanh đã nghỉ hưu, nghỉ mất sức lao động, thôi việc được hưởng trợ cấp), khi Nhà nước thu hồi đất nông nghiệp, được hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm với mức tiền hỗ trợ không quá 05 lần giá đất nông nghiệp cùng loại trong bảng giá đất của địa phương cho toàn bộ diện tích đất nông nghiệp bị thu hồi; diện tích được hỗ trợ nằm trong hạn mức giao đất nông nghiệp tại địa phương theo quy định tại Điều 129 của Luật đất đai (nếu đất nông nghiệp giao vượt quá hạn mức, chỉ bồi thường diện tích nằm trong hạn mức).

1.3. Chính sách hỗ trợ đào tạo nghề và giải quyết việc làm cho người lao động bị thu hồi đất:

- Khi người thu hồi đất có nhu cầu được hỗ trợ đào tạo nghề, nhà nước sẽ tiếp tục đáp ứng yêu cầu này theo Quyết định số 63/2015/QĐ-TT. Người lao động bị thu hồi đất sẽ được hỗ trợ đào tạo nghề như sau:

- Đào tạo trình độ sơ cấp, dưới 3 tháng: Được hỗ trợ theo quy định tại Quyết định số 46/2015/QĐ-TTg ngày 28 tháng 09 năm 2015. Tỷ lệ hỗ trợ chi phí học phí sẽ được quy định khác nhau tùy thuộc vào đối tượng, chẳng hạn như đối với người khuyết tật, mức hỗ trợ chi phí đào tạo là 6 triệu đồng/người/khóa, trong khi đối với người dân tộc thiểu số hoặc những hộ cận nghèo, mức hỗ trợ sẽ thấp hơn. Ngoài ra, nhà nước cũng hỗ trợ chi phí đi lại và tiền ăn cho người thực hiện chính sách bồi thường của Thủ tướng Chính phủ về đào tạo trình độ sơ cấp, dưới 3 tháng.

- Đào tạo trình độ trung cấp, cao đẳng: Nhận được hỗ trợ về học phí cho khóa học, với mức học phí khác nhau tùy theo quy định của cơ sở giáo dục công lập và theo quy định của Nhà nước. Mức hỗ trợ học phí từ Nhà nước sẽ được xác định dựa trên tình hình thực tế của cơ sở giáo dục nghề nghiệp, đảm bảo sự hợp lý nhất.

- Kinh phí hỗ trợ này sẽ được trích từ tổng kinh phí của dự án đầu tư hoặc phương án hỗ trợ tái định cư đã được nhà nước phê duyệt. Mục tiêu của kinh phí đào tạo chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm là đảm bảo minh bạch, rõ ràng và hợp lý.

Nhà nước tạo điều kiện cho việc vay vốn theo quy định của chính sách tín dụng đối với các gia đình có con em đang học sinh sinh viên. Điều này thể hiện sự quan tâm của chính sách này đến nhân văn. Nhà nước luôn tạo ra các điều kiện thuận lợi nhất cho người dân, đặc biệt là trong việc hỗ trợ con em được đầu tư về giáo dục và trình độ văn hóa, nhằm góp phần xây dựng đất nước phát triển vững mạnh hơn.

- Người lao động bị thu hồi đất cũng được nhà nước hỗ trợ trong việc tìm kiếm việc làm trong nước thông qua các chương trình như sau:

Các trung tâm dịch vụ việc làm sẽ tiếp nhận nguyện vọng và tư vấn nghề nghiệp, cung cấp việc làm miễn phí cho các tổ chức cá nhân bị thu hồi đất. Người dân có quyền đến các trung tâm yêu cầu cán bộ thực hiện nhiệm vụ của mình để bảo đảm quyền lợi và tránh tình trạng cơ quan cấp dưới không thực hiện hoặc thực hiện không đúng trách nhiệm.

Từ tình hình thực tế, quỹ quốc gia về việc làm sẽ hỗ trợ vốn ưu đãi cho người dân muốn kinh doanh quy mô vừa hoặc nhỏ trong trường hợp bị thu hồi đất, đảm bảo ưu tiên và quyền lợi tối đa cho người dân.

- Người dân không chỉ được hỗ trợ tìm kiếm những ngành nghề phù hợp trong nước, mà còn được hỗ trợ đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng.

- Nếu người lao động bị thu hồi đất nông nghiệp và muốn đi làm việc ở nước ngoài, nhà nước sẽ hỗ trợ các chi phí liên quan đến quá trình đào tạo, bao gồm chi phí đi lại, tiền ăn và tiền học phí. Các chi phí khác như thủ tục làm hộ chiếu cũng được nhà nước quy định chi tiết và rõ ràng (quy định tại Nghị định số 61/2015/NĐ-CP ngày 09 tháng 07 năm 2015 của Chính phủ về chính sách hỗ trợ tạo việc làm và Quỹ quốc gia về việc làm).

- Người lao động được cung cấp các điều kiện vay vốn ưu đãi để hỗ trợ công việc làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng. Số tiền này sẽ được rút từ ngân hàng Chính sách xã hội.

- Điều này cho thấy nhà nước đặc biệt quan tâm đến việc hỗ trợ các cá nhân và tổ chức bị ảnh hưởng bởi chính sách thu hồi đất. Những người và tổ chức này sẽ nhận được sự hỗ trợ từ nhà nước để duy trì cuộc sống ổn định và phát triển các ngành nghề mà họ muốn tham gia. Trung tâm giới thiệu việc làm và ngân hàng Chính sách xã hội cũng phải tuân theo chỉ đạo của nhà nước để đảm bảo quyền lợi của người dân, tránh trường hợp người dân bị thu hồi đất mà không được bồi thường đúng mức. Điều này sẽ giúp tránh tranh chấp không mong muốn xảy ra, và phải có phương án giải quyết công bằng, minh bạch và hợp lý.

2. Cơ quan có thẩm quyền quyết định hỗ trợ việc làm khi thu hồi đất nông nghiệp:

Tại Khoản 2, Điều 20 của Nghị định số 47/2014/NĐ-CP đã rõ ràng xác định trách nhiệm của các cơ quan trong quá trình giải quyết vấn đề này. Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội là cơ quan chịu trách nhiệm chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành liên quan. Sau đó, Bộ này cần trình Thủ tướng Chính phủ để được xem xét và phê duyệt các cơ chế, chính sách giải quyết việc làm và đào tạo nghề cho người bị thu hồi đất nông nghiệp.

Tại Khoản 3, Điều 20 của Nghị định số 47/2014/NĐ-CP về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, quy định Ủy ban nhân dân cấp tỉnh phải nhanh chóng thực hiện chính sách giải quyết việc làm sau khi nhận được chỉ đạo từ Thủ tướng Chính phủ về việc lập và tổ chức thực hiện phương án đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm công việc cho người lao động tại địa phương. Trong quá trình lập phương án đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm công việc, phải lắng nghe ý kiến của người bị thu hồi đất.

Mức hỗ trợ đào tạo chuyển đổi nghề khi Nhà nước thu hồi đất nông nghiệp sẽ do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định dựa trên điều kiện thực tế của địa phương.

Theo quy định trên, khi đất bị thu hồi và diện tích canh tác không còn để sản xuất, người dân sẽ nhận được khoản tiền bồi thường về đất và cũng được hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề, và tìm kiếm việc làm với mức hỗ trợ tối đa không quá 5 lần bảng giá đất nông nghiệp cùng loại trong bảng giá đất. Mức hỗ trợ này sẽ được quyết định bởi Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh, và sẽ khác nhau tùy thuộc vào từng địa phương. Hơn nữa, các cơ quan cũng đề ra nhiều phương án đào tạo, chuyển đổi nghề, và tìm kiếm việc làm cho người dân địa phương, không chỉ trong nước mà còn ở nước ngoài.

3. Hộ gia đình có người là công chức, viên chức thì có được hỗ trợ việc làm khi thu hồi đất?

 Dựa trên Điều 6 của Thông tư 37/2014/TT-BTNMT về quy định chi tiết về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất:

Nếu hộ gia đình có thành viên là cán bộ, công chức, viên chức (đang làm việc hoặc đã nghỉ hưu, nghỉ mất sức lao động, thôi việc nhưng vẫn hưởng trợ cấp) và có thành viên không phải là cán bộ, công chức, viên chức nhưng đang sử dụng đất nông nghiệp để sản xuất nông nghiệp, khi Nhà nước thu hồi đất nông nghiệp của hộ gia đình đó, thành viên không phải là cán bộ, công chức, viên chức sẽ được hỗ trợ ổn định cuộc sống và sản xuất; đồng thời được hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh sẽ căn cứ vào các điều kiện cụ thể tại địa phương để quy định mức hỗ trợ phù hợp.

Để bảo vệ quyền lợi của dân cư, Nhà nước đã quyết định bồi thường cho các hộ gia đình không thuộc đối tượng cán bộ, công chức và viên chức. Thực tế cho thấy, các thành viên trong hộ gia đình này vẫn tham gia vào hoạt động canh tác, nuôi trồng trên đất nông nghiệp và nguồn thu chính của họ đến từ hoạt động nông nghiệp.

–   Luật Đất đai năm 2013;

–   Nghị định số 47/2014/NĐ-CP về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất;

-   Thông tư 09/2021/TT-BTNMT đã cập nhật và bổ sung những điều cần thiết vào các thông tư quy định chi tiết và hướng dẫn thực hiện Luật Đất đai;

- Thông tư 37/2014/TT-BTNMT đã quy định chi tiết về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trong trường hợp Nhà nước thu hồi đất.

–   Quyết định số 63/2015/QĐ-TT về chính sách hỗ trợ đào tạo nghề và giải quyết việc làm cho người lao động bị thu hồi đất.