Tạo Nên Thành Công: Chiến Lược Mới Cho Quốc Gia Tỷ Dân

Vào đầu năm nay, Mahendra Patra đã vay khoản tiền 21.600 USD từ ngân hàng để lắp đặt tấm pin mặt trời cho nhà máy sản xuất lưới đánh cá tại ngoại ô thành phố Bhubaneswar, bang Odisha miền Đông Ấn Độ. Kể từ khi lắp đặt, hóa đơn tiền điện của Patra đã giảm đáng kể. Thậm chí, ông đã có thể cung cấp lượng điện dư thừa vào lưới điện chung.

Patra được coi là một trong số ít những trường hợp đặc biệt tại Odisha - một bang với dân số 40 triệu người chủ yếu dựa vào năng lượng từ nguyên liệu hóa thạch. Vùng này không phù hợp để xây dựng các trạm điện mặt trời do thời tiết không ổn định với nhiều trận bão và thời gian nắng thay đổi.

Dẫu vậy, câu chuyện của Mahendra Patra đã thể hiện phần nào sự nỗ lực của Ấn Độ trong việc giúp nền kinh tế độc lập hơn với nhiên liệu hóa thạch. Nhiên liệu than hiện tại đang chiếm khoảng 3/4 lượng điện được sản xuất trong cả nước.

Trước đó, Thủ tướng Narendra Modi đã đặt ra mục tiêu quyết tâm là đạt công suất 500 gigawatt từ các nguồn năng lượng không hóa thạch vào năm 2030. Đồng thời, Ấn Độ đã tiếp tục dành hàng tỷ USD để đẩy mạnh ngành năng lượng sạch, nhằm trở thành người xuất khẩu hàng đầu về năng lượng hydro xanh.

Nhu cầu về năng lượng tái tạo đang ngày càng tăng và tại Odisha, chính quyền địa phương đã đưa ra một loạt các sáng kiến nhằm thu hút vốn đầu tư cho quá trình chuyển đổi sang sử dụng năng lượng tái tạo.

"Năng lượng xanh không phải là lựa chọn mà là mục tiêu chúng ta phải hướng đến," Nikunja Dhal, thư ký ngành năng lượng của Odisha, cho biết.

Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi năng lượng đang đối mặt khó khăn, một phần do thiếu đất để phát triển các trang trại năng lượng sạch, dẫn đến việc chậm tiến độ đầu tư. Mặc dù nhu cầu sử dụng điện luôn tăng cao, hàng triệu người vẫn chưa có tiếp cận với nguồn điện ổn định.

Theo báo Financial Times, các nhà quản lý tin rằng, mở rộng các ngành công nghiệp gây ô nhiễm như sản xuất thép và xi măng là biện pháp để tạo việc làm và thúc đẩy phát triển kinh tế. Điều này có ý nghĩa rằng, ngay cả khi Ấn Độ tăng cường đầu tư vào năng lượng tái tạo, đất nước này vẫn sẽ phụ thuộc vào than đá trong nhiều thập kỷ tới. Trước đó, trong cuộc họp COP26, Ấn Độ đã lên tiếng phản đối kế hoạch loại bỏ hoàn toàn sử dụng than đá vì điều này đe dọa an ninh năng lượng quốc gia.

Theo nhóm nghiên cứu Climate Action Tracker, mặc dù Ấn Độ được coi là "nước dẫn đầu thế giới về năng lượng tái tạo mới", nhưng các mục tiêu của họ không nhất quán với các chính sách cần thiết để giới hạn sự tăng nhiệt đới. Jayant Sinha, một thành viên của quốc hội, cho biết Ấn Độ "phải giảm lượng khí carbon để cạnh tranh được". "Việc đạt được net zero phụ thuộc vào tốc độ phát triển năng lượng tái tạo. Mặc dù điều này đã được nhận thức, nhưng tìm ra hướng đi thích hợp thật sự là một thách thức lớn", Jayant Sinha nói.

Theo bản tin Financial Times (FT), triển vọng Ấn Độ trở thành một nhà sản xuất năng lượng xanh đã thúc đẩy làn sóng đầu tư từ nước ngoài. Số tiền đầu tư trực tiếp vào năm ngoái đã tăng 40% lên 2 tỷ USD so với cùng kỳ năm trước.

Công ty tư vấn McKinsey ước tính rằng Ấn Độ cần ít nhất 2.500 tỷ USD đầu tư vào các dự án năng lượng tái tạo mới nhằm đảm bảo ước muốn trở thành quốc gia không gây ra khí thải carbon vào năm 2070.

Sự chi phí khổng lồ đồng nghĩa với nguy cơ thất bại lớn ở Ấn Độ.

“Bước nhảy vọt này rất, rất tham vọng và sẽ mất nhiều thời gian”, Praveer Sinha, giám đốc điều hành công ty điện Tata Power, nhận định và cho biết việc thúc đẩy quá trình chuyển đổi nhanh chóng có thể khiến các quan chức Ấn Độ lúng túng.

Theo chương trình hỗ trợ liên kết sản xuất được áp dụng lần đầu tiên vào năm 2020, Ấn Độ cam kết đầu tư hàng tỷ USD để sản xuất mô-đun năng lượng mặt trời và pin xe điện. Vineet Mittal, chủ tịch tập đoàn năng lượng bền vững Avaada, cho rằng điều này có thể là "yếu tố quan trọng thay đổi trò chơi cho ngành công nghiệp ở Ấn Độ".

Tuy nhiên, việc Ấn Độ có thể theo kịp Mỹ và Trung Quốc hay không vẫn chưa chắc chắn. Hiện nay, Mỹ đang tăng cường trợ cấp 3 USD cho mỗi kg hydro xanh, trong khi Ấn Độ chỉ có mức dưới 1 USD.

Các nhà đầu tư đặt cược vào các công ty tái tạo Ấn Độ cũng đối mặt với những khó khăn không mong muốn. Giá cổ phiếu của Adani Green Energy đã giảm 46% trong năm nay sau loạt cáo buộc gian lận. Cổ phiếu của tập đoàn nổi bật khác, Azure Power cũng đã sụt giảm 79% trong năm nay do việc "thao túng" dữ liệu và thực hiện nhiều hành vi sai trái khác.

"Không nhiều công ty có khả năng cốt lõi để tiến hành các dự án lớn và đảm bảo lợi nhuận nhất quán," đại diện từ Tata nói.

Việc xây dựng cơ sở hạ tầng tái tạo hiện nay chủ yếu tập trung ở các bang miền nam và miền tây Ấn Độ như Gujarat. Đối với các bang sản xuất than như Odisha, việc giảm sử dụng nhiên liệu hóa thạch có đặt ra nhiều mối đe dọa hiện hữu. Theo Rohit Chandra, một trợ lý giáo sư tại Viện Công nghệ Ấn Độ Delhi, hiện có khoảng 25 triệu gia đình đang phụ thuộc vào ngành này.

Việc chuẩn bị các giải pháp thay thế than tại Odisha là trọng tâm của quá trình chuyển đổi "công bằng", từ đó giúp nền kinh tế không bị tổn thương. Sajjan Jindal, chủ tịch tập đoàn công nghiệp, cho biết: "Khi sản xuất than giảm, ngành công nghệ tái tạo phải phát triển và chúng ta cần xây dựng lại toàn bộ ngành điện, bao gồm việc xây dựng nhà máy điện mới, đưa tubin gió và năng lượng mặt trời vào hoạt động".

Để thu hút đầu tư, vào năm 2021, Odisha đã quyết định bán công ty điện đang gặp khó khăn cho Tata Power. Tata Power đã cam kết đầu tư 50 tỷ Rs để nâng cấp hạ tầng phân phối điện. Sanjay Banga, người đứng đầu bộ phận kinh doanh phân phối của Tata Power, cho biết đây sẽ là bước đệm quan trọng trong quá trình chuyển đổi năng lượng của bang.

Cách thủ phủ Bhubaneswar của bang Odisha chỉ một vài giờ lái xe, bạn đã có thể chứng kiến ngay một hình ảnh hoàn toàn khác về sự tiềm năng năng lượng của Ấn Độ. Tại trung tâm khai thác Angul của bang, các mỏ than xuất hiện với số lượng lớn. Bụi than phủ kín cây cối, giao thông thường xuyên ùn tắc do lưu lượng xe tải vận chuyển nhiên liệu quá đông đúc.

Hoạt động này không có dấu hiệu giảm tốc. iForest, một tổ chức tư vấn đã đề xuất một kế hoạch chuyển đổi năng lượng cho Angul, ước tính rằng sản lượng than có thể tăng gấp ba trước khi đạt đỉnh vào năm 2033. Một số mỏ mới sẽ được khai thác.

Theo các chuyên gia, để đạt mục tiêu phát thải net-zero vào năm 2050, Cơ quan Năng lượng Quốc tế đã cho biết rằng các nhà máy điện than cần phải bị loại bỏ tại các quốc gia đang phát triển vào năm 2030 và tại phần còn lại của thế giới vào năm 2040.

Trong khi đó, ở 2 quốc gia tiêu thụ 70% lượng than trên toàn cầu, hiện đang có nhiều nhà máy điện than được khởi động lại hoạt động. Dự đoán rằng số lượng nhà máy than mới được phê duyệt tại Trung Quốc đến năm 2025 sẽ vượt trội hơn so với các quốc gia khác. Trong khi đó, Ấn Độ đang lên kế hoạch mở rộng 25% số lượng nhà máy than đến cuối thập kỷ này, nếu việc lưu trữ điện không cải thiện.

Vì vậy, mặc dù đầu tư vào năng lượng gió và mặt trời đang tăng, rất có khả năng lượng khí thải từ ngành điện than sẽ tăng mạnh trong năm nay, theo thông tin từ Ember. Trước đó, các nhà khoa học về khí hậu thuộc Liên Hợp Quốc đã cảnh báo rằng sản lượng than cần giảm một nửa vào năm 2030 để ngăn chặn nhiệt độ tăng thêm khoảng 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp.

“Chúng tôi không thể tìm ra phương án thay thế. Nếu không có than, chúng tôi sẽ không có việc làm”, Prakash Ravidas, giám sát mỏ cho biết.

Thực tế là ngay cả khi Ấn Độ đáp ứng được mục tiêu xanh hóa của Thủ tướng Modi, năng lượng tái tạo dự kiến chỉ chiếm khoảng một nửa sản lượng điện vào năm 2030. Với nhu cầu năng lượng của Ấn Độ tăng lên 6% mỗi năm, Ấn Độ có thể cần tiêu thụ nhiều than hơn vào cuối thập kỷ này.

"Chúng ta liệu còn phụ thuộc vào than không? Chắc chắn là có", Sumant Sinha, chủ tịch của ReNew, nhấn mạnh. "Ấn Độ là một quốc gia lớn và đang phát triển nhanh chóng... Chính phủ không thể kiềm chế sự tăng trưởng này, nhưng vẫn cần đạt được các mục tiêu về môi trường và đây là vấn đề gây nhức nhối".

Theo các chuyên gia, việc giá năng lượng tái tạo giảm mạnh trong thập kỷ qua sẽ thúc đẩy các cơ quan chính phủ dần loại bỏ nhiên liệu hóa thạch. Tuy nhiên, trở ngại lớn nhất đối với việc này là sự thiếu hụt lưu trữ năng lượng. Nhà máy than có thể vận hành suốt 24 giờ mỗi ngày, trong khi điện mặt trời và gió không thể cung cấp như vậy.

“Nguồn điện chạy bằng than không thể hoàn toàn được loại bỏ khỏi thế giới” , giám đốc điều hành của công ty New Hope, Robert Bishop, công ty này đang tập trung vào việc tăng sản lượng và nghiên cứu mua lại các thương vụ tiềm năng trong lĩnh vực than thông báo. “Quá trình này sẽ mất thời gian và chúng ta không đủ nguồn cung để đáp ứng nhu cầu”.

Theo: Financial Times