Hiến tạng là gì? Quyền lợi của người hiến tạng sau khi chết?

1. Hiến tạng là gì ? 

Hiến tạng là hành động tự nguyện của một cá nhân, trong đó người đó đồng ý hiến tặng một phần cơ quan trong cơ thể con người khi sức khỏe tốt, hay sau khi qua đời hoặc bị thương. Mục đích của hiến tạng là để cung cấp cứu sống và điều trị cho những người bị suy thận trong quá trình ghép tạng. Hoạt động hiến tạng điều chỉnh theo các quy định trong Luật Hiến, lấy, ghép mô và bộ phận cơ thể người cũng như hiến hoặc nhận cơ thể năm 2006. Các loại ghép tạng chủ yếu bao gồm ghép thận, tim, gan, phổi, tuỷ xương và máu. Một số cơ quan khác như một phần gan, một phần thận, một phần tuỵ, một phần phổi và một phần tim cũng có thể được hiến tặng khi người hiến qua đời do chết não. Tuy nhiên, việc hiến tạng chỉ được thực hiện khi người nhận đã qua đời hoặc chết não.

Để hiến tạng, người đăng ký phải tuân thủ các yêu cầu theo quy định tại Điều 5 của Luật Hiến, lấy, ghép mô và bộ phận cơ thể người cũng như hiến hoặc nhận cơ thể năm 2006. Do đó, để có thể hiến tạng, bạn phải đáp ứng các điều kiện sau: Đăng ký hiến tạng được thực hiện khi bạn còn sống, sau khi qua đời hoặc bị chết não và đã đủ 18 tuổi. Bên cạnh đó, người hiến tạng cần phải có khả năng hành động dân sự rõ ràng. Hầu hết những người khỏe mạnh đều có khả năng nhận thức về quá trình hiến tạng và có thể đăng ký hiến tạng mà không bị hạn chế về tuổi tác. Ngay cả khi một người qua đời, cơ quan của họ cũng có thể được đăng ký và hiến tặng như cơ quan của những người khỏe mạnh.

2. Quyền lợi của người hiến tạng sau khi chết ?

Người sau khi qua đời và hiến bộ phận cơ thể sẽ được quyền tổ chức tang lễ và mai táng di hài theo Điều 3 của Thông tư 104/2017/TT-BTC.

- Thân nhân của người hiến bộ phận cơ thể người sau khi qua đời hoặc hiến xác có thể yêu cầu tổ chức tang lễ và mai táng di hài. Trong trường hợp này, thân nhân sẽ được hưởng chi phí mai táng là 10 tháng lương cơ sở. Để được hưởng quyền này, thân nhân cần cung cấp giấy tờ chứng minh quan hệ với người đã hiến bộ phận cơ thể người hoặc hiến xác cho cơ sở y tế, nơi đang tiếp nhận và bảo quản xác của người hiến. Việc này tuân theo quy định pháp luật hiện hành.

– Trong trường hợp các cơ sở y tế nhận và bảo quản xác của người hiến tổ chức tang lễ và mai táng, sẽ được hỗ trợ tài chính theo thực tế phát sinh, nhưng không vượt quá 10 tháng lương cơ sở.

Ngoài ra, người hiến bộ phận cơ thể sau khi chết sẽ nhận được các quyền lợi được quy định tại Điều 25 Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác năm 2006: Người đã hiến bộ phận cơ thể người sau khi chết và người đã hiến xác sẽ được trao Kỷ niệm chương vì sức khỏe nhân dân theo quy định của Bộ trưởng Bộ Y tế.

Như vậy, về những quyền lợi mà người hiến bộ phận cơ thể sau khi chết được hưởng, ta thấy có bao gồm quyền lợi được nhận hỗ trợ mai táng phí bằng 10 tháng lương cơ sở theo quy định của pháp luật.

3. Trình tự thủ tục đăng ký hiến tạng: 

Cách 1: Đăng ký hiến tạng trực tiếp: 

- Vui lòng đến Trung tâm Điều phối ghép tạng Quốc gia, phòng 230, Nhà C2 Bệnh viện Việt Đức (số 40 Tràng Thi, Hoàn Kiếm, Hà Nội hoặc cổng số 1 số 16 Phủ Doãn, Hoàn Kiếm, Hà Nội) trong giờ làm việc từ thứ 2 đến thứ 6, và nghỉ lễ theo quy định chung.

- Hoặc bạn cũng có thể đến đăng ký trực tiếp tại Bệnh viện Chợ Rẫy ở Thành phố Hồ Chí Minh nếu bạn đang ở các tỉnh phía nam.

Cách 2: Đăng ký hiến tạng qua bưu điện:

Bạn cần viết đơn theo mẫu và gửi đến Trung tâm Điều phối ghép tạng Quốc gia tại phòng 230, Nhà C2, Bệnh viện Việt Đức (số 40 Tràng Thi, Hoàn Kiếm, Hà Nội). Hãy đính kèm 1 ảnh thẻ và 1 bản sao của CMND/CCCD/hộ chiếu mà không cần công chứng. Phương pháp này có thể thực hiện ở bất kỳ địa điểm nào trên toàn quốc.

Có thể gửi hồ sơ bằng đường bưu điện hoặc nhờ người khác mang trực tiếp. Không cần khám sức khỏe hay xét nghiệm khi đăng ký. Việc đăng ký và cấp thẻ là miễn phí. Thẻ sẽ được nhận sau khoảng 2-4 tuần kể từ thời điểm gửi đơn. Nếu quá thời hạn trên mà chưa nhận được, vui lòng thông báo cho nơi đăng ký để kiểm tra.

Cách 3: Đăng ký hiện tại trực tuyến qua website:

- Truy cập vào trang web http://vnhot.vn của CỔNG THÔNG TIN ĐIỆN TỬ - Trung tâm Điều phối Quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người, thuộc Bộ Y Tế.

- Tiến hành đăng ký hiến tạng trực tuyến tại phần "Đăng ký hiến tạng".

- Nhập đầy đủ thông tin và hoàn thiện hồ sơ đăng ký theo hướng dẫn trên website.

4. Ý nghĩa của việc hiến tạng: 

Hiến tạng là một hành động nhân văn, mang ý nghĩa cao và thể hiện tinh thần san sẻ và bao dung. Sinh mạng của mỗi người là điều vô cùng quý giá, nhưng đôi khi chúng ta đối mặt với những tai nạn không thể thoát hoặc các căn bệnh tự nhiên dẫn đến cái chết. Khi chúng ta ra đi, bộ phận trên cơ thể vẫn còn có ý nghĩa và giá trị đối với những người khác. Hiến tạng mang ý nghĩa cao cả, là việc chúng ta quyên góp bộ phận cơ thể để mang lại sự sống cho nhiều người khác. Hiến tặng mô, tạng cho những người bị suy tạng là một món quà vô giá. Điều này không chỉ là một hành động cao đẹp mà còn giúp kéo dài sự sống cho những người bệnh mất hy vọng với cuộc sống. Với tinh thần nhân ái và sẻ chia, nhiều người đã quyết định hiến tạng để thay đổi cuộc sống của những người bệnh kém may mắn đang chờ đợi tạng hiến.

Đối với việc hiến giác mạc, người hiến tạng sẽ nhận được sự công nhận và trao tặng bằng chứng nhận về hành động cao đẹp. Đồng thời, thân nhân của người hiến tạng sẽ được ưu tiên trong việc khám và chữa trị mắt, cũng như ghép giác mạc nếu cần thiết. Người đăng ký hiến tạng sẽ được cấp thẻ chứng nhận, được chăm sóc và khám sức khỏe định kỳ miễn phí, cũng như được ưu tiên trong việc ghép mô, tạng khi có yêu cầu ghép từ cơ sở y tế. Sau khi qua đời, người hiến tạng sẽ được trao tặng Kỷ niệm chương vì sức khỏe Nhân dân.

Cùng với sự phát triển của lĩnh vực cấy ghép tạng tại Việt Nam, có nhiều người bệnh với số phận khó khăn đã được cứu sống nhờ vào những lời khuyên và hành động thiết thực từ người hiến tạng và gia đình của họ. Cho đi cũng là nhận lại, mang lại sự sinh sôi và tiếp nối cho những gì đã chấm dứt. Tuy nhiên, người bệnh chỉ có thể được điều trị tốt trong những thời điểm khó khăn nhất, vì vậy vẫn còn nhiều trái tim và sự chia sẻ từ cả gia đình và cộng đồng xã hội.

5. Trường hợp nào bị cấm hiến, lấy, ghép tạng?

Theo quy định tại khoản 5 của Pháp lệnh về hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến xác, tất cả những người từ 18 tuổi trở lên phải có khả năng hành vi dân sự mới có thể hiến mô hoặc bộ phận cơ thể khi đang sống, ngay sau khi qua đời và nhận xác. Nếu không đáp ứng được quy định này, sẽ phải từ chối hiến, lấy và ghép tạng. Ngoài ra, khi hiến tặng mô, tạng cũng cần đảm bảo quyền và nghĩa vụ của người hiến và người nhận ghép. Hoạt động này không được thực hiện với mục đích vụ lợi, mà chỉ có thể được thực hiện vì lý do y tế, khám chữa bệnh, đào tạo hoặc nghiên cứu khoa học. Các thông tin liên quan đến người hiến và người nhận ghép tạng phải được bảo mật, trừ trường hợp có thoả thuận riêng hoặc quy định khác theo luật pháp. Ngoài ra, hoạt động hiến, lấy, ghép tạng cũng phải tuân thủ quy định trong Điều 11 (Các hành vi bị nghiêm cấm) của pháp luật về hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến xác, bao gồm: lấy trái phép mô, bộ phận cơ thể người; lấy cắp xác; ép buộc người nhận phải cho mô, bộ phận cơ thể người hoặc lấy mô, bộ phận cơ thể của người không đồng ý hiến.

* Các văn bản pháp luật được sử dụng trong bài viết: 

– Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến hoặc nhận xác năm 2006

– Thông tư 104/2017/TT-BTC quy định quản lý và sử dụng kinh phí thực hiện chế độ đối với người đã hiến bộ phận cơ thể người, hiến xác.