Kết thúc chặng đường bi thương của HLV đầu tiên của xe đạp nữ

Tiêu Gia Xương là một trong những VĐV đua xe đạp nổi tiếng của Việt Nam vào những năm 1980 của thế kỷ trước, cùng thời với các tay đua xuất sắc như Huỳnh Châu, Vĩnh Thành, Tôn Thành Cang và Trương Kim Hùng... Mặc dù là "em út", ông sở hữu khả năng chuyên môn vượt trội và được biết đến với cái tên "vua hạng nhì", khi thường xuyên xếp sau Huỳnh Châu. Vào đầu những năm 1990, Gia Xương từ giã vai trò tay đua để trở thành HLV, huấn luyện các tay đua trẻ thuộc CLB Thuốc lá Gò Vấp.

HLV Tiêu Gia Xương và một số học trò nữ trong quá khứ.

Năm 1992, vào thời điểm khi phong trào xe đạp tay cầm ngang thu hút đông đảo thanh thiếu niên ở TP Hồ Chí Minh, HLV Tiêu Gia Xương đã được ông Trần Thanh Ngữ, Trưởng Phòng TDTT quận 1 thời đó, tin tưởng và trao quyền dẫn dắt đội xe đạp nữ của quận, được tài trợ bởi Sunimex. Từ đó, những tên tuổi nổi bật của xe đạp nữ Việt Nam đã ra đời như Tường Vân, Xuân Hồng, Lưu Thị Xuân Mai, Nguyễn Thị Xuân Mai... Với sự thành công của các học trò, năm 1994, ông trở thành HLV đội tuyển xe đạp nữ đầu tiên của Việt Nam tham dự các giải đấu thế giới, bắt đầu là SEA Games 18 tại Chiang Mai, Thái Lan vào năm 1995.

Ông Huỳnh Châu, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Huấn luyện TDTT quốc gia 2, hiện đã nghỉ hưu, nhớ lại: "Vào ngày đó, Gia Xương đã tham gia cuộc đua quyết liệt trong trang phục của Công ty Xây dựng 2, còn tôi là thành viên của đội Công an TP Hồ Chí Minh. Vì vậy, khi Xương quay về quận 1 và xây dựng phong trào đua xe đạp nữ, ai cũng tiếc nuối và lo lắng vì vào thời điểm đó, các môn thể thao như xe đạp, bóng đá dành cho nữ vẫn còn thiếu thốn và bị hạn chế."

Ông Tiêu Gia Xương (phải) trong một chuyến đi cùng nhà báo Dư Hải. Ảnh: DƯ HẢI

Dù là HLV cho đội nữ, nhưng khi có cơ hội, HLV Tiêu Gia Xương luôn mong muốn được theo đội nam để học hỏi về chuyên môn huấn luyện, quản lý đội đua và chăm sóc đội tuyển đầy tâm huyết. Ông cũng là một người thầy xuất sắc trong việc tuyển chọn và đào tạo tài năng trẻ. Từ những học trò tiềm năng, ông đã giới thiệu cho các đội mạnh thời đó như Khách sạn Thanh Bình và Cảng Sài Gòn, với những tay đua tài ba như Trần Hùng, Đỗ Thành Đạt và Bành Chấn Bang…

HLV Tiêu Gia Xương là một người hàng lòng vì học trò của mình. Vào năm 1993, trong cuộc đua xuyên Việt, ông chứng kiến một sự cố khi học trò của ông, tay đua Trần Hùng từ đội khách sạn Thanh Bình - Tân Bình, té lộn đầu tại mức đến Quy Nhơn sau khi va vào một phóng viên ảnh đứng không đúng vị trí. Vụ va chạm này khiến xe đạp của Hùng bị gãy sườn. Hành động không chỉ làm người khán giả mà là như một đồng đội, ông Xương đã mang sườn xe đi khắp nơi để hàn chữa, giúp học trò có thể tiếp tục đua xe vào ngày tiếp theo.

Năm 1998, ông đã giải nghệ nhưng để lại một người học trò đặc biệt (cũng là cháu ruột) cho cộng đồng đua xe đạp nữ Việt Nam - Bành Chấn Quyền. HLV Bành Chấn Quyền đã xúc động khi nhắc về thầy Xương và cho biết: "Thầy đã truyền lại cho tôi những kiến thức về tâm sinh lý cho các vận động viên nữ, cách giúp các cô gái tối ưu hóa việc tập luyện thể thao, đặc biệt là trong bộ môn thể thao đường trường nắng gió này, khi tôi đã trở thành HLV trưởng của đội đua nữ Bình Dương."

Dù đã cao tuổi nhưng ông Xương vẫn tích cực tham gia vào các hoạt động liên quan đến xe đạp. Ngay trước khi ông qua đời, nhà báo thể thao từng nổi tiếng Dư Hải vẫn có cuộc gặp gỡ ông để thảo luận về những chuyến đi ông đã làm để giúp đỡ và hỗ trợ các VĐV và HLV có kinh nghiệm. Vào ngày 7-8, nhiếp ảnh gia có danh tiếng ở TP HCM bị xúc động khi nghe tin ông bạn thân của mình đã qua đời đột ngột vì ngưng tim khi đang chơi bóng rổ, là một sự mất mát lớn trong giới thể thao khi mà một HLV đầy đam mê với xe đạp nữ Việt Nam đã ra đi...