Khắc phục khó khăn về tình trạng vú để tăng việc cho con bằng sữa mẹ

Ngực to hay nhỏ đều có đủ sữa cho con bú

Theo Tài liệu Nuôi dưỡng trẻ nhỏ, Vụ Sức khỏe Bà mẹ - Trẻ em, Bộ Y tế, những vấn đề thường gặp về tình trạng vú của bà mẹ bao gồm: Núm vú phẳng và tụt vào trong, cương tức vú, tắc ống dẫn sữa và viêm vú, đau núm vú và nứt núm vú. Vú có thể có những hình dạng khác nhau. Những bầu vú này là bình thường và đều có thể tạo đủ sữa cho một hoặc hai hoặc thậm chí cả ba đứa trẻ.

Nhiều bà mẹ lo lắng về kích thước vú của mình. Các bà mẹ có vú nhỏ thường lo lắng không đủ sữa cho con. Sự khác biệt về kích thước vú chủ yếu là vì lượng mỡ có sẵn, không phải do số nang tuyến sữa. Vì vậy, bất kể kích thước vú to hay nhỏ, bà mẹ vẫn có thể tạo đủ sữa cho con.

mang nhiều hình dạng và kích cỡ khác nhau. Đôi khi, hình dạng núm vú có thể làm việc khó khăn cho trẻ khi muốn ngậm bú. Vì vậy, từ lúc mới sinh, hỗ trợ bà mẹ để trẻ có thể bú hiệu quả là rất quan trọng. Tuy nhiên, trẻ em có thể bú một cách hiệu quả dù núm vú có kích thước như thế nào. Núm vú có thể phẳng và có khả năng kéo dài.

Trẻ có thể dễ dàng đối mặt với việc ngậm và kéo dài núm vú một cách nhẹ nhàng. Trẻ có khả năng bú từ bầu vú này mà không gặp bất kỳ khó khăn nào, bởi vì trẻ không bú từ phần núm vú trực tiếp. Thay vào đó, trẻ sẽ ngậm phần dưới quầng vú mẹ để tạo thành "đầu vú". Việc núm vú có hình dạng như thế nào không quan trọng bằng việc núm vú có thể kéo dài được ra như thế nào.

Nếu núm vú của bà mẹ có hình dạng phẳng từ giai đoạn mang thai, vẫn có thể cải thiện và trẻ có thể bú một cách dễ dàng mà không gặp khó khăn nào.

Núm vú trở nên lõm vào bên trong

Thường thì sau khi kéo dài núm vú, nó sẽ trở về trạng thái ban đầu, khiến việc cho trẻ ngậm bắt vú trở nên khó khăn và không hiệu quả. Tuy nhiên, nếu bà mẹ nhận được sự hỗ trợ kỹ thuật tốt, việc cho trẻ bú có thể thành công. Tuy nhiên, hiếm khi có trường hợp núm vú bị lõm vào trong như vậy.

Chúng ta có thể xử lý các trường hợp núm vú phẳng và tụt vào trong.

Để cải thiện tình trạng núm vú, cần kéo dài núm vú trước khi sinh (sau khi thai 38 tuần) và sau khi sinh mà không cần điều trị gì. Quan trọng nhất là đảm bảo cho bà mẹ có thể cho con bú ngay sau khi sinh. Không nên kéo dài núm vú trong quá trình mang thai vì thường không hiệu quả.

Dù kích thước vú của bà mẹ lớn hay nhỏ, bà vẫn có thể sản xuất đủ sữa để nuôi con.

Cần giải thích cho bà mẹ hiểu rằng, nếu bà kiên nhẫn và kiên trì, bà sẽ thành công. Tình trạng vú sẽ được cải thiện và mềm hơn trong một hoặc hai tuần sau khi sinh. Trẻ cần bú trực tiếp từ vú thay vì núm vú.

Cần hỗ trợ cho bà mẹ tiếp xúc da da với trẻ ngay sau khi sinh, để cho trẻ tự tìm đến vú và ngậm vào bất kỳ lúc nào trẻ muốn. Việc trẻ bú sẽ giúp kéo dài vú và núm vú.

Hướng dẫn bà mẹ để đặt trẻ vào vú ngay từ ngày đầu tiên trước khi sữa về và vú đầy sữa; giúp bà mẹ đặt trẻ vào vú mẹ ở các tư thế khác nhau để trẻ có thể dễ dàng ngậm vào vú (bế trẻ ở tư thế bế dưới cánh tay).

Xử trí khi vú căng sữa, cương tức

Dành cho trẻ sơ sinh, trước khi tiến hành cho trẻ bú sữa, bà mẹ nên kích thích núm vú và duỗi dài núm vú để tạo môi trường thuận lợi cho việc trẻ bú. Đôi khi, việc tạo lại hình dạng vú cũng có thể giúp trẻ dễ dàng tiếp cận và bám lấy núm vú. Để tạo hình dạng vú, bà mẹ có thể sử dụng ngón tay để nhẹ nhàng nắn nót phần dưới núm vú và dùng ngón cái ấn nhẹ lên phần trên núm vú. Tuy nhiên, bà mẹ nên chú ý không nắm núm vú quá gần.

Hiện tượng sưng cứng và căng vú sẽ giảm sau khi bé bú, làm cho vú trở nên mềm mại hơn và bà mẹ cảm thấy dễ chịu hơn. Trong vài ngày đầu, lượng sữa sẽ tự điều chỉnh theo nhu cầu của bé và vú sẽ không còn căng sữa như trước. Điều trị duy nhất là cho bé bú thường xuyên để hết sữa.

Trường hợp vú bị cứng tức là vú quá căng một phần do sữa, một phần do sự tăng dịch trong mô và máu gây trở ngại cho sự lưu thông của sữa. Vú sưng to, cảm giác nóng. Bà mẹ cảm thấy đau và không thấy sữa chảy ra. Núm vú bị phẳng do da bị kéo căng, làm cho bé rất khó có thể ngậm và hút sữa. Đôi khi, vú bị cứng, da bị đỏ và bà mẹ có thể bị sốt, nhưng thường chỉ trong vòng 24 giờ.

Vú cương tức thường xảy ra khi trẻ không được bú sớm hoặc không ngậm vú đúng cách, dẫn đến việc sữa không được hút ra hiệu quả. Khi sữa không được hút ra thường xuyên do không cho trẻ bú theo nhu cầu, có nguy cơ mắc vú cương tức. Để tránh tình trạng này, cần cho trẻ bú sớm ngay sau khi sinh, đảm bảo trẻ ngậm vú đúng cách và khuyến khích trẻ bú không hạn chế, theo nhu cầu của trẻ.

Điều trị trường hợp vú cương tức giữ nguyên nguyên tắc không để vú "nghỉ". Trong quá trình điều trị, việc hút sữa ra trở nên cần thiết. Nếu sữa bị ứ đọng, có thể gây viêm vú và hình thành ổ áp xe, ảnh hưởng đến sự tạo sữa.

Nếu bé có thể bú, hãy cho bé bú thường xuyên. Điều này là cách tốt nhất để kích thích tiết sữa. Giúp mẹ đặt bé lên vú để bé có thể nắm bắt vú tốt. Khi đó, việc bé bú sẽ hiệu quả và không gây tổn thương vú mẹ. Nếu bé không thể bú, hãy giúp mẹ vắt sữa. Đôi khi chỉ cần vắt ra một ít sữa cũng đủ để làm vú mềm để bé có thể bú được.

Trước khi cho bé bú hoặc vắt sữa, hãy kích thích phản xạ oxytocin. Đây là việc bạn phải làm hoặc giúp mẹ làm như sau: Đặt một miếng gạc ấm lên vú mẹ; Massage cổ và lưng của mẹ; Massage nhẹ nhàng vú của mẹ; Kích thích da vú và núm vú; Đảm bảo mẹ thư giãn; Bạn cũng có thể đặt một miếng gạc hoặc khăn ấm lên vú để giúp sữa chảy ra và làm cho vú mềm hơn, giúp bé dễ dàng bú. Sau khi bé đã bú, đặt một miếng gạc lạnh lên vú để giảm phù nề.

Khi bị viêm vú, bà mẹ sẽ cảm thấy sốt, mệt mỏi và đau. Một phần của vú sẽ sưng, cứng và một vùng da xung quanh vú sẽ đỏ. Đôi khi viêm vú dễ bị nhầm lẫn với vú cương tức. Vú cương tức thường ảnh hưởng đến toàn bộ bầu vú hoặc cả hai bên vú. Tuy nhiên, viêm vú chỉ tồn tại ở một phần của bầu vú và chỉ ở một bên vú. Viêm vú có thể xuất phát từ vú bị cương tức hoặc do tắc nghẽn ống dẫn sữa.

Tắc ống dẫn sữa có thể xảy ra khi sữa không được hút ra từ một phần nào đó của bầu vú. Đôi khi, nguyên nhân còn do sữa ở một phần nào đó đặc quá. Bầu vú sẽ nổi cục cứng và đỏ. Bà mẹ không có sốt và cảm thấy bình thường.

Khi sữa bị đọng lại ở một phần của bầu vú do tắc ống dẫn sữa hoặc vú cương tức, ta gọi đó là tình trạng ứ sữa. Nếu sữa không được hút ra, điều này có thể gây viêm mô vú, được gọi là viêm vú không nhiễm khuẩn. Nếu sữa nhiễm vi khuẩn, vú sẽ bị viêm do nhiễm khuẩn.

Viêm vú có thể không được phân biệt là nhiễm khuẩn hoặc không nếu chỉ dựa vào từng triệu chứng riêng lẻ. Tuy nhiên, trong trường hợp tất cả các triệu chứng đều nặng, việc điều trị bằng kháng sinh cho bà mẹ là cần thiết.

Dù có tìm ra nguyên nhân hay không, bà mẹ cần tuân thủ một số biện pháp sau: Đảm bảo cho trẻ được bú thường xuyên và nên ngủ cùng với trẻ để có thể cho trẻ bú mỗi khi trẻ muốn. Massage nhẹ nhàng các vùng vú trong quá trình cho trẻ bú, massage từ vùng bị tắc đến núm vú để giảm tắc nghẽn ống dẫn sữa. Đặt khăn ấm lên vú giữa các lần cho trẻ bú. Bắt đầu cho trẻ bú từ bên vú không bị viêm để kích thích phản xạ oxytocin. Khi phản xạ này đang có tác dụng, cho trẻ chuyển sang bú bên vú bị viêm. Cố gắng để trẻ bú cả hai bên vú.