Nhà sáng tạo nữ lãnh đạo “Harvard Việt Nam” chia sẻ về 6 năm thành công trong việc hỗ trợ khởi nghiệp

Ngày 28/10, Thủ tướng Phạm Minh Chính cùng các lãnh đạo bộ, ban ngành đã khánh thành Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia cơ sở Hòa Lạc (NIC Hòa Lạc) và mở Triển lãm quốc tế Đổi mới sáng tạo Việt Nam năm 2023 (VIIE 2023).

Thuộc quyền quản lý của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, NIC Hòa Lạc có tổng diện tích làm việc lên tới gần 20.000 m2, bao gồm 2 tòa nhà làm việc và một tòa nhà trung tâm hội nghị quốc tế, có hình dạng giống cánh chim đại bàng. Nơi này được hy vọng là trái tim của đổi mới sáng tạo khoa học công nghệ cả nước.

Trong triển lãm VIIE 2023 (28/10 - 1/11), ngoài các gian hàng của các tập đoàn và doanh nghiệp trong và ngoài nước thuộc 8 lĩnh vực chính của NIC, có sự hiện diện đặc biệt của Mạng lưới các Trung tâm Đổi mới Sáng tạo và Khởi nghiệp của các trường Đại học và Cao đẳng (VNEI). Hình dung được rằng, hàng vạn sinh viên từ mạng lưới VNEI, với sự hỗ trợ từ NIC, sẽ trở thành nguồn nhân lực chất lượng cao chủ chốt để thúc đẩy đổi mới sáng tạo của toàn nền kinh tế trong tương lai gần.

Nhân dịp này, chúng tôi đã có cuộc phỏng vấn với PGS, TS Lê Thị Thu Hà, Chủ tịch của VNEI và cũng là Giám đốc của Trung tâm Sáng tạo và Ươm tạo Trường ĐH Ngoại thương (FIIS) - nơi được biết đến như "Harvard của Việt Nam".

VÌ NHÂN LỰC CHẤT LƯỢNG CAO

PV: Vai trò của trường đại học và các trung tâm ươm tạo trường đại học đang trở nên ngày càng quan trọng trong việc cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho hệ sinh thái. Tuy nhiên, không phải trường đại học nào cũng nhận thức được điều này. VNEI, một mạng lưới được thành lập vào năm 2022, đã đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc hợp tác giữa các Trung tâm ươm tạo trực thuộc các trường đại học và cao đẳng. Bà có thể giới thiệu thêm về VNEI không?

Bà Lê Thị Thu Hà: VNEI, viết tắt của Mạng lưới các Trung tâm đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp các trường ĐH, CĐ, được thành lập vào tháng 10/2022 với sự bảo trợ của Trung tâm Đổi mới và Sáng tạo quốc gia. Ban đầu, VNEI chỉ có 13 thành viên, trong đó FIIS của Đại học Ngoại Thương là một trong số đó.

Mặc dù vậy, chỉ sau 1 năm, số lượng thành viên gia nhập VNEI từ các trường đại học và cao đẳng đã tăng lên 31 thành viên (trong tổng số gần 40 trường đại học, cao đẳng có trung tâm đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp).

Mạng lưới trung tâm ĐMST & KN các trường đại học và cao đẳng đã được giới thiệu với 13 thành viên ban đầu vào tháng 11/2022.

Một trong số các hoạt động phổ biến tại VNEI là mọi trường ĐH và CĐ đều đang nỗ lực, năng động để xây dựng một hệ sinh thái khởi nghiệp và sáng tạo.

Chúng tôi tổ chức các diễn đàn chung và các hoạt động nhằm tạo liên kết với nhau. Tất cả các chương trình, sự kiện và hoạt động của mạng lưới hiện tại đều tập trung vào việc phát triển năng lực cho con người, bao gồm cả cán bộ, giảng viên và sinh viên.

Sáng tạo và khởi nghiệp thực sự là kết quả của sự tìm hiểu và phát triển nguồn nhân lực của các thành viên VNEI. Sự khác biệt giữa thành viên VNEI và các trường ĐH, CĐ khác là họ nhận được sự hỗ trợ của NIC để kết nối và thúc đẩy hợp tác với các nguồn lực về tài chính, công nghệ, kỹ thuật...

Cụ thể, NIC hỗ trợ các thành viên VNEI trong việc tiếp cận các doanh nghiệp, bao gồm cung cấp dịch vụ chuyển đổi số, tổ chức các khóa đào tạo và tập huấn về sáng tạo và khởi nghiệp, cung cấp khóa học để nâng cao kỹ năng mềm; tạo cơ hội cho sinh viên thực tập và làm việc tại các doanh nghiệp.

Đồng thời, NIC còn liên kết với mạng lưới các trường đại học trong và ngoài nước; trao học bổng các khóa đào tạo liên quan đến CNTT, kỹ năng số, như Chương trình phát triển nhân tài số của Google; Chương trình Phát triển nhân tài công nghệ của Samsung; Chương trình đào tạo kỹ năng số của Amazon; Chương trình thực tập sinh tài năng của Viettel… và nhiều học bổng khác từ các trường ĐH nổi tiếng trên Thế giới.

Theo bà Lê Thị Thu Hà, khi tham gia vào mạng lưới ĐMST & KN của NIC, các trung tâm của các trường có thể học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau và tìm ra hướng đi phù hợp với mình.

Tại Triển lãm Đổi mới và Sáng tạo đang diễn ra, VNEI cũng có một gian hàng chung và chúng tôi hy vọng gian hàng đó sẽ mang lại nhiều điều bất ngờ, thú vị cho khách tham quan. Đây cũng là cơ hội để FIIS của Ngoại Thương nói riêng, cũng như các thành viên khác của VNEI nói chung, có thêm nhiều cơ hội trao đổi kinh nghiệm và xây dựng mối quan hệ với các đối tác, doanh nghiệp và startup trong và ngoài nước.

Gian hàng của VNEI tại VIIE 2023 ở NIC Hòa Lạc.

Bà Lê Thị Thu Hà và toàn thể thành viên mạng lưới VNEI cùng với đối tác tham gia triển lãm VIIE 2023.

Gian hàng của ĐHQGHN, một trong những thành viên của VNEI, được trưng bày tại triển lãm VIIE 2023.

TRUYỀN CẢM HỨNG ĐỔI MỚI SÁNG TẠO

PV: Về VNEI thì như vậy, còn về trung tâm đổi mới và sáng tạo của riêng ĐH Ngoại Thương (FIIS) thì thế nào? Được biết FIIS đã được thành lập từ tháng 4/2017. Từ đó đến nay, FIIS đã có nhiều hoạt động tạo dấu ấn cho hệ sinh thái?

Bà Lê Thị Thu Hà: Đúng vậy, sự ra đời của Trung tâm Sáng tạo và Ươm tạo FTU (FIIS) đã đưa các hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp của trường ĐH Ngoại Thương lên một nấc thang mới, trở nên bài bản và toàn diện hơn.

Thực tế, ban đầu, chúng tôi đã gặp nhiều khó khăn và cố gắng, giống như các doanh nghiệp khởi nghiệp khác. Ngay từ khi bắt đầu, chúng tôi chỉ có 1,2 nhân viên và sau đó tăng lên 5,6 nhân viên, nhưng chúng tôi vẫn thiếu kinh nghiệm. Vì vậy, chúng tôi đã phải tự học rất nhiều.

Hầu hết nhân viên tại đây đều là giảng viên trong trường học. Tôi cũng là một giảng viên tại Viện Kinh tế và Kinh doanh Quốc tế, nhưng tôi chưa bao giờ kinh doanh gì trước đây. Vì vậy, tôi và đồng nghiệp của tôi đã phải tự học tất cả mọi thứ. Quá trình vận hành trung tâm FIIS cũng có thể xem là lần khởi nghiệp đầu tiên của tôi. Nhiều điều trước đó tôi tưởng tượng như thế, nhưng thực tế lại khác, chúng tôi đã học nhanh chóng và áp dụng tinh thần lean startup.

Đó là chưa đề cập đến khó khăn về chính sách và tài chính. Tuy nhiên, mục tiêu cốt lõi của FIIS, từ khi thành lập cho đến nay, vẫn giữ nguyên là tập trung vào việc ươm tạo và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Điều này cũng tương thích với mục tiêu của Ngoại thương, như lời chia sẻ của Hiệu trưởng Thầy Bùi Anh Tuấn: "Mục tiêu chính của chúng tôi là đào tạo những con người Ngoại thương có khả năng sáng tạo, dám nghĩ ra những ý tưởng mới, truyền cảm hứng và dẫn dắt quá trình đổi mới sáng tạo".

Chương trình SIB Innovation Champion Launchpad do FIIS cùng với Bộ Kế hoạch và Đầu tư và UNDP hợp tác đào tạo 60 chuyên gia hạt nhân hỗ trợ doanh nghiệp tạo ra tác động xã hội.

Chúng tôi nhận thức rằng, việc phát triển các trường đại học không chỉ bao gồm nhiệm vụ đào tạo và nghiên cứu mà còn bao hàm cả nhiệm vụ triển khai các hoạt động ươm tạo chuyên nghiệp, khơi dậy tiềm năng của sinh viên và giảng viên để giúp họ thích nghi với bối cảnh và vai trò mới. Sinh viên hiện nay không chỉ đơn thuần tìm kiếm công việc sau khi ra trường, mà thay vào đó, họ còn trở thành những người tạo ra cơ hội việc làm cho người khác.

Trong suốt 6 năm qua, FIIS ghi nhận được nhiều kết quả đáng chú ý, có thể kể đến như sau:

Bà Lê Thị Thu Hà cho biết, FIIS đã xây dựng một môi trường sáng tạo và khởi nghiệp thông qua việc tạo ra sự kết nối giữa các bên trong hệ sinh thái. Điều này đã thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp trong giảng viên, sinh viên và giới trẻ. Đồng thời, FIIS đã đóng góp vào sự sáng tạo và khởi nghiệp trong cộng đồng doanh nghiệp, và được đánh giá là một hệ sinh thái khởi nghiệp đại học năng động và hiệu quả.

Với Trung tâm FIIS, thành công quan trọng nhất được thể hiện qua các hoạt động. Trung tâm đã xác định và khẳng định vai trò của hoạt động sáng tạo và khởi nghiệp không chỉ là ngoại khóa cho sinh viên, mà còn là nền tảng hỗ trợ quan trọng cho các trụ cột chính của trường đại học gồm đào tạo, nghiên cứu khoa học và phục vụ cộng đồng. Điều này tạo ra giá trị gia tăng cho người học và giúp trường đại học thực hiện sứ mệnh trong giai đoạn mới, trở thành trường đại học đổi mới sáng tạo.

Các dự án khởi nghiệp mà sinh viên FTU tham gia trực tiếp, cũng như các nhóm sinh viên quốc tế, đều đã đạt được nhiều giải thưởng cao trong các cuộc thi trong và ngoài nước.

Chúng tôi cũng đã xây dựng thành công nhiều chương trình đào tạo, ươm tạo và thúc đẩy kinh doanh mang bản sắc riêng. Chương trình được tư vấn bởi các chuyên gia khởi nghiệp quốc tế bao gồm chương trình ươm tạo khởi nghiệp SIP100, Chương trình Tiền Ươm tạo - Startup Station, FTUer to FTUer, chương trình phát triển tinh thần và năng lực khởi nghiệp sáng tạo xã hội của doanh nhân thế hệ Z (EZ), Sáng tạo kinh doanh xã hội (SBC), chương trình lãnh đạo InnoLEAD, chương trình tăng tốc kinh doanh cho doanh nghiệp phát triển thị trường quốc tế Runway...

Các chương trình kết nối người tham dự bên trong và bên ngoài nước (sinh viên, startup quốc tế), tạo mạng lưới hỗ trợ quốc tế cho khởi nghiệp và liên kết với cộng đồng doanh nhân xã hội quốc tế.

Chương trình Actnovation Camp dành riêng cho lãnh đạo nhà trường diễn ra hàng năm, với mục tiêu tham gia cùng nhau tạo ra các giải pháp đổi mới cho Nhà trường.

Nâng cao vai trò của Trường đại học làm trung tâm chuyển giao tri thức, doanh nghiệp không chỉ tuyển dụng sinh viên mà còn tham gia vào quá trình đào tạo và nghiên cứu cùng nhà trường. Họ cũng nhận được lợi ích từ những hoạt động sáng tạo và khởi nghiệp, tạo ra mối liên hệ chặt chẽ giữa trường đại học và doanh nghiệp.

Nhiều doanh nghiệp đã nhận thức rõ rằng sự sáng tạo và khởi nghiệp là nền tảng phát triển bền vững cho doanh nghiệp, và họ đã chuyển hướng hoạt động CSR sang việc hỗ trợ khởi nghiệp, cho phép sinh viên tham gia vào các hoạt động kinh doanh.

Từ năm 2018, Trung tâm FIIS đã trở thành đại diện cho nền tảng đào tạo Sáng tạo khởi nghiệp xã hội (Social Business Creation - SBC) của trường Đại học HEC Montreal Canada. Mỗi năm, Trung tâm FIIS mang đến hàng chục dự án khởi nghiệp của Việt Nam ra toàn cầu.

Ngày 3/10 vừa qua, tại vòng chung kết cuộc thi SBC năm 2023 tổ chức tại Trường Kinh doanh HEC Montréal (Canada), Trường Đại học Ngoại thương đã lần thứ 3 liên tiếp nhận Giải "Impactful Change Agent", vinh danh sự tác động mạnh mẽ nhất của một tổ chức giáo dục tới hoạt động sáng tạo kinh doanh xã hội trên toàn cầu. Giảng viên và các dự án do sinh viên và cựu sinh viên xây dựng cũng được đánh giá cao và nhận giải thưởng.

Giảng viên, cựu sinh viên và sinh viên tại cuộc thi SBC năm 2023 được tổ chức tại Canada.

Dự án Nam Tural của cựu sinh viên và các sinh viên Đại học Ngoại thương đã đoạt giải Nhất trong bảng Startup tại cuộc thi Sáng tạo kinh doanh xã hội (SBC), tổ chức tại Trường Kinh doanh HEC Montréal (Canada).

Dự án Nam Tural được sáng lập bởi anh Nguyễn Xuân Tài, cựu sinh viên ĐH Ngoại thương, cùng với sự tham gia của 4 thành viên là sinh viên và được hỗ trợ bởi 2 cố vấn là cô Phạm Thị Mai Khanh - Giảng viên trường ĐH Ngoại thương Cơ sở II và cô Nguyễn Thị Thu Huyền - Giảng viên ĐH Bách khoa Hà Nội. Dự án đã đạt giải Nhất bảng Startup với giá trị giải thưởng 38,500 CAD tiền mặt.

Gần đây nhất, chương trình Ươm tạo "SIP100 2023 - Social Impact Pathway" đã được tổ chức nhằm thúc đẩy sự chuyển đổi mạnh mẽ của các startup sáng tạo trong mô hình kinh doanh tạo tác động và phát triển bền vững.

Cụ thể, vào ngày 12/10/2023, đã diễn ra thành công sự kiện “Impressive Demo & Inclusive Matching: Global Challenge Vietnam Roadshow” – hai cột mốc cuối cùng trong lộ trình Ươm tạo năm cột mốc của chương trình Ươm tạo SIP100 2023 do Trường ĐH Ngoại thương; Trung tâm Sáng tạo và Ươm tạo FTU (FIIS) và Chương trình khởi nghiệp Thụy Sĩ SwissEP phối hợp triển khai.

Theo thông tin, sự kiện “Impressive Demo: Global Challenge Vietnam Roadshow” thuộc chương trình “SIP 100 2023 – Social Impact Pathway” đã diễn ra thành công vào ngày 12/10/2023.

Chương trình thu hút được sự quan tâm và tham gia đông đảo từ nhiều cá nhân và tổ chức. Có sự tham gia của 30 startup đến từ Việt Nam, Hàn Quốc và 30 cá nhân và quỹ đầu tư. Đây là những startup đã trải qua quá trình lựa chọn và đánh giá kỹ càng từ các bên và Ban tổ chức.

SIP100 2023 là chương trình ươm tạo khởi nghiệp xoay quanh 100 ngày với mục tiêu thách thức các nhà sáng lập có tinh thần xã hội để đạt được sự phát triển kinh doanh bền vững và thúc đẩy quá trình chuyển đổi số.

SIP 100 không chỉ có sự tham gia của doanh nghiệp và quỹ đầu tư trong nước, mà còn được hỗ trợ và tham gia từ các đối tác nước ngoài như Hàn Quốc. Chương trình này có sự tham gia của 9 doanh nghiệp tiêu biểu, đạt doanh thu và có sản phẩm và thị trường, trong đó có 1 doanh nghiệp Hàn Quốc. Các doanh nghiệp này đang mong muốn mở rộng thị trường.

Trong số này, doanh nghiệp muối dược liệu Nanosalt đang mở rộng kênh bán hàng online và thương mại điện tử, với tăng trưởng doanh thu hàng tháng đạt 40 - 50%. Nanosalt là doanh nghiệp sản xuất các loại muối có hàm lượng natri thấp, tăng cường vi khoáng tự nhiên, dựa trên ứng dụng khoa học công nghệ. Các loại muối này không chỉ giúp giảm nhu cầu ăn uống muối mặn, mà còn góp phần cải thiện cuộc sống của người dân.

Chương trình SIP100 2023 do Trường ĐH Ngoại thương; Trung tâm Sáng tạo và Ươm tạo FTU (FIIS) và Chương trình khởi nghiệp Thụy Sĩ SwissEP phối hợp tổ chức, đã thu hút sự tham gia của nhiều startup từ Việt Nam, Hàn Quốc và cả các cá nhân và quỹ đầu tư.

Chúng tôi đã gặp nhiều khó khăn khi bắt đầu "SIP100 năm 2023 - Social Impact Pathway" vì mọi người không tin rằng một trường Đại học có thể thúc đẩy sự sáng tạo. Tuy nhiên, nhờ cách triển khai và kết nối nguồn lực mạnh mẽ cả trong và ngoài nước, chúng tôi đã đạt được thành công. Thành công lớn nhất là nhận thức của các doanh nghiệp về xu hướng phát triển bền vững và tác động xã hội đồng điệu. Điều này cũng được coi là điểm khác biệt giúp doanh nghiệp tiến xa trong hệ sinh thái đổi mới và khởi nghiệp sáng tạo.

Các chương trình của FIIS luôn tạo ra một môi trường tương tác nhỏ, nơi mà sinh viên có thể trở thành một phần trong đó. Nhiệm vụ chính của trung tâm và nhà trường là giúp sinh viên phát triển và trải nghiệm môi trường thực tế. PV: Rất cảm ơn bà đã chia sẻ!

(Ảnh: NVCC)

 Công bố sản phẩm chiến thắng hạng mục Nền tảng TMĐT Đổi mới sáng tạo và Giải pháp Sáng tạo trong Ứng dụng tiêu dùng