Tâm lý kinh hoàng khi bị cuốn vào drama trên mạng: Kinh nghiệm đáng giá để tránh bẫy

Ngừng phán xét 30 phút, được trả công 1 triệu: Không ai vượt qua thử thách

Một lần tôi đã xem một video thử thách trên YouTube. Người chủ trì đã đưa vào một căn phòng 5 người chơi và cho họ xem một đoạn clip. Đoạn clip đó có thể là bi kịch, hài hước hay những cuộc đối đầu căng thẳng giữa nhiều người.

Nhiệm vụ của các người chơi rất đơn giản. Họ phải ngồi yên đó, không cười, không nói, không thể hiện bất kỳ cảm xúc nào và không được lên tiếng trong vòng 30 phút. Nếu thành công, họ sẽ được nhận 1 triệu đồng.

Sau khi hết thời gian quy định, không ai có thể giữ được số tiền này. Vì tất cả đều không thể ngừng việc chỉ trích, bình luận về nhân vật, hoặc cảm thán trước hình ảnh đang xem.

Tương tự như 5 người chơi khác, tôi đã thất bại trong thử thách từ phút thứ hai mươi mấy. Dù không muốn thừa nhận, tôi và nhiều người khác vẫn dành cực nhiều thời gian trong ngày để đánh giá về sự vật, con người mà chúng ta gặp phải.

Trên mạng xã hội, chúng ta dễ dàng phát ngôn và phán xét mọi thứ một cách thoải mái mà không cần suy nghĩ về hậu quả. Tuy nhiên, đôi khi những lời bình luận vô tư, đôi khi chỉ vài câu, vẫn có thể gây tổn thương cho người khác. Thậm chí, trong nhiều trường hợp, người được nhắc đến trong câu chuyện chẳng hề biết chúng ta là ai.

Tuy nhiên, không phải lúc nào những bình luận trên mạng cũng vô hại như chúng ta nghĩ. Tôi vẫn còn nhớ một câu chuyện cách đây 3 năm, khi một người cha viết một lời nhắn gửi đến những "anh hùng bàn phím" để mời họ đến tham dự lễ tang của con gái anh. Cô con gái, tên Army, mới 14 tuổi, từng là một sao nhí nổi tiếng với nụ cười thiên thần. Nhưng chỉ vài ngày trước đó, Army đã tự kết thúc cuộc đời của mình sau khi chịu đựng những lời chê bai và chỉ trích từ cư dân mạng về ngoại hình và thói quen ăn uống của cô.

Cha Army đã đăng trên trang cá nhân rằng: "Tôi muốn mời những người đã từng xúc phạm con gái tôi trên mạng đến dự tang lễ của cô ấy. Nếu có ai nghĩ rằng tôi đang nói đùa, thì những hành động quấy rối và đe dọa có thể khiến cho những người liên quan cảm thấy thích thú. Vậy hãy đến dự tang lễ, để xem những hậu quả mà các bạn đã gây ra". Tuy nhiên, không ai dám đến dự tang lễ đó.

Sau khi đọc xong bài viết, tôi quyết định lướt xuống phần bình luận để xem ý kiến của độc giả. Tôi đã thấy một trong những bình luận được nhiều người quan tâm nhất lại là của một anti-fan của Army. Họ cho rằng mình chỉ muốn cô bé được giáo dục tốt hơn, nhưng không ngờ lời chỉ trích của mình lại gây tổn thương sâu sắc đến cô bé. Tôi cảm thấy rất đáng tiếc vì những lời bình luận tiêu cực như vậy có thể gây ảnh hưởng tiêu cực tới người khác.

Thường xuyên, chúng ta không ý thức được rằng đánh giá người khác dựa trên quan điểm hoặc định kiến cá nhân. Tuy nhiên, việc đánh giá sẽ trở nên sai lầm nếu ta coi suy nghĩ của mình là chính xác và ép buộc người khác phải theo ý kiến của mình. Qua một vài ngày trên mạng xã hội, tôi đã thấy hàng loạt những bình luận gây hại từ phía người dùng.

Trong những bài viết về trang phục của các nữ sinh dự tiệc prom, có rất nhiều người để lại những bình luận xúc phạm về ngoại hình của các nữ sinh, ví dụ như: "Sao mặc kiểu này, chỉ mới 18 tuổi mà trông như 28 tuổi vậy?", "Nhìn các em lên đồ cứ như già hơn vợ tôi"…

Hoặc như vụ việc giữa anh thợ chụp ảnh kỷ yếu và nữ sinh tên N.Q vừa mới xảy ra, khiến nhiều người cãi nhau. Dù hai bên đã có cơ hội để giải quyết vấn đề, tuy nhiên câu chuyện vẫn chưa có hồi kết đẹp.

Nhưng vẫn còn rất nhiều bài đăng liên quan xuất hiện trên mạng xã hội, không phải từ cô nữ sinh, không phải từ anh thợ chụp ảnh, mà từ những người hoàn toàn không liên quan đến câu chuyện. Họ đã theo đám đông miệt thị ngoại hình của nữ sinh, chỉ trích cách nói chuyện của cô, dù câu chuyện đã kết thúc từ lâu. Tôi luôn suy nghĩ về câu bình luận đó: "Nếu gia đình không dạy được nó (cách gọi cô gái - PV), thì để xã hội dạy cho nó một bài học". Tôi rất sợ tác động tiêu cực của những lời lẽ như vậy đến tâm lý và sức khỏe tinh thần của người bị tấn công trên mạng. Chúng ta đã chứng kiến quá nhiều trường hợp đau lòng khi một người bị tấn công tập thể trên mạng, và họ không đủ mạnh mẽ để vượt qua. Khi sự việc trở nên quá đáng, dân cư mạng lại tràn vào để thương tiếc, nhưng không ai nhắc đến những lời lẽ của họ đã góp phần vào những chuyện đau lòng đó.

Tại sao số đông thích dạy bảo người khác?

Dựa trên nghiên cứu về thói quen tiêu thụ nội dung của Hubspot, các chủ đề liên quan đến "bóc phốt" là những gì thu hút sự quan tâm của đa số người dùng trên các nền tảng mạng xã hội. Điều này cho thấy rằng nhiều người vẫn thích thú với việc chứng kiến người khác bị phơi bày, bị lột tả thân phận hoặc phải đối mặt với sự chỉ trích, và thậm chí còn muốn tìm ra kẻ có lỗi để "trừng phạt" họ.

Trong trường hợp của cô nữ sinh và anh thợ ảnh, liệu việc sử dụng lời lẽ để tấn công cô gái 18 tuổi có thể giúp cô học được những bài học tốt đẹp? Hay những lời chỉ trích, những lời bất bình có thể giúp chúng ta trưởng thành hơn?

Không, chúng ta không nên tấn công ai đó nhân danh công lý khi họ mắc lỗi. Thay vào đó, chúng ta cần chỉ ra lỗi sai một cách lịch sự và đưa cho họ cơ hội để sửa chữa sai lầm. Trên thực tế, sự phân định giữa đúng và sai là một vấn đề khó khăn và không thể đưa ra quyết định nhanh chóng về việc ai là người tốt hay người xấu. Tuy nhiên, trên mạng xã hội, nhiều người dễ dàng trở thành "quan tòa" và phân biệt đúng sai dựa trên quan điểm cá nhân. Một ví dụ là đồng nghiệp của tôi, người trong cuộc rất hiền lành nhưng trên mạng lại luôn sẵn sàng tranh đấu vì cho rằng người khác sai.

Tính ẩn danh trên mạng xã hội đem lại cơ hội cho những người muốn giữ bí mật danh tính xuất hiện ngày càng nhiều. Điều này cho phép chúng ta thể hiện quan điểm chân thật và tham gia thảo luận về các vấn đề nhạy cảm hoặc chuyên sâu mà không phải lo lắng về việc tiết lộ thông tin cá nhân.

Tuy nhiên, tính ẩn danh cũng đã khiến cho một số người trên mạng xã hội không đảm bảo trách nhiệm của mình khi nói lên ý kiến. Khác với ngoài đời, mỗi lời nói trên mạng xã hội đều có thể thu hồi dễ dàng chỉ bằng một cú click chuột, khiến cho việc phát ngôn không có suy nghĩ trước có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng.

Trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta thường phải đối mặt với những tình huống bất công. Tuy nhiên, không phải ai cũng dám đứng lên để bảo vệ cái đúng vì sợ ảnh hưởng đến lợi ích cá nhân. Vì vậy, khi sử dụng mạng xã hội để giải trí, nhiều người đã tìm thấy cách để giải tỏa cảm xúc tiêu cực và đứng lên chống lại những điều xấu xa. Khi họ phát hiện người khác làm sai và suy nghĩ của mình được đông đảo người ủng hộ, họ sẽ không ngừng răn đe và đòi hỏi đối phương phải tuân theo quan điểm của mình, tin rằng đang thực hiện nhiệm vụ công lý.

Một nửa sự thật không phải là sự thật

Cách đây không lâu, một tài khoản TikToker có tên N.H.B.T chuyên tạo nội dung chỉ trích người khác đã thu hút sự chú ý khi đăng tải một đoạn video chỉ trích một cặp đôi TikToker. Anh ta không chỉ đưa ra những lời khuyên để đối phương thay đổi cách hành xử mà còn sử dụng những từ ngữ gay gắt như "vô ơn", "tráo trở" để chỉ trích.

Nếu không có việc N.H.B.T nói dối, chuyện đó sẽ trở nên vô nghĩa. Sau khi bị phát hiện, anh ta đã phải xin lỗi và hứa sẽ cẩn trọng hơn trong các bình luận tiếp theo. N.H.B.T chỉ là một trong số rất nhiều người dùng mạng xã hội phát ngôn không suy nghĩ trước khi biết rõ chân tướng của vấn đề. Anh ta có sức ảnh hưởng và đã trở thành "trò cười" với những bình luận nóng vội, nhưng cuối cùng anh phải chịu trách nhiệm và hậu quả của hành động của mình.

Trong khi đó, phần lớn người dùng mạng xã hội chỉ là những cá nhân bình thường, không phải chịu bất kỳ hình phạt nào nếu họ đưa ra những lời khuyên sai lầm, ngoại trừ việc phải đối mặt với lương tâm của mình. Tuy nhiên, điều đáng lo ngại là chủ nhân của những lời khuyên đó thường không tìm hiểu kỹ về vấn đề, và nếu có thông tin sai lệch được lan truyền, ai sẽ đứng lên bảo vệ quyền lợi của nạn nhân?

Trên mạng xã hội Zhihu từng chia sẻ câu chuyện đầy cảm động về một cô y tá bị tấn công vì từ chối phẫu thuật cho một bệnh nhân. Tuy nhiên, ít ai biết rằng bệnh nhân đó đã xin ngừng điều trị vì gia đình không còn đủ khả năng chi trả.

Điểm tương đồng giữa các trường hợp trên là đều bị tấn công từ người dùng mạng - những người không hiểu rõ bản chất vấn đề nhưng lại cố gắng cầm cao tay chỉ để truyền đi thông điệp về công lý và dạy đời người khác.

Trong môi trường trực tuyến, chúng ta đều ủng hộ quyền tự do ngôn luận. Tuy nhiên, việc sử dụng lời nói để tấn công người khác mà không có bằng chứng cụ thể là không chấp nhận được. Chúng ta cần cẩn trọng trước khi phát ngôn và đưa ra lời khuyên cho người khác, đồng thời cân nhắc tác động của những lời nói đó đến đối phương. Thay vì phán xét nặng nề, chúng ta nên cùng nhau xây dựng môi trường trực tuyến lành mạnh và tôn trọng nhau.

Hãy cân nhắc trước khi gửi bình luận trên mạng xã hội, vì nó không chỉ ảnh hưởng đến bản thân mà còn đến những người xung quanh và có thể gây thiệt hại cho họ. Nếu mọi người đều có thói quen suy nghĩ cẩn trọng và xem xét đúng sai của thông tin trước khi đăng tải, chúng ta sẽ không còn phải chịu đựng những lời tiêu cực và đối mặt với những hậu quả không mong muốn. Hãy lan tỏa những thông điệp tích cực để cùng nhau tạo nên một không gian mạng xã hội tươi sáng và ấm áp như ánh nắng ban mai.