Khám phá Tiềm năng và Những Thách thức Độc Đáo của Thị Trường Xe Điện Việt Nam

1. Xe máy điện mở đường, dẫn lối cho sự phát triển của ô tô điện

Việt Nam - Nền sản xuất xe máy điện phát triển vượt trội trên toàn cầu

Là quốc gia có lượng xe máy chiếm ưu thế trên đường phố, Việt Nam đã thúc đẩy ngành công nghiệp xe máy điện không ngừng phát triển. Theo Bộ Công Thương, doanh số tiêu thụ xe máy điện tại Việt Nam đã tăng khoảng 30% – 35% trong những năm gần đây, đưa Việt Nam trở thành thị trường xe máy điện (E2W) lớn nhất khu vực ASEAN và lớn thứ 2 toàn cầu, chỉ sau Trung Quốc.

Trước những tác động từ giá xăng dầu tăng cao và những vấn đề về môi trường đang ngày càng được người tiêu dùng quan tâm, doanh số tiêu thụ xe máy điện tại Việt Nam được dự đoán sẽ sớm vượt qua xe máy xăng (Theo báo cáo từ motorcycledata). Số liệu từ Vero IQ cũng chỉ ra, tỷ lệ người dùng tìm kiếm về xe máy điện tăng trưởng hàng năm là 71% (số liệu thống kê từ tháng 1/2019 đến tháng 3/2023). Điều này cho thấy người tiêu dùng Việt Nam đang dần xem xe điện là phương tiện di chuyển thân thiện với môi trường.  

Điều này cũng là lý do mà nhiều thương hiệu xe máy điện nổi tiếng đã đổ bộ vào thị trường Việt Nam. Gần đây nhất, vào tháng 1/2023, hãng xe máy điện Yadea, được coi là nhà sản xuất xe máy điện lớn nhất thế giới, đã đầu tư 100 triệu USD vào một nhà máy lắp ráp tại Bắc Giang với mục tiêu sản xuất khoảng 2 triệu chiếc xe máy điện mỗi năm.

Sự thành công của thị trường xe máy điện tại Việt Nam giống như một lửa hy vọng, mở ra nhiều cơ hội cho các thương hiệu ô tô điện tham gia vào cuộc đua "di chuyển bền vững" này.

Có thể thấy, thị trường xe điện tại Việt Nam ngày càng trở nên sôi động hơn khi có sự tham gia của nhiều nhà sản xuất ô tô lớn với các chính sách khuyến khích bán hàng từ phân khúc xe thông thường đến phân khúc xe cao cấp như VinFast - nhà sản xuất ô tô điện hàng đầu trong nước, Mercedes-Benz với dòng xe điện EQS, cũng như các thương hiệu xe cao cấp khác như BMW, Porsche, Audi, Volvo đã liên tiếp giới thiệu danh mục sản phẩm xe điện tại Việt Nam...

2. Tiềm năng và cơ hội phát triển của ô tô điện

Vào tháng 12 năm 2021, VinFast chính thức ra mắt mẫu xe điện đầu tiên mang tên VF e34, được sản xuất tại Việt Nam và cũng là chiếc xe điện đầu tiên được bán chính thức trong nước. Sự kiện lịch sử này đánh dấu bước khởi đầu mới cho ngành công nghiệp ô tô Việt Nam. Theo số liệu thống kê từ Cục Đăng kiểm Việt Nam tính đến tháng 8 năm 2022, trên toàn quốc đã có gần 3.000 chiếc ô tô điện được sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu.

Hiệp hội Nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) dự báo rằng Việt Nam sẽ đạt mốc 1 triệu xe điện vào khoảng năm 2028 và khoảng 3,5 triệu xe điện vào năm 2040. Theo công ty nghiên cứu thị trường 6Wresearch, quy mô thị trường xe điện Việt Nam được dự kiến ​​sẽ đạt tỷ suất tăng trưởng hàng năm (CAGR) 22,9% trong giai đoạn 2020-2025.

Tuy nhiên, so với các quốc gia khác ở khu vực Đông Nam Á (theo số liệu Quý 3/2022 của Statista), doanh số tiêu thụ xe điện tại Việt Nam chỉ chiếm 0,7%. Đây tạo ra một thách thức lớn. Tuy nhiên, chính phủ đang áp dụng các chính sách khuyến khích để tăng tiêu thụ xe điện, và dự kiến tạo động lực cho người tiêu dùng Việt Nam sử dụng xe điện nhiều hơn.

2.1. Chính sách thuế thúc đẩy tăng trưởng “xe xanh”  

Để tăng cường tác dụng của các chính sách thuế nhằm thúc đẩy phát triển xe điện trong lĩnh vực giao thông, Chính phủ đã quy định rằng xe ô tô điện sẽ không phải nộp lệ phí trước bạ trong 3 năm kể từ ngày 1/3/2022. Sau khoảng thời gian này, lệ phí trước bạ cho xe điện sẽ chỉ còn 50% so với lệ phí trước bạ cho xe xăng truyền thống. Ngoài ra, nội dung chính sách còn gồm việc giảm thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xe ô tô điện xuống mức từ 1% đến 3% cho đến ngày cuối tháng 2 năm 2027. Bội can này mang tính tích cực, tạo đà phát triển cho thị trường xe ô tô điện trong nước. 

2.2. Quan điểm của người tiêu dùng về lợi ích của xe điện với môi trường

Trong một cuộc khảo sát được thực hiện bởi Vero vào đầu năm nay, người tiêu dùng Việt Nam đều đồng ý rằng xe điện là một phương tiện thân thiện với môi trường do không có khí thải, góp phần giảm thiểu lượng khí thải nhà kính và các chất gây ô nhiễm so với các phương tiện sử dụng động cơ đốt trong (ICE) truyền thống.

Có tới 2/3 trong tổng số 91 người tham gia khảo sát (bao gồm cả nam và nữ trong độ tuổi từ 18-54) cho biết lý do mà họ tìm hiểu và cân nhắc việc mua xe, phần lớn cho rằng việc bảo vệ môi trường là nguồn động lực chính để mua xe. Trong khi đó, 69% người tham gia khảo sát cho rằng chi phí vận hành xe điện thấp hơn so với phương tiện chạy bằng nhiên liệu.

Kết quả nghiên cứu gần đây của NielsenIQ cũng cho thấy sự tương đồng với kết quả khảo sát từ Vero, khi có 55% người tiêu dùng tại Việt Nam đánh giá cao tính bền vững mà xe điện mang lại, trong khi 24% đang tích cực theo đuổi lối sống bền vững hơn để tiết kiệm tiền.

3. Thách thức khi xe điện gia nhập cuộc đua “di chuyển bền vững”

Trong khảo sát này, Vero đã chỉ ra rằng việc xe điện phát triển chậm tại Việt Nam có nguyên nhân đó là sự thiếu hụt về trạm sạc, gây ra lo ngại về khoảng cách di chuyển đối với hai phần ba số người tham gia khảo sát. Điều này làm cho người dùng băn khoăn và không muốn chuyển sang sử dụng xe điện trong thời điểm hiện tại.

Quá ít người hiểu về công nghệ xe điện 

Giới trẻ là những người ít quan tâm nhất đến xe điện 

3.1. Hạn chế về hạ tầng – rào cản lớn cho việc chuyển đổi sang xe điện 

Nhằm thúc đẩy việc di chuyển bền vững ở Việt Nam, cần xây dựng một hạ tầng đáp ứng đầy đủ, bao gồm hệ thống cung cấp điện, các trạm sạc, pin và quy trình xử lý pin. VinFast đã triển khai hơn 150.000 cổng sạc tại gần 3.000 trạm sạc được phân bố trên các điểm dừng chân, bãi đỗ xe chung cư và trạm xăng dầu. Hệ thống trạm sạc của VinFast được thiết kế với nhiều công suất khác nhau như 11kW, 30kW, 60kW, 250kW và 1.2kW để phục vụ đa dạng nhu cầu sạc xe.

Ngoài ra, các công ty như EBOOST và Charge+ đang cùng phát triển hệ thống trạm sạc thông minh trên toàn quốc với mục tiêu khuyến khích sử dụng xe điện rộng rãi hơn.

Tuy nhiên, theo khảo sát của Vero, người tiêu dùng vẫn lo ngại về sự thiếu hụt hạ tầng trạm sạc, điều này làm cho việc chuyển từ ô tô động cơ điện trở nên khó khăn. Thực tế, 90% người dùng không mua xe điện vì họ cho rằng thiếu hụt trạm sạc sẽ ảnh hưởng đến việc sử dụng xe, đặc biệt là khi di chuyển xa. 

Vì vậy, việc cài đặt đều đặn các trạm sạc trên các tuyến đường phổ biến, đảm bảo nguồn điện ổn định, là một vấn đề mà các nhà sản xuất xe điện cần cùng nhau thực hiện.

3.2. Thông tin về xe điện còn mờ nhạt

Thị trường xe điện tại Việt Nam vẫn đang mới phát triển trong những năm gần đây, dẫn đến sự e ngại của người tiêu dùng về tính năng của xe điện so với xe xăng truyền thống – một phương tiện quen thuộc trong nhiều thập kỷ. Một cuộc khảo sát của Vero đã cho thấy nhiều người vẫn chưa có kiến thức tổng thể về xe điện, từ các tính năng công nghệ đến tính năng an toàn. Thực tế, có tới 63% người tham gia khảo sát tuyên bố chưa từng đi hoặc lái một chiếc ô tô điện. 

Một cuộc khảo sát với 30 người về ý định mua ô tô điện đã cho thấy hơn 50% không mua do cảm thấy không quen thuộc với loại xe này. Hơn nữa, 72% người tham gia khảo sát đánh giá khả năng phân biệt các loại xe điện chỉ ở mức thấp nhất.

Như vậy, các thương hiệu xe điện nên tập trung vào người dùng Việt Nam, nhằm giải quyết sự thiếu thông tin, phá vỡ những lầm tưởng và thông tin sai lệch về xe điện, cũng như chỉ ra những ưu điểm nổi bật và lợi ích thiết thực mà xe điện mang đến cho cuộc sống hiện nay. Từ đó, người dùng sẽ có quyền tự quyết định sở hữu xe điện của mình.

3.3. Xe điện khó “thuyết phục” Gen Z và Millennials 

Một điều thú vị từ kết quả khảo sát của Vero là người thuộc thế hệ Gen Z và Millennials (độ tuổi từ 18-34) coi xe điện là phương tiện thân thiện với môi trường hơn so với những nhóm khách hàng khác. Tuy nhiên, những người tiêu dùng trẻ này lại ít có xu hướng sở hữu một chiếc xe điện cho bản thân.

Hiện nay, hơn một nửa dân số Việt Nam thuộc thế hệ Millennials và Gen Z. Dự kiến đến năm 2030, nhóm người tiêu dùng này sẽ chiếm khoảng 40% tổng lượng tiêu dùng tại Việt Nam. Mặc dù đã tiếp xúc với công nghệ từ rất sớm và có nhận thức xã hội cao, nhưng Gen Z và Millennials lại không quan tâm nhiều đến việc chuyển sang sử dụng xe điện. Vậy nguyên nhân là gì?

Sự đa dạng và phát triển của dịch vụ taxi công nghệ giúp người dùng dễ dàng di chuyển trong và ngoài thành phố.

Chi phí sở hữu và duy trì một chiếc xe (bất kể là xe điện hay xe xăng) đều đáng kể hơn so với thu nhập của các bạn thuộc thế hệ Gen Z và Millennials. Theo một cuộc khảo sát của Vero, những người trong độ tuổi từ 18 đến 34 có mức thu nhập trung bình từ 10 đến 25 triệu VNĐ. Ngoài ra, nhóm người tiêu dùng trong độ tuổi này ưa thích trải nghiệm hơn là sở hữu.

>>> Xem thêm: Có hãng hàng không nào khuyến khích mọi người giảm số lần di chuyển thường xuyên như KLM Airlines?

Tạm kết