Cơn sốt K-pop: Góc nhìn mới về công nghiệp văn hóa Việt Nam

Sự kiện của BLACKPINK thường thu hút rất đông khán giả.

Chao đảo với thần tượng xứ Hàn

Giá vé tối đa là 9,8 triệu đồng và tối thiểu là 1,2 triệu đồng để sở hữu vé tham dự concert Born Pink của nhóm nhạc BLACKPINK vào ngày 29 - 30/7. Ngày mở bán vé (7/7), số lượng vé VIP của đêm diễn đầu tiên đã bán hết sau vài giờ đồng hồ, khiến nhiều người chi trả một số tiền lớn. So với giá vé concert ở Indonesia và Singapore, giá vé VIP tại Việt Nam cao hơn khoảng 3 triệu đồng. Đa phần khán giả quan tâm đến concert này là thanh thiếu niên, một số người đã sẵn sàng chi tiêu hoặc vay mượn tiền để có một suất vào sân. Cư dân mạng quốc tế đã bị sốc bởi giá vé và danh sách bài hát của BLACKPINK tại Việt Nam.

Phương Nhung (25 tuổi), một giáo viên dạy tiếng Hàn ở Hà Nội, đã rất vui mừng khi thành công trong việc săn vé VIP cho cả hai đêm concert của BLACKPINK. Nhung đã hâm mộ BLACKPINK từ khi nhóm ra mắt vào năm 2016 nên cô ấy đã rất vui mừng khi biết 4 cô gái đến Việt Nam. Dù mức lương của cô chỉ khoảng 10 triệu đồng/tháng và cô phải tiêu hết số tiền đó hàng tháng, nhưng Nhung đã đề xuất cho công ty ứng trước lương để có thể chuẩn bị và mua vé khi bán ra. Thậm chí, cô còn vay mượn bạn bè để đảm bảo có đủ tiền trong tài khoản để mua vé VIP khi mở bán.

Trường hợp khác là của bạn Ngô Tuệ Linh, một sinh viên năm 3 tại một trường đại học ở Hà Nội. Sau hai giờ "săn vé", Linh cuối cùng đã mua được 3 vé với giá 3,8 triệu đồng mỗi vé. Linh rất vui mừng khi biết BLACKPINK tổ chức concert ở Việt Nam và đã dành tiền tiết kiệm của mình để mua vé. Hơn nữa, có thêm bạn bè đi cùng làm Linh càng thêm hào hứng. Linh chắc chắn concert sẽ mang lại những cảm xúc tuyệt vời mà cô không thể diễn tả thành lời.

Còn nhiều trường hợp khác với nhiều câu chuyện thú vị để được đến xem BLACKPINK biểu diễn. Điều đó chứng tỏ sức hấp dẫn của nhóm nhạc này đối với công chúng Việt Nam là vô cùng lớn.

Ví dụ, vào giữa tháng 6/2023, ca sĩ Taeyang (BIGBANG) đã biểu diễn tại Seen Festival ở Hội An (Quảng Nam) và thu hút hàng nghìn khán giả. Đặc biệt, show diễn Super Junior World Tour - Super Show 9: Road của nhóm Super Junior đã được tổ chức ở TP.HCM vào tháng 3/2023 và thu hút sự quan tâm của hơn 15.000 người...

Từ các quan sát trên, dễ thấy rằng người trẻ Việt Nam hiện nay đang rơi vào cảnh điên cuồng với idol Hàn Quốc. Một số người trẻ cũng có xu hướng cuồng tượng hoặc theo đuổi idol bởi sự say mê và coi đó như một hình thức giải trí và thư giãn. Vấn đề chi tiêu hàng chục triệu đồng để theo đuổi idol trong giới trẻ là một chủ đề gây tranh cãi. Có nhiều ý kiến cho rằng những người "theo đuổi" idol đang lãng phí tiền bạc, theo đuổi theo trào lưu mà không chắc chắn rằng idol đó thật sự xứng đáng trở thành thần tượng.

Theo ông Đặng Vũ Cảnh Linh, Phó Viện trưởng phụ trách Viện Nghiên cứu Thanh Niên - Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, câu chuyện "cuồng" thần tượng không chỉ đơn thuần là hoạt động giải trí, mà còn phản ánh các khía cạnh tâm lý, tình cảm, nhận thức, hành vi và ứng xử của người trẻ ở nhiều mức độ trong các tình huống khác nhau. Thật sự, nhiều bạn trẻ Việt Nam cho rằng việc theo đuổi các thần tượng Hàn Quốc là cách để thể hiện cá nhân và cho rằng những người không theo trào lưu này là kém phát triển và không cập nhật với thời đại. Bên cạnh những bạn trẻ thực sự đam mê, còn có những người tham gia show diễn của idol để "thể hiện đẳng cấp". Ông Linh nêu rõ rằng chỉ cần sở hữu vé xem, tự mình chụp ảnh dưới sân khấu biểu diễn của người nổi tiếng, các bạn trẻ cho rằng mình là người "chơi được", cao cấp hơn so với những người khác.

Việc theo đuổi idola của giới trẻ Việt không chỉ là một trào lưu đơn thuần, mà còn là tác động của làn sóng Hallyu (làn sóng văn hóa đại chúng Hàn Quốc) mà lâu dần đã tác động đến nhiều thế hệ ở Việt Nam và trên toàn thế giới. Làn sóng này bắt đầu từ những năm 90 thế kỷ trước. Đến tận ngày nay, Kpop đã trở thành một ngành công nghiệp mạnh mẽ, đóng vai trò quan trọng hàng đầu đối với nền kinh tế Hàn Quốc. Trên thực tế, trong giai đoạn Việt Nam đang phát triển ngành công nghiệp văn hóa, việc nhìn nhận, đánh giá và học hỏi từ các quốc gia khác là vô cùng cần thiết để tạo ra một làn sóng văn hóa phát triển và truyền cảm hứng đến nhiều thế hệ.

Trình diễn Super Junior World Tour - Super Show 9: Road của Super Junior tại TPHCM vào tháng 3 năm 2023 đã thu hút hơn 15.000 người.

Học hỏi từ những thành công

Sau hơn 30 năm phát triển, Kpop vẫn giữ một vị trí đáng mơ ước. Báo cáo của Bộ Văn hóa và Thể thao Hàn Quốc đầu năm 2023 cho biết, các nghệ sĩ Kpop đã tiêu thụ hơn 80 triệu album trên toàn cầu vào năm 2022 và số lượng người hâm mộ Hallyu trên toàn cầu đã tăng lên 156,6 triệu tại 116 quốc gia vào tháng 12 năm 2021, tăng đáng kể so với con số 17 lần vào năm 2011, làm rõ sức ảnh hưởng của Kpop.

Năm 2021, BTS công bố trong tờ Billboard là một trong 5 ngôi sao âm nhạc kiếm nhiều tiền nhất thế giới với doanh thu khoảng 30 triệu USD. Viện Văn hóa và du lịch Hàn Quốc ước tính, BTS có thể kiếm được từ 700 tỷ won (hơn 12 nghìn tỷ đồng) đến hơn 1.000 tỷ won (17 nghìn tỷ đồng) với mỗi buổi hòa nhạc sau đại dịch. BTS không chỉ kiếm được số tiền lớn, mà còn giúp quảng bá văn hóa Hàn Quốc đến nhiều quốc gia. Tại Las Vegas, khi nhóm biểu diễn, báo chí địa phương cho biết không chỉ vé và phụ kiện buổi biểu diễn được bán chạy mà cả một bữa ăn gồm Kimbap, Tteokbokki và Galbi có giá 60,000 won (khoảng 1 triệu đồng) cũng được bán rất chạy, góp phần đẩy mạnh việc làm và kinh tế địa phương.

Với BLACKPINK, vào tháng 4/2023, truyền thông quốc tế đã công nhận rằng tour lưu diễn vòng quanh thế giới Born Pink của nhóm BLACKPINK đã trở thành chuyến lưu diễn có doanh thu cao nhất trong lịch sử của một nhóm nữ, vượt qua các nhóm nhạc nữ huyền thoại như Spice Girls, TLC và Destiny's Child. Hiện tại, tour diễn của nhóm vẫn chưa kết thúc nhưng 4 cô gái đã kiếm được khoản doanh thu đáng kinh ngạc, hơn 78 triệu USD.

Do sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, nhất là mạng xã hội và ứng dụng nghe nhạc trực tuyến, Kpop đã mang lại một lượng doanh thu khổng lồ cho kinh tế Hàn Quốc. Các chuyên gia kinh tế ước tính rằng ngành công nghiệp Kpop tạo ra khoảng 10 tỷ USD cho Hàn Quốc hàng năm. Đằng sau những nhóm nhạc thần tượng nổi tiếng của Hàn Quốc là một hệ thống chuyên nghiệp và chính xác. Kpop đã trở thành một hiện tượng toàn cầu, tạo ra sự quan tâm đặc biệt từ phía khán giả quốc tế trong các lĩnh vực như du lịch, học tiếng Hàn, thời trang và ẩm thực.

Hàn Quốc đã xây dựng một "đế chế" văn hóa, giải trí mà khiến thế giới phải kinh ngạc. Chuyên gia hàng đầu về Hallyu, TS Đặng Thiếu Ngân, giải thích rằng từ những năm đầu thập kỷ 1990, ngành công nghiệp âm nhạc Kpop đã tiến hành nhiều nghiên cứu, tranh luận, xây dựng mô hình và đánh giá từ các thực tế để ngày càng hoàn thiện và tiếp cận được đến khán giả rộng lớn hơn. Họ không ngừng cải tiến, dành thời gian và tiền bạc để học hỏi từ những ngành công nghiệp âm nhạc, giải trí tiên tiến và lớn mạnh. Họ chấp nhận ý tưởng và khái niệm từ văn hóa toàn cầu sau đó chuyển hóa cho Kpop trở nên hoàn thiện hơn, hấp dẫn hơn và độc đáo hơn.

Sự phổ biến và tầm ảnh hưởng toàn cầu của các nhóm nhạc như BTS, BLACKPINK... nằm trong sự phát triển mạnh mẽ của ngành công nghiệp âm nhạc. Nhìn vào nỗ lực xây dựng công nghiệp văn hóa tại Việt Nam, chúng ta đã và đang từng bước có những yếu tố có thể đạt được danh tiếng quốc tế. Tuy nhiên, chỉ dựa vào những nỗ lực và nguyện vọng của một vài cá nhân như Hoàng Thuỳ Linh, thì rất khó để âm nhạc Việt Nam vươn ra thế giới và có những thành công như BTS hay BLACKPINK. Để làm được điều đó, cần có chính sách phát triển bền vững ở mức quốc gia.

TS Đặng Thiếu Ngân đã trình bày ý kiến để xây dựng "nền móng" cho công nghiệp văn hóa tại Việt Nam. Ông cho rằng: "Việt Nam cũng có rất nhiều tài nguyên, tiềm năng con người để khai thác. Tuy nhiên, để xây dựng nền móng "công nghiệp" thì chúng ta cần phải liên kết một cách đồng bộ và chuyên nghiệp hóa thành một hệ thống giữa các thành phần sáng tạo nghệ thuật, phát hành, phân phối và quảng bá sản phẩm, cùng với sự hỗ trợ chính sách của nhà nước (thuế, kết nối quốc tế, tổ chức sự kiện văn hóa lớn...) đối với các đơn vị và có các luật định cụ thể và rõ ràng để định hình một cái nhìn rõ ràng và cụ thể hơn trong hoạt động sản xuất âm nhạc.

Ngoài ra, để xây dựng và phát triển nền công nghiệp văn hóa Việt Nam, cần có sự đóng góp và ủng hộ mạnh mẽ từ khán giả trong nước. Trong những năm gần đây, đã có những sự thay đổi tích cực xảy ra. Khán giả Việt Nam không thua kém gì khán giả Hàn Quốc ở bất kỳ mặt nào. Điều này được chứng minh bằng việc ngành công nghiệp văn hóa - giải trí của Hàn Quốc đã công nhận fan Việt là một trong những cộng đồng - thị trường tiềm năng, và chính vì điều đó, BLACKPINK đã quyết định tới Hà Nội.