Sự hồi phục kỳ diệu: Câu chuyện những người sống sót sau vụ cháy và quá trình tái sinh cả thể chất và tinh thần
Những nạn nhân sống sót sau vụ cháy đối mặt với những hậu quả về thể chất và tinh thần nặng nề, cần thời gian dài để hồi phục
Nguyên nhân dẫn đến cái chết của các nạn nhân trong vụ hỏa hoạn thường bao gồm sự ngạt khí (phần lớn là do ngộ độc khí CO và có thể có xyanua kèm theo một số chất độc khác); việc hít phải khí nhiệt gây tổn thương cho mô phổi; bị bỏng nặng hoặc chịu một số chấn thương (nạn nhân ngã hoặc nhảy từ độ cao)...
Đối với những người may mắn sống sót sau vụ hỏa hoạn, họ có thể phải đối mặt với nhiều tổn thương sức khỏe sau đó, bao gồm:
2. Hậu quả tâm thần kinh sau ngộ độc khí CO
Khí CO (carbon monoxide) là một chất khí không màu, không mùi được tạo ra trong các đám cháy. Chất này có khả năng kết hợp mạnh mẽ với hồng cầu trong máu, làm cho oxy không thể gắn kết vào hồng cầu và gây ra hiện tượng thiếu oxy máu đối với các cơ quan như tim, não, phổi... Các tế bào thần kinh trung ương thường là những tế bào dễ bị tổn thương nhất do sự thiếu hụt oxy máu.
Sự phân giải myelin trong cấu trúc trắng được cho là nguyên nhân gây ra sự tổn thương tâm thần kinh sau khi bị nhiễm CO. Ngay sau khi bị nhiễm CO trong tình huống khẩn cấp, một số ít bệnh nhân có thể hồi phục tỉnh táo trong vài phút đến vài giờ sau tiếp xúc và không có triệu chứng suy giảm tâm thần ban đầu, nhưng sau một thời gian tỉnh táo, họ có thể trải qua các triệu chứng tâm thần kinh muộn.
Tỷ lệ mắc di chứng tâm thần kinh muộn sau bị nhiễm CO được ước tính là khoảng từ 10-30%, và có thể xảy ra từ 3-240 ngày sau tiếp xúc. Những thay đổi này có thể bao gồm mất trí nhớ, rối loạn tâm thần, rối loạn chuyển động, tiểu không tự chủ, đau đầu căng thẳng hoặc rối loạn giấc ngủ.
Ở bệnh nhân hiện tại, các hình ảnh chụp cắt lớp vi tính sọ não hoặc cộng hưởng từ sọ não cho thấy sự thay đổi đặc trưng như sự teo nhỏ của não, tổn thương tại các vùng như hạch nền, đồi thị, thân não và tiểu não.
Một nghiên cứu được công bố trên trang Researchgate bởi nhóm tác giả người Hàn Quốc vào tháng 5 năm 2023 đã chỉ ra rằng: Xét nghiệm Troponin và BNP là các chỉ số sinh học, thường tăng cao trong các trường hợp này và chúng có giá trị trong việc dự đoán sự xuất hiện của các biến chứng thần kinh muộn sau ngộ độc khí CO ở những bệnh nhân có nguy cơ cao, từ đó có thể áp dụng các biện pháp can thiệp sớm để ngăn chặn bệnh.
2. Đau đớn trên đường hô hấp và mô phổi sau khi hít nhiệt, khói và chất kích thích hóa học
Chấn thương do hít có thể gây tổn thương trên đường hô hấp và mô phổi do nhiệt độ cao, khói và các chất kích thích hóa học như. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng chức năng phổi có thể thay đổi sau 8 năm bị chấn thương, đặc biệt là trong nhóm trẻ bị bỏng nặng do chấn thương đường hô hấp.
Một nghiên cứu lâu dài khác trên trang Uptodate đã báo cáo tình trạng suy giảm chức năng phổi bị hạn chế và sự giảm đáng kể trong khả năng khuếch tán sau khi bị bỏng và phải hít phải khói nóng. Các di chứng lâu dài có thể xuất hiện ở hệ hô hấp bao gồm: hẹp khí quản, giãn phế quản, xơ hóa kẽ, viêm phế quản tắc nghẽn...
3. Hệ thống tim mạch cũng bị tổn thương.
Chấn thương bỏng nặng, các tình trạng stress nặng, nỗi đau khó chịu, cảm giác sợ hãi... gây tăng nồng độ catecholamine một cách đáng kể trong máu. Catecholamine là một hormone do tuyến thượng thận tiết ra nhằm giúp cơ thể đối phó với các tình trạng stress. Sự tăng catecholamine trong máu có thể kéo dài từ một vài tháng đến vài năm sau khi gặp chấn thương.
Sự tăng cao catecholamine sẽ làm tăng công việc của tim, tăng nhu cầu tiêu thụ oxy của cơ tim, gây ra sự suy yếu và phì đại các cơ tim. Vượt quá mức có thể gây suy tim, thiếu oxy địa phương trong cơ tim và thậm chí gây tử vong. Nhịp tim trung bình hàng ngày cũng tăng cao trong vòng hai năm sau khi bị chấn thương bỏng nặng. Cần có sự cung cấp oxy tăng cường cho quá trình phục hồi vết cháy cũng như các tình trạng căng thẳng mạn tính... làm tăng công việc và gánh nặng cho tim.
4. Tác động tâm lý sau sự cố
Sau những biến cố đáng sợ, những người sống sót đối mặt với tác động tâm lý khi đứng trước bên bờ chấp niệm, khi chứng kiến hàng loạt thương vong đồng thời hoặc mang gánh nặng mất mát thân thương ngay trước mắt mà không thể cứu vãn... Những tác động này có thể kéo dài từ vài tuần, vài tháng cho đến suốt đời sau này.
Biểu hiện có thể là sự ám ảnh, nỗi sợ, cảm giác lo lắng, khó ngủ hoặc cảm thấy mệt mỏi, tự trách bản thân đến sự lạ indifference, trầm cảm. Một số người khác có thể phải đối mặt với hội chứng sợ đám đông, sợ không gian hạn chế và trở nên rất nhạy cảm với mùi khói, mùi lạ hoặc tiếng còi xe cấp cứu.
Tổn thương về sức khỏe sau các vụ cháy là không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, sống sót sau thảm họa là điều may mắn nhất. Quá trình phục hồi cả về thể chất và tinh thần sẽ mất nhiều thời gian, nỗ lực và sự giúp đỡ của các bác sĩ sẽ giúp nạn nhân hồi phục nhanh chóng và trở lại cuộc sống hàng ngày.
