Cận cảnh 'Lời nguyền mùa đầu tiên': Bí mật nắm giữ sức hút mãi mãi của gameshow Việt

Từ tranh cãi giữa Anh Thư - Vũ Thu Phương cho đến việc nghi vấn Hà Hồ cạch mặt Hương Giang: Hãy giữ gameshow vui vẻ mà không drama quá!

Trong suốt thời gian dài, gameshow đã trở thành một phần không thể thiếu để nâng cao tinh thần của đông đảo khán giả truyền hình. Nhằm đáp ứng nhu cầu giải trí của công chúng, các nhà sản xuất đã cho ra đời ngày càng nhiều chương trình thuộc đa dạng thể loại như âm nhạc, thời trang, ẩm thực...cho đến các thử thách vận động, tình huống hay các buổi hẹn hò. Hầu hết các chương trình này đều "gây xôn xao", gây sốt trên mạng xã hội khi mới ra mắt.

Tuy nhiên, có một sự nh paradox khi ra đời, những gameshow này thường giảm sức hấp dẫn trong các mùa sau. Vì vậy, nhiều người cho rằng các chương trình truyền hình tại Việt Nam thường gặp phải "hiệu ứng mùa đầu tiên" và ít có trường hợp tái hiện được sự thành công trước đây.

"Hiệu ứng mùa đầu tiên"

Việc gameshow thường thành công ở mùa đầu là điều dễ hiểu. Hầu hết các chương trình này được mua lại bản quyền từ nước ngoài, có sẵn format thành công và thu hút khán giả đông đảo. Khi được đưa vào Việt Nam, chúng ngay lập tức nhận được sự chú ý và tò mò từ khán giả. Trò chơi này có những điều đáng mong đợi gì, luật chơi và thử thách có gì khác biệt so với nguyên bản? Đây cũng là lý do tại sao các show giải trí thường có lượng khán giả tăng cao ở mùa đầu, đạt được những thành công ngoài mong đợi, nhưng từ mùa sau lại gặp phải sự giảm điểm mạnh mẽ không theo kỳ vọng.

Đồng thời, mùa đầu tiên cũng là thời điểm mà các nhà sản xuất dồn hết tâm huyết và trí tuệ, bởi đây là bước đầu tiên quyết định xem một thương hiệu sẽ thành công hay không. Có thể thấy, mùa đầu thường tập trung sự hiện diện của nhiều giám khảo, huấn luyện viên và đôi khi cả những thí sinh xuất sắc nhất trong lĩnh vực đó.

Còn nhớ, khi Rap Việt mùa 1 được phát sóng, chương trình ngay lập tức đã cho thấy sức hấp dẫn mạnh mẽ của mình khi tất cả các nhân vật và tiết mục được trình diễn đã trở thành đề tài được bàn tán trên mọi phương tiện truyền thông. Rap Việt đã đánh thức trào lưu Hip-hop. Không chỉ có âm nhạc, các yếu tố khác xung quanh chương trình như thời trang và cuộc sống cũng đã thu hút sự quan tâm đông đảo từ công chúng, bao gồm cả những người không phải là fan hâm mộ nhiệt thành của thể loại này. Cụm từ "rap fan tháng 8" đã được nhắc đi nhắc lại trong một khoảng thời gian dài, cho thấy sức ảnh hưởng lớn mạnh của chương trình.

Năm 2020, Rap Việt - chương trình đã được mua bản quyền từ The Rapper của Thái Lan - đã đóng góp để làm lay động các bảng xếp hạng âm nhạc và mang nhạc Rap/ Hip-hop gần hơn với khán giả đại chúng.

Trước khi Rap Việt ra đời, The Voice đã trở thành một chương trình truyền hình thành công tương tự. Mùa đầu tiên của chương trình đã có sự tham gia của những ngôi sao nổi tiếng như Hồ Ngọc Hà, Thu Minh... Sự tương tác giữa các huấn luyện viên đã tạo nên sự lan truyền nhanh chóng sau tập đầu tiên. Các thí sinh từ mùa đầu tiên như Hương Tràm, Bùi Anh Tuấn, Đinh Hương... đã gây sốt trên mạng xã hội với các phần biểu diễn chất lượng.

Ca sĩ mặt nạ cũng là một ví dụ điển hình về "lời nguyền mùa đầu tiên". Khi chương trình mới ra mắt, nó được xem là một dấu hiệu tích cực sau thời gian dài các chương trình âm nhạc trở nên phổ biến, khiến công chúng mất hứng thú và quên đi. Ca sĩ mặt nạ đã thu hút khán giả bằng những phần biểu diễn trực tiếp độc đáo, mở ra cơ hội cho khán giả đoán danh tính của nghệ sĩ đằng sau chiếc mặt nạ, và sự tương tác hài hước của ban cố vấn đã làm nổi bật chương trình.

Đến mùa 2, sự phổ biến của chương trình Ca sĩ mặt nạ đã giảm đáng kể. Các tiết mục của nghệ sĩ không được lan truyền rộng rãi trên mạng xã hội như mùa đầu tiên. Cộng đồng người dùng chỉ ít khi bàn luận về gameshow này trên các nhóm, trừ một số nhóm chuyên về âm nhạc. Mascot của mùa 2 cũng đã bị chỉ trích vì thiếu đầu tư, không hấp dẫn. Các tập phát sóng gặp khó khăn khi leo lên top trending.

Sau 4 tập phát sóng và hơn 20 tiết mục, trừ Ngày mai người ta lấy chồng của Voi Bản Đôn và Yêu như ngày yêu cuối của Cún Tóc Lô, rất ít ca khúc đã tạo nên tiếng vang như mùa 1. Mặc dù cùng là nghệ sĩ đương thời, "Khỉ Hồng" Ưng Hoàng Phúc vẫn chưa gây được sự chú ý như "Kim Sa Ngư" Lương Bích Hữu vì cách biểu diễn của anh quá dễ đoán. Ngoài ra, dù có giọng ca mạnh mẽ, các tiết mục của Sứa Thuỷ Tinh và Cú Tây Bắc vẫn chưa thu hút được nhiều sự chú ý.

Vì sao show truyền hình gặp khó khăn khi thay đổi chương trình

Điển hình, Rap Việt mùa 3 đã áp dụng luật mới. Theo quy định, chỉ những thí sinh có số lượng khán giả bầu chọn vượt qua mức 50% mới được tiến vào giai đoạn chọn lựa đội của các huấn luyện viên. Luật chơi này đã nhận được nhiều ý kiến cho rằng nó vô lý, vì nó đã làm mất đi cơ hội của nhiều rapper có tài năng khi người xem chỉ dựa vào ngoại hình để bình chọn mà không có yếu tố chuyên môn.

Alen (còn được gọi là MegaShock) đã bị loại vì chỉ nhận được 48% số phiếu bầu từ khán giả tại trường quay.

Trái ngược với điểm danh cao hơn của Megashock, Dubbie (Khương Lê) được đánh giá cao với ngoại hình điển trai và sự tỏa sáng trên sân khấu, tuy nhiên, phần trình diễn của anh có phần nhạt nhòa.

Trong mùa 2 của chương trình Ca sĩ mặt nạ, các nhân vật mascot đã được tiết lộ ngay từ vòng đầu, khác với mùa trước khi chỉ lộ diện từ vòng 2. Thay đổi này đã khiến sự hấp dẫn của các nghệ sĩ giảm bớt, vì khán giả không có đủ thời gian để đặt câu hỏi, suy nghĩ về những cái tên đang bị nghi ngờ sau mỗi phần trình diễn. Có thể vì lý do này, đội ngũ đã thay đổi chiến lược để việc tiết lộ diễn ra sau phần trình diễn kéo dài 3 ngày, tuy nhiên, điều này cũng gây tranh cãi vì khiến khán giả mất đi một phần cảm xúc ít nhiều.

Trong trường hợp của The Voice, nguyên nhân gây suy giảm hứng thú xuất phát từ việc nhà sản xuất không còn duy trì được đội ngũ ban giám khảo là một yếu tố quan trọng tạo nên tính giải trí của cuộc thi. Khi mùa 2 bắt đầu, ekip chỉ giữ lại Đàm Vĩnh Hưng và thay thế ban giám khảo mới gồm Mỹ Linh, Hồng Nhung, Quốc Trung - đều là những cái tên có tiếng trong làng nhạc Việt. Tuy nhiên, sức hấp dẫn của chương trình không thể sánh bằng mùa đầu với sự tham gia của Hà Hồ và Thu Minh. Độ tuổi và kinh nghiệm của ban giám khảo mới đã làm cho The Voice trở nên hàn lâm hơn, mất đi tính giải trí cần thiết của một gameshow truyền hình.

Rap Việt cũng gặp số phận tương tự khi không còn giữ được sức hút khi bước sang mùa 2. Ekip đã cố gắng thay đổi vai trò HLV - giám khảo của LK - Rhymastic nhưng vẫn không đạt được hiệu quả như mùa trước. LK thậm chí còn bị cho là thiếu sự sáng tạo khi ngồi trong vị trí "ghế nóng" dù đã có kinh nghiệm làm HLV ở King of Rap. Mùa 3 đang lên sóng vẫn là chủ đề được quan tâm trên các diễn đàn về Rap, nhưng không còn đạt được ghi nhận và lan tỏa như mùa đầu tiên.

Ngoài ra, một trong các lý do mà các mùa gameshow sau không còn thu hút khán giả là do sự cạn kiệt tài năng. Các thí sinh tham gia chỉ vì ham thích mà không có sự chuẩn bị chuyên môn kỹ càng, định hướng bài bản và vạch rõ đường hướng truyền thông. Vì vậy, dù thời điểm show lên sóng là cực hot, hầu hết thí sinh sau khi rời khỏi chương trình đều trở nên nhạt nhẽo.

Trên Rap Việt mùa 2, có nhiều rapper nổi tiếng trong giới Underground và trên mạng xã hội như Blacka, Sol7, Mai Âm Nhạc... Tuy nhiên, khác với dàn rapper thành công trong mùa 1 như tlinh, MCK,... khán giả vẫn gặp khó khăn khi phải chọn ra một tên tuổi mới nổi từ mùa 2, kể cả Quán quân Seachains.

Con đường nào phù hợp cho các nhà sản xuất

Thành công nổi bật của mùa đầu tiên vừa là cơ hội và thách thức đối với các ekip sản xuất gameshow. Khá nhiều trường hợp đã hành động quá vội vàng khi bắt đầu mùa mới mà không chuẩn bị đầy đủ, dẫn đến kết quả không như mong đợi.

Trong thị trường ngày nay, có rất nhiều hình thức giải trí đa dạng xuất hiện, và tuổi thọ của một gameshow luôn rất ngắn nếu không mang lại sự hấp dẫn và sự mới mẻ cho khán giả. Rất nhiều chương trình đã từng thành công trong quá khứ đã tắt tiếng dần vì việc sử dụng cách thức cũ kỹ và không đầu tư như trước đây.

Trên thế giới, có rất nhiều thương hiệu gameshow đã tồn tại lâu đời như Next Top Model, Got Talent nhờ việc luôn tìm ra những gương mặt mới và mang đến những hình thức độc đáo để giữ lấy sự hấp dẫn. Các nhà sản xuất gameshow thường xuyên mở rộng quy mô chương trình và mang đến những chủ đề mới thay vì duy trì công thức chiến thắng cũ.

Trong trường hợp của chương trình Next Top Model, ngoài các mùa mới, còn có những cuộc thi dành cho sinh viên hoặc giao lưu giữa các quốc gia. Tương tự, trong Got Talent, đã mở rộng với format Allstar - tập hợp những đội thi xuất sắc nhất trên toàn thế giới thay vì chỉ ở một thị trường riêng lẻ.

Người sản xuất chương trình cần phải hiểu rõ ý thích của khán giả, hiểu rõ những gì khán giả cần và mong muốn. Đầu tư đúng mực, hợp lý và không ngừng sáng tạo sẽ giữ được sự theo dõi của những người hâm mộ trung thành của các gameshow giải trí.

Đồng thời, để đảm bảo tính bền vững, một gameshow cần chứng minh tầm ảnh hưởng của nó đến cộng đồng mà nó hướng đến. Cuộc thi tài năng cần phải tạo ra những gương mặt đáng chú ý, trở thành bệ phóng cho sự phát triển của họ trong tương lai. Vai trò của nhà sản xuất là tạo ra một sân chơi hấp dẫn, công bằng và lịch sự. Chỉ từ đó, gameshow mới có thể trở thành một thương hiệu chất lượng, giữ được vị thế vững chắc trong lòng cả thí sinh và khán giả.