ESG là gì? Xu hướng đầu tư vào các mã cổ phiếu xanh ESG?

1. ESG là gì?

ESG là viết tắt của ba từ: E - Môi trường, S - Xã hội, và G - Quản trị doanh nghiệp. Đây là một bộ tiêu chuẩn được sử dụng để đo lường các yếu tố liên quan đến phát triển bền vững và ảnh hưởng của doanh nghiệp đến cộng đồng.

Tiêu chuẩn này nhằm mục đích đo lường hiệu quả hoạt động của các công ty, và được sử dụng bởi các nhà đầu tư có trách nhiệm xã hội để đánh giá và lựa chọn các khoản đầu tư tiềm năng.

2. Nội dung 3 khía cạnh ESG:

2.1. Môi trường:

Một trong những khía cạnh đầu tiên trong lĩnh vực ESG là môi trường (Environmental). Khía cạnh này đo lường mức độ tác động của doanh nghiệp đối với môi trường và tài nguyên thiên nhiên trong quá trình sản xuất, vận hành và quản lý. Cụ thể, tổ chức sẽ được đánh giá về các yếu tố sau:

1. Biến đổi khí hậu:

Tiêu chí đánh giá biến đổi khí hậu sẽ dựa trên các cam kết quốc tế và trong nước, chính sách quốc gia, cũng như quy định cấp địa phương. Với Việt Nam, tại Hội nghị thượng đỉnh COP26 của Liên Hợp Quốc năm 2021, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã công bố cam kết như sau:

- Mục tiêu tổng lượng phát thải quốc gia sẽ giảm 43,5% vào năm 2030 và không có phát thải carbon vào năm 2050.

- Chính phủ sẽ khuyến khích các doanh nghiệp Việt Nam có động lực và cơ sở rõ ràng hơn trong việc đạt các cam kết về mục tiêu ESG, thông qua việc tiên phong trong việc tạo ra chính sách ESG.

Năng lượng:

Các doanh nghiệp thực hiện ESG cần đảm bảo việc khai thác và sử dụng nguồn năng lượng một cách hiệu quả. Ngoài việc tối ưu hóa, việc khuyến khích sử dụng các nguồn năng lượng thay thế không giới hạn như năng lượng mặt trời, gió tự nhiên cũng rất quan trọng. Điều này giúp bảo vệ môi trường khỏi tình trạng cạn kiệt năng lượng và giúp các tổ chức có thể hoạt động liên tục mà không phụ thuộc vào các nguồn năng lượng có hạn, cùng với việc thúc đẩy quy trình sản xuất.

Tài nguyên thiên nhiên:

Tại đây, tài nguyên thiên nhiên bao gồm đất, nước, cây cỏ, khoáng sản, không khí... Để đạt được điểm ESG cao trong lĩnh vực này, các doanh nghiệp cần đảm bảo đã thu được đầy đủ giấy phép khi sử dụng bất kỳ nguồn tài nguyên nào. Ngoài ra, việc chủ động hoặc tham gia vào công tác cải tạo, phục hồi các khu vực bị ô nhiễm cũng được đánh giá cao bởi nhiều tổ chức.

Đặc biệt, trong kỷ nguyên 4.0, nhằm không chỉ giảm thiểu, một phần doanh nghiệp cũng nghiên cứu và áp dụng các công nghệ hiện đại để tự tạo ra tài nguyên mà không gây tổn hại đến môi trường.

Xử lý và tái chế chất thải:

Để đáp ứng tiêu chuẩn ESG về xử lý chất thải, các doanh nghiệp cần thống kê và lập danh sách chi tiết về loại và khối lượng chất thải nguy hiểm. Sau đó, cần tiến hành thu gom và phân loại chúng, đồng thời lưu trữ chúng tại một địa điểm riêng biệt để đảm bảo không gây ô nhiễm. Dựa vào các chính sách, tổ chức có thể di chuyển và đưa chúng đến nơi xử lý thích hợp và được phép. Thậm chí, nếu có thể, công ty còn có thể thực hiện việc tái chế và tái sử dụng chất thải nhằm giảm thiểu sự ô nhiễm môi trường và tối ưu hóa sử dụng năng lượng.

Các doanh nghiệp cũng có thể tự sáng chế hoặc sử dụng các dịch vụ tái chế để đảm bảo việc xử lý chất thải được thực hiện đúng cách. Một số chất thậm chí được quy định theo luật về tỉ lệ và thông số kỹ thuật.

2.2. Xã hội:

Khía cạnh thứ hai trong ESG là Xã hội, giúp các doanh nghiệp đánh giá các yếu tố liên quan đến mối quan hệ kinh doanh của công ty với khách hàng và đối tác, cũng như các điều kiện làm việc của nhân viên (luật Lao động) ở Việt Nam.

Quyền riêng tư và bảo mật:

Đây là một yếu tố quan trọng nhưng quy định về vấn đề này vẫn còn khá mới tại Việt Nam. Hiện nay, Luật bảo mật ở Việt Nam được áp dụng dựa trên Bộ Luật Dân sự, An ninh mạng và Công nghệ thông tin...

Để thực hiện ESG, các công ty cần có sự cho phép từ chủ sở hữu trước khi thu thập, sử dụng hoặc tiến hành bất kỳ hành động nào liên quan đến dữ liệu của họ. Đặc biệt, việc tiết lộ thông tin cá nhân là nghiêm cấm tuyệt đối và phải cam kết áp dụng các biện pháp bảo vệ dữ liệu.

Để đảm bảo tính đa dạng, công bằng và hòa nhập:

Pháp luật lao động sẽ là cơ sở để đánh giá các yếu tố ESG trong lĩnh vực này. Theo quy định, các tổ chức không được phân biệt đối xử đối với nhân viên, bất kể giới tính, màu da, chủng tộc, tôn giáo hay tầng lớp xã hội. Cả nam và nữ đều phải được đối xử công bằng trong mọi khía cạnh, bao gồm công việc, cơ hội thăng tiến và lương thưởng...

Môi trường làm việc an toàn:

Nơi làm việc phải đảm bảo an toàn lao động và sức khỏe. ESG cấm mọi hình thức bạo lực lao động, lạm dụng, khai thác, quấy rối...Đặt ra những quy chuẩn nghiêm ngặt để đảm bảo không sử dụng lao động dưới 18 tuổi, tuân thủ giờ làm việc và công việc theo quy định của luật lao động.

Điều kiện làm việc:

ESG sẽ tuân thủ các quy định pháp luật Việt Nam để đánh giá các yếu tố như mức lương, giờ làm việc, khám sức khỏe và chính sách bảo hiểm cho doanh nghiệp.

2.3. Quản trị doanh nghiệp:

Việc đánh giá cạnh tranh cuối cùng của ESG là Qúa trình đánh giá các hoạt động của một tổ chức nhằm đảm bảo sự hiệu quả, minh bạch và tuân thủ các quy định trong lĩnh vực kinh doanh.

Báo cáo ESG được công bố:

Luật pháp Việt Nam yêu cầu các doanh nghiệp thực hiện ESG phải công khai thông tin và kết quả hoạt động hàng năm, bao gồm khai thác và tiêu thụ tài nguyên, chính sách lao động, báo cáo tài chính, đóng góp cho cộng đồng. Báo cáo này phải được nộp cho Ủy ban Chứng khoán Nhà nước Việt Nam và Sở Giao dịch chứng khoán một cách công khai.

Phòng chống hối lộ và tham nhũng:

Việc đảm bảo tính chống hối lộ và tham nhũng là rất quan trọng trong quản lý, nó sẽ được đánh giá dựa trên quy định trong Luật Phòng chống tham nhũng - Luật Hình sự của Việt Nam.

Sự đa dạng và sự hòa nhập trong hội đồng quản trị:

Tiêu chí này đánh giá mức độ đa dạng về nguồn gốc của các thành viên trong hội đồng quản trị, bao gồm giới tính và lý lịch. Theo quy định của pháp luật Việt Nam, trong một số trường hợp, hội đồng quản trị của các công ty cổ phần chưa niêm yết cần bắt buộc có thành viên độc lập chiếm ít nhất 1/5 tổng số thành viên.

3. Xu hướng đầu tư vào các mã cổ phiếu xanh ESG:

Hiện nay, việc đầu tư vào các doanh nghiệp tuân thủ ESG vẫn gây tranh cãi. Trước đây, lợi ích kinh tế được đánh giá cao hơn việc đầu tư vào các tiêu chí ESG. Tuy nhiên, sau khi dịch bệnh COVID-19 bùng phát, phát triển một doanh nghiệp bền vững theo các tiêu chí ESG không chỉ là sự lựa chọn mà trở thành quyết định sống còn của doanh nghiệp.

Có thể nói, đại dịch COVID-19 đã thúc đẩy xu hướng chuyển dịch chiến lược đầu tư sang các yếu tố ESG nhiều hơn so với các chỉ tiêu tài chính truyền thống. Theo Financial Times, dòng tiền đổ vào các doanh nghiệp tuân thủ ESG đang gia tăng mạnh mẽ, bất chấp sự hoài nghi về ESG từ nhiều người. Ông Carsten Stendevad, Giám đốc đầu tư phát triển bền vững của Quỹ Bridgewater Associates, cho rằng tham vọng xanh bây giờ đã trở thành mục tiêu liên quan mật thiết đến an ninh quốc gia và đảm bảo chủ quyền năng lượng, và điều này sẽ thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang năng lượng tái tạo.

Theo CME Group, việc phát triển hệ sinh thái ESG đòi hỏi số lượng nhà đầu tư và các khoản đầu tư vào ESG phải tăng lên theo tốc độ. Điều này cho thấy việc DN xem tiêu chuẩn ESG là giá trị cốt lõi trong hoạt động kinh doanh đang được các nhà đầu tư quan tâm và đầu tư mạnh mẽ.

4. Vì sao nhà đầu tư nên chọn những doanh nghiệp thực hành tốt ESG?

Theo báo cáo mới nhất của CME vào tháng 10/2022, nhu cầu đầu tư vào các doanh nghiệp tuân thủ các nguyên tắc ESG đang tăng trưởng mạnh mẽ và đạt kỷ lục. Số lượng hợp đồng tương lai E-mini S&P 500 ESG đã lên tới 2.760 trong tháng 9/2022, tăng 326% so với tháng 8 với mức giao dịch trung bình hàng ngày. Kể từ khi được giới thiệu, hợp đồng tương lai E-mini S&P 500 ESG đã thu hút sự quan tâm của nhà đầu tư từ hơn 30 quốc gia. Đồng thời, hợp đồng tương lai E-mini S&P Europe 350 ESG đã được ra mắt hơn một năm trước và đã ghi nhận được 3,6 nghìn hợp đồng.

S&P 500 ESG là một chỉ số cổ phiếu dựa trên các công ty mà hoạt động kinh doanh tuân thủ các nguyên tắc ESG và đã được phát triển từ chỉ số gốc S&P 500.

E-mini S&P 500 ESG là một hợp đồng tương lai được giao dịch điện tử, là một phần giá trị của hợp đồng tương lai tiêu chuẩn S&P 500 ESG.

Những con số này cho thấy, các doanh nghiệp thực hiện tốt ESG không còn bị đánh giá mơ hồ về giá trị mà đã được giới đầu tư thực hiện giá trị bằng cách đầu tư tiền, coi doanh nghiệp ESG là một khoản đầu tư có giá trị.

Nhiều doanh nghiệp đã điều chỉnh hoạt động kinh doanh nhằm tạo lập giá trị bền vững từ mọi mặt, từ môi trường đến sự cam kết của nhân viên và quan hệ đối tác, đồng thời ảnh hưởng tích cực đến xã hội. Thành công của nhiều doanh nghiệp không chỉ dựa trên các chỉ số tài chính, mà còn phụ thuộc vào các yếu tố ESG. Theo báo cáo của PwC, nhiều công ty trên toàn cầu đã đạt hạng cao về chỉ số ESG và mang lại lợi nhuận ổn định cho nhà đầu tư, như Ngân hàng Norges, các công ty công nghệ như Adobe, Salesforce và Microsoft, và các công ty dành sự quan tâm đến người tiêu dùng như Procter & Gamble và Best Buy.

Vì vậy, các nhà đầu tư nên lựa chọn đầu tư vào những doanh nghiệp tốt trong việc thực hiện ESG.

5. Doanh nghiệp ESG tiêu biểu ở Việt Nam:

Ở thời điểm hiện tại, có không ít các doanh nghiệp tại Việt Nam đã nỗ lực phát triển bền vững và đã đạt được nhiều thành tựu ban đầu đáng kể, chẳng hạn như FPT, Vinfast, Vinamilk... FPT đã triển khai các giải pháp hỗ trợ chính quyền địa phương trong việc phát triển kinh tế bền vững thông qua các chương trình chuyển đổi số. Ngoài ra, hãng xe VinFast đã nhận được khoản tài trợ trị giá 135 triệu USD từ Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) để sản xuất xe buýt điện và xây dựng mạng lưới trạm sạc tại Việt Nam, nhằm đối phó với biến đổi khí hậu. Điều này chứng tỏ rằng các doanh nghiệp Việt đã thực hiện ESG thành công và đạt được nhiều thành quả đáng kể.

Theo đánh giá của các chuyên gia, Vinamilk được coi là một trong những doanh nghiệp thực hiện ESG hiệu quả, và các nỗ lực ESG hiện tại của Vinamilk đã mang lại nhiều kết quả tích cực về mặt kinh tế.

Gần đây, Vinamilk được mời chia sẻ kinh nghiệm xây dựng Vinamilk Green Farm - một trang trại sinh thái - tại Hội nghị CSR & ESG Toàn Cầu 2022. Vinamilk đã quan tâm đến môi trường từ rất sớm và đầu tư vào hệ thống năng lượng tái tạo. Hoạt động này đạt hiệu quả tiết kiệm chi phí năng lượng, đặc biệt trong bối cảnh giá năng lượng đang tăng cao. Khi các nhà máy và trang trại sử dụng nguồn năng lượng tái tạo và sạch, Vinamilk sẽ đóng góp vào bảo vệ môi trường bằng cách tận dụng nguồn tài nguyên hiện có và hướng đến mục tiêu đạt phát thải ròng "0" vào năm 2050.

Ngoài ra, Vinamilk và Báo Tài nguyên và Môi trường đã ký kết biên bản ghi nhớ về việc triển khai Hoạt động trồng cây nhằm giảm lượng khí carbon và hướng đến Net Zero, với tổng giá trị 15 tỷ đồng. Đây cũng là một dự án trong Chương trình hành động hướng đến Net Zero 2050 của Vinamilk, nhằm cùng đóng góp vào mục tiêu giảm phát thải ròng về "0" mà Việt Nam cam kết tại COP 26 của Liên Hiệp Quốc năm 2021 về biến đổi khí hậu.

Ngoài ra, tư duy kinh tế tuần hoàn cũng được áp dụng tại các trang trại bò sữa có quy mô hàng ngàn con của doanh nghiệp này. Hệ thống biogas không chỉ xử lý phân bò mà còn biến chất thải này thành "tài nguyên" như phân bón hữu cơ, khí đốt..., giúp giảm chi phí phân bón cho đất và tiết kiệm năng lượng điện cho trang trại. Cảnh tổng thể, các trang trại hoạt động và phát triển bền vững, hiệu quả, cũng đóng góp vào việc đảm bảo nguồn cung nguyên liệu sữa tươi cho nhu cầu ngày càng tăng của Vinamilk. Hệ thống năng lượng mặt trời tại các trang trại Vinamilk cũng giúp giảm đáng kể chi phí năng lượng.

Các chương trình cộng đồng xã hội nổi bật của Vinamilk như Quỹ sữa Vươn cao Việt Nam, Quỹ 1 triệu cây xanh... đã được thực hiện suốt hơn chục năm, cho thấy sự kiên nhẫn và sự bền bỉ trong các nhiệm vụ phục vụ cộng đồng.

Những tương tác nội bộ của Vinamilk đối với nhân viên được đánh giá cao. Công ty này được công nhận là một trong những công ty có mức độ đãi ngộ tốt nhất đối với nhân viên tại Việt Nam và liên tục dẫn đầu các bảng xếp hạng về nhà tuyển dụng hàng đầu tại Việt Nam do Career Builder và Anphabe thực hiện.

Đặc biệt, khía cạnh quản trị doanh nghiệp cũng là yếu tố đồng hành trong việc xây dựng thương hiệu Vinamilk và thu hút sự quan tâm của nhiều nhà đầu tư. Trong Top 20 cổ phiếu mà HOSE gọi là VNSI, Vinamilk đạt 96% trong tổng điểm ESG, vượt xa trung bình của ngành và VN100.

Theo đó, bộ máy quản trị tại Vinamilk bao gồm các lãnh đạo có trình độ cao, nhiều kinh nghiệm, tuân thủ chuẩn mực đạo đức cao, tổ chức phân cấp và phân nhiệm rõ ràng. Ban lãnh đạo không chỉ làm việc hiệu quả trong việc điều hành một doanh nghiệp có vốn hóa lớn nhất trên thị trường chứng khoán Việt Nam, mà còn đảm bảo toàn diện việc quản lý các rủi ro và nắm bắt được xu hướng thị trường để kịp thời thực hiện những điều chỉnh linh hoạt, đồng thời vẫn tuân thủ định hướng và mục tiêu dài hạn của công ty.