Bộ phận giả lừa đảo trong máy bay: Sự thật gây chấn động với hàng nghìn vụ việc trên toàn cầu

Phát hiện điều bất thường

Vào một ngày đầu năm, các kỹ sư tại công ty bảo trì của TAP Air Portugal bắt đầu tiến hành sửa chữa một động cơ máy bay như bình thường: đây là một trong hàng trăm chiếc tua bin CFM56 mà họ phải xử lý hàng năm. Tuy nhiên, trong lần này, họ đã phát hiện ra một vấn đề đáng lo ngại.

Các kĩ sư đã phát hiện thấy một phần thay thế - một bộ giảm chấn để giảm rung lắc - đang bị mòn một cách đáng kể, mặc dù giấy tờ đi kèm cho biết phần đó là mới. Vào ngày 21/6, TAP đã thông báo vấn đề này cho Safran SA, công ty hàng không vũ trụ của Pháp chuyên sản xuất động cơ CFM kết hợp với General Electric Co.

Safran nhanh chóng phát hiện rằng giấy tờ đã bị giả mạo. Chữ ký không thuộc nhân viên công ty, số tham chiếu và số đơn đặt hàng trên phần đó cũng không chính xác.

Tính đến thời điểm hiện tại, Safran và GE đã phát hiện hơn 90 chứng chỉ khác cũng bị làm giả tương tự. Tất cả các chứng chỉ này đều liên quan đến một nhà phân phối phụ tùng ở London, có tên AOG Technics Ltd. Đây là một công ty ít được biết đến, được thành lập cách đây 8 năm bởi một doanh nhân trẻ tên là Jose Alejandro Zamora Yrala.

Mặc dù các kỹ sư được đào tạo để phát hiện các bộ phận có nguồn gốc đáng ngờ, họ thừa nhận rằng luôn ngạc nhiên khi phát hiện ra một bộ phận giả ngay trước mắt.

Nhân viên tại TAP Air Portugal đang mặc đồng phục công ty khi thực hiện bảo trì máy bay.

Một cuộc kiểm tra tại Lisbon đã phát hiện ra một vụ lừa đảo hàng không lớn, đẩy nhà sản xuất động cơ và khách hàng của họ phải tiến hành điều tra khẩn cấp để ngăn chặn hậu quả. Kết quả là hàng nghìn bộ phận máy bay không đạt chuẩn đã được cung cấp cho các hãng hàng không, nhà phân phối và xưởng trên toàn thế giới. Dẫn đến việc chúng đã len lỏi vào động cơ phản lực và xuất hiện ngày càng nhiều trên những chiếc máy bay của các hãng hàng không lớn trên toàn cầu.

Tất cả các hãng hàng không lớn ở Mỹ và nhiều hãng từ nước khác đã phát hiện ra những bộ phận giả từ AOG trên máy bay của họ. Mặc dù chưa có trường hợp khẩn cấp nào về chuyến bay được thông báo do sự cố động cơ, nhưng hình thức lừa đảo này đã để lộ một lỗ hổng rủi ro trong hệ thống giúp máy bay trở thành phương tiện vận chuyển an toàn nhất trên thế giới.

Tim Zemanovic, giám đốc điều hành của công ty Fillmore Aviation LLC, một công ty chuyên bán các bộ phận máy bay tái chế tại khu vực Minneapolis, cho biết: "Nếu có ai đó muốn lừa đảo, thì rất khó để ngăn chặn họ".

Bao bì hoàn hảo

Việc tìm kiếm các bộ phận giả đã trở nên khó khăn hơn cho tới thời điểm hiện tại. CFM56, động cơ được sử dụng phổ biến nhất, hiện đang được sử dụng trên hơn 22.000 chiếc máy bay. Cứ hai giây, có một chiếc máy bay sử dụng động cơ CFM56 cất cánh ở bất kỳ nơi đâu trên thế giới. Bởi vì ngành hàng không có tính chất toàn cầu, các bộ phận giả đã tràn lan khắp nơi, từ Mỹ đến Trung Quốc, cho đến những nơi xa xôi như Australia.

Phía sau cuộc lừa đảo ấn tượng này là một công ty phân phối mới nổi có danh tiếng "uy tín". Trên trang web của họ (hiện đã bị xóa), công ty AOG khẳng định tự hào về các kho hàng ở Anh, Singapore, Frankfurt và Miami, và tự nhận mình là "nhà cung cấp dịch vụ hỗ trợ hàng đầu toàn cầu" với sứ mệnh "đồng hành cùng khách hàng tiếp tục bay".

Nhưng tất cả chỉ là cái cớ không thành thực để che đậy hoạt động bất hợp pháp phía sau. Theo các chuyên gia quản lý và giám đốc điều hành trong ngành, nhà phân phối ẩn danh này đã lừa đảo những tên tuổi lớn nhất trong ngành hàng không, bán hàng nghìn bộ phận động cơ phản lực với hồ sơ giả mạo về khả năng hoạt động.

Vận hành động cơ phản lực CFM56-7B tại Durham, North Carolina. Hình ảnh: Jim R. Bounds/Bloomberg

Trong một số trường hợp, AOG bị cáo buộc đã tiếp thị bộ phận đã qua sử dụng, được tân trang lại và đính kèm với giấy tờ khẳng định chúng là hàng mới. AOG đã thu lợi nhuận vô cùng lớn từ việc này. Nhà phân phối đã thực hiện điều này bằng cách tận dụng điểm mù cổ điển trong hệ thống quản lý hàng không được các chuyên gia cho là tồn tại suốt hàng thập kỷ.

Việc đảm bảo an toàn bay đã tạo ra một ngành phân phối phụ tùng lớn có khả năng sinh lợi cao. Trong ngành này, các công ty trung gian đóng vai trò kết nối giữa nhà sản xuất, hãng hàng không và trạm sửa chữa để bán hàng trăm nghìn bộ phận mỗi năm. Các chuyên gia trong ngành tìm kiếm nguồn cung ứng và thực hiện giao dịch thông qua mối quan hệ cá nhân.

Nhận thấy tiềm năng phát triển, một doanh nhân trẻ từ Venezuela đã tham gia vào ngành này. Hồ sơ công ty cho thấy vào năm 2015, một người đàn ông có tên Zamora đã thành lập AOG ở Hove. Từ thị trấn ven biển này, cách London khoảng một giờ đi tàu về phía nam, Zamora đã dành vài năm để mở rộng mạng lưới kinh doanh của mình. Cuối cùng, Zamora đã chuyển đến một địa chỉ văn phòng hạng sang tại London, nhưng thực tế đó chỉ là địa chỉ sử dụng chung cho mô hình văn phòng.

Trong những tháng gần đây, những người quen lâu năm đã không có thông tin gì về Zamora. Ngày 2/8, Zamora nói với Doug Hensley, cố vấn chính về an toàn và quản lý tại GE Aerospace, rằng anh đã rời khỏi đất nước để đi nghỉ mát. Tuy nhiên, trong thời gian chờ đợi, Zamora đã ngừng bán các bộ phận liên quan đến GE và CFM nhằm tôn trọng.

Zamora sinh năm 1988 và đã thử sức với nhiều ngành nghề từ âm nhạc cho đến bất động sản trước khi chuyển sang lĩnh vực phụ tùng máy bay. Anh cũng từng biểu diễn với tư cách là DJ techno dưới nghệ danh Santa Militia ở Venezuela, Ý và Tây Ban Nha. Vào năm 2022, Zamora kết hôn với Leddin, một nhà thiết kế nội thất, trên đảo Mallorca.

Zamora bắt đầu sự nghiệp hàng không vũ trụ vào khoảng năm 2010 trong vai trò quản lý tài khoản tại AJW, một nhà cung cấp bảo trì động cơ nổi tiếng được biết đến với cái tên Walters trong ngành hàng không. Tại đây, Zamora đã làm việc với các hãng hàng không đặt trụ sở tại Châu Mỹ Latinh như AeroMexico, Avianca, và GOL của Brazil. Sau đó, Zamora chuyển sang làm việc tại công ty bảo trì GA Telesis LLC có trụ sở tại Florida ở Vương quốc Anh, trước khi thành lập AOG.

Thường xuyên làm việc từ nhà, Zamora đăng nhập vào nền tảng ILS - một thị trường linh kiện hàng không vũ trụ, để kiểm tra các yêu cầu từ các hãng hàng không và cửa hàng bảo trì, cũng như xem xét sẵn có những linh kiện nào.

Tăng trưởng đột phá

Ban đầu, AOG bắt đầu một cách tối giản. Hồ sơ công ty cho thấy sau một năm hoạt động, công ty môi giới chỉ có 7.804 bảng Anh tiền mặt. Tuy nhiên, vào đầu năm 2019, số tiền mặt đã tăng lên 18.295 bảng và lợi nhuận đã đạt được 22.042 bảng.

Sau đó, doanh nghiệp đã tăng trưởng mạnh mẽ. Hồ sơ công ty cho thấy, vào tháng 2/2020, AOG đã báo cáo 2,43 triệu bảng tiền mặt và lợi nhuận 2,2 triệu bảng. Đây xảy ra ngay sau khi AOG đã bắt đầu bán hàng hàng nghìn bộ phận động cơ phản lực với tài liệu giả mạo. Matthew Reeve, luật sư của CFM, đã mô tả trong hồ sơ pháp lý rằng đây là một hành vi lừa dối tinh vi "trong ngành công nghiệp".

Hàng giả của AOG đã xuất hiện tại một nhà cung cấp dịch vụ động cơ ở phía đông bắc London, một nhà cung cấp phụ tùng ở Florida, một công ty bảo trì ở Scandinavia, một hãng hàng không ở Châu Phi và một công ty bảo trì khác được thành lập ở Đức, cùng với nhiều công ty khác.

Cánh quạt của động cơ phản lực CFM56 được sản xuất. Ảnh: Nathan Laine/Bloomberg

Các luật sư của CFM đã trình ra một hồ sơ giả mạo từ năm 2018, cho thấy hành vi lừa dối đã kéo dài trong nhiều năm. Một số tài liệu có chữ ký giả của nhân viên Safran thực sự, trong khi số khác có chữ ký của các nhân viên cũ.

Những tên đăng ký khác nhau có vẻ cũng là những cái giả mạo: có một số đơn đăng ký ký bởi Michael Smith. Tuy nhiên, hồ sơ LinkedIn của người này (hiện đã bị xóa) giới thiệu ông Smith đang làm quản lý đảm bảo chất lượng tại AOG.

Vấn đề nằm ở chỗ, ảnh đại diện của Michael Smith cũng có thể được tìm thấy trên các trang web bán hình ảnh, với mô tả là "một nam nhân viên cấp cao tự tin mặc áo phông trắng". Bức ảnh này đặc biệt phổ biến trong lĩnh vực y tế, từng được đăng trên các trang web của các bác sĩ tim mạch ở Wisconsin, nha sĩ ở Oregon và bác sĩ phẫu thuật trực tràng ở Barcelona.

Nguy cơ đe dọa ngày một gia tăng

Cách quản lý nghiêm ngặt và các tiêu chuẩn an toàn chặt chẽ đã không thể ngăn chặn một nhóm lừa đảo duy nhất làm hại cho ngành công nghiệp này, đây là điều khiến cho vụ án đang diễn ra trở thành một bí ẩn khó lường. Đây là một vấn đề mà ngành hàng không đã phải đối mặt trong nhiều thập kỷ qua, nhưng chưa tìm được cách giải quyết hiệu quả.

Vụ tai nạn nghiêm trọng nhất liên quan đến các bộ phận giả đã xảy ra vào ngày 8/9/1989, khi Chuyến bay 394 của Partnair vận chuyển 55 hành khách từ Oslo đến Hamburg đâm xuống biển, khiến tất cả mọi người trên máy bay thiệt mạng. Sau khi điều tra, các nhà nghiên cứu đã xác định rằng các bu lông và giá đỡ giả đã gây rung lắc mạnh mẽ cho phần đuôi của động cơ phản lực cánh quạt Convair CV-580, cuối cùng dẫn đến việc rách nứt nó.

Phần đuôi từ vụ tai nạn của chuyến bay Partnair 394 năm 1989. Ảnh: AAIB Na Uy

Việc buôn bán các bộ phận giả cho máy bay đã gây ra sự phẫn nộ từ công chúng những năm 1990. Trong vai trò Tổng Thanh tra Bộ Giao thông Vận tải Hoa Kỳ, Mary Schiavo đã điều tra về các bộ phận giả và đã có khoảng 120 vụ án hình sự từ năm 1990 đến 1996.

Năm 1995, trong cuộc họp của hội đồng giám sát Thượng viện, bà thông báo rằng ngành công nghiệp này đang có quá nhiều bộ phận linh kiện đáng ngờ đến mức mà "nếu nó là một phần của máy bay, thì có thể là giả."

Bình luận về vấn đề này, Zemanovic, nhà tái chế phụ tùng ở Minneapolis, cho biết: “Ở đâu có tiền thì ở đó có gian lận”.

Tham khảo: Bloomberg

Laptop gaming 125 triệu của Asus là minh chứng cho thấy trải nghiệm chơi game trên PC chưa chắc đã 'sướng' bằng thiết bị này