Chuyện cô gái châu Phi đổi đời từ rác nhựa thành gạch bền rẻ

Nhựa vốn là tài sản có giá trị, đó là quan điểm của Nzambi Matee khi nhìn vào hàng núi các thùng phuy chứa dầu, các xô giặt, hộp đựng sữa chua và các loại rác khác được chặt thành từng mảnh nhỏ với đầy màu sắc tại nhà máy của cô tại Nairobi (Kenya).

Gjenge Makers, một công ty khởi nghiệp được sáng lập bởi cô gái Châu Phi 31 tuổi này, đã tạo ra một loại vật liệu xây dựng bằng cách tái chế nhựa với cát để tạo ra những viên gạch thân thiện với môi trường, chi phí thấp, bền và nhẹ hơn so với gạch bê tông.

Nzambi Matee, nữ CEO 31 tuổi chuyên về khoa học vật liệu và từng là kỹ sư trong ngành công nghiệp dầu mỏ ở Kenya, đã bắt đầu công việc khởi nghiệp của mình sau khi thấy những chiếc túi nhựa rải rác dọc đường phố Nairobi. Cô bị sốc khi thấy lượng rác thải tái sử dụng quá ít và quyết định tìm cách giải quyết vấn đề này.

Theo đánh giá của UNEP, trên toàn cầu, mỗi phút có tới 1 triệu chai nước uống bằng nhựa được tiêu thụ, trong khi có đến 5 nghìn tỷ túi nhựa dùng một lần được sử dụng hàng năm. Vấn đề rác thải nhựa không chỉ ảnh hưởng đến Kenya mà còn là một thách thức của toàn thế giới.

Tại Nairobi, chúng tôi sản xuất hàng ngày khoảng 500 tấn chất thải nhựa, tuy nhiên chỉ có khoảng 10% trong số đó được tái chế do các công ty phải trả chi phí cho việc xử lý chất thải. Vì vậy, tôi cảm thấy lo lắng và không biết những hậu quả tiêu cực sẽ đến với chúng tôi và môi trường trong tương lai", Nzambi Matee chia sẻ.

Năm 2017, cô đã quyết định từ bỏ công việc phân tích dữ liệu để thành lập một phòng thí nghiệm nhỏ tại sân sau nhà. Tại đó, cô bắt đầu tạo ra và thử nghiệm tấm lát nền bằng sự kết hợp giữa nhựa và cát. Đồng thời, Matee thu thập các vật liệu phế thải miễn phí từ các khu công nghiệp và mua từ các người tái chế khác.

Sau nhiều cuộc thử nghiệm, Matee đã tìm ra loại nhựa có khả năng liên kết tốt nhất và thiết kế máy móc để sản xuất hàng loạt sản phẩm từ loại nhựa này. Quá trình này mất gần 2 năm để hoàn thiện một nguyên mẫu và cho đến năm 2019, sản xuất đã được tiến hành đều đặn.

Sau đó, tôi đã phải cô đơn và tập trung hoàn toàn vào việc này trong 1 năm đầu tiên bằng cách dành toàn bộ tiền tiết kiệm của mình cho quá trình này. Gia đình, bạn bè và người thân của tôi đã rất lo lắng về tình trạng của tôi.

Về sản phẩm, nhựa là sợi và quy trình sản xuất độc đáo ngăn không cho các túi khí hình thành bên trong các viên gạch. Do đó, sản phẩm có cường độ nén lớn hơn so với đá ốp lát thông thường và không bị nứt dưới lực nặng hoặc tiếp xúc với thời tiết kéo dài.

Một phương pháp tái chế nhựa độc đáo đã được sử dụng để sản xuất gạch lát. Các mảnh nhựa vụn được phối trộn với cát và chịu nhiệt độ cực cao để tạo ra bùn đúc thành các khối có kích thước khác nhau. Sản phẩm cuối cùng là một loại gạch lát bền hơn bê tông từ 2 đến 7 lần, nhẹ hơn và giá rẻ hơn tới 15%. Sản phẩm gạch này được sản xuất bởi công ty Gjenge Makers và là một ví dụ tiêu biểu cho việc tận dụng lại các vật liệu tái chế.

Matee đã phát triển một quy trình sản xuất hàng loạt bằng việc sử dụng máy móc của mình. Cô cũng đã thiết kế các sản phẩm để đảm bảo chúng không bị vỡ như hai viên gạch nhựa cô vỗ mạnh vào nhau.

"Nhựa là vật liệu bị lạm dụng và hiểu sai"

"Thật phi lý khi chúng ta vẫn gặp phải vấn đề về sự hiểu biết sai lầm về những ứng dụng của nhựa. Đây là một nguồn tài nguyên có tiềm năng rất lớn, nhưng hậu quả mà nó gây ra cho môi trường thì thật sự là một thảm họa."

Chuyên gia kỹ thuật sản xuất công nghiệp của UNEP, Soraya Smaoun cho rằng chúng ta cần suy nghĩ lại về cách sản xuất và xử lý các sản phẩm khi chúng hết hạn sử dụng. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh chuyển đổi từ nền kinh tế tuyến tính sang nền kinh tế tuần hoàn, nơi các sản phẩm và vật liệu được duy trì trong chu trình càng lâu càng tốt. Nzambi Matee đã đưa ra một giải pháp đổi mới trong lĩnh vực xây dựng, mang lại cơ hội phát triển cho kinh tế và bảo vệ môi trường.

The female CEO stated that out of the 7 main types of plastic, only 4 can be recycled into bricks.

PET plastic - the type used in plastic bottles and a major environmental hazard - is still not compatible for recycling, but they hope to change that.

Chúng tôi đang nỗ lực để thâm nhập vào thị trường nhà ở giá rẻ bằng cách thiết kế một khối nhà có khả năng thay thế hoặc bổ sung cho các vật liệu xây dựng tiêu chuẩn khác. Đồng thời, chúng tôi đang tiến hành xây dựng một nguyên mẫu nhà, với kế hoạch hoàn thành vào cuối năm nay. Chúng tôi không chỉ là một giọt nước trong đại dương, nhưng những giọt nước nhỏ đó sẽ tạo nên tác động lớn và chúng tôi tin rằng có nhiều việc cần phải làm để đem lại giá trị cho khách hàng.

Gjenge Makers đang cố gắng để trở thành nhà đi đầu trong sản xuất các sản phẩm xây dựng thân thiện với môi trường và thay thế cho các vật liệu chất thải. Đồng thời, qua việc tái chế nhựa, họ đã tạo ra hơn 100 công việc trực tiếp và gián tiếp, góp phần phát triển kinh tế địa phương và bảo vệ môi trường một cách hiệu quả hơn so với việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch, theo Matee.

Với ý tưởng đột phá của mình, vào năm 2020, Matee đã được vinh danh là Nhà vô địch Trẻ tuổi của Trái đất tại Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP). Hiện nay, công ty khởi nghiệp Gjenge Makers đã có hơn 110 thành viên và đang tái chế gần 500 kg rác nhựa mỗi ngày để sản xuất ra 500-1000 viên gạch thân thiện với môi trường.

Trong năm 2021, họ đã tái chế được 50 tấn nhựa, tuy nhiên Matee đang có kế hoạch mở rộng sản xuất để tăng gấp đôi số lượng đó trong tương lai. Cụ thể, Matee sẽ mở rộng hoạt động kinh doanh của mình với một dây chuyền sản xuất lớn hơn nhiều, nhằm nâng cao năng suất sản xuất lên gấp ba lần.

Cô chia sẻ kế hoạch của Gjenge Makers với ba mục tiêu chính, bao gồm giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường bằng cách tái chế các vật liệu bằng nhựa và cung cấp các sản phẩm xây dựng thay thế đẹp, chắc và bền.

Tạo điều kiện cho thế hệ trẻ ở Kenya và Châu Phi có thể tìm được việc làm và đồng thời tăng sự nhận thức về bảo vệ môi trường. Đồng thời, khuyến khích phụ nữ trở thành chủ doanh nghiệp trong lĩnh vực kỹ thuật, từ đó thúc đẩy và nâng cao khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp này.