Bác sĩ: OCD - Thông tin về rối loạn ám ảnh và hoang tưởng

OCD bắt nguồn từ đâu?

OCD được viết tắt từ Obsessive-compulsive disorder, thuật ngữ y khoa trong lĩnh vực tâm thần học, để chỉ rối loạn ám ảnh cưỡng chế.

Về nguồn gốc, vấn đề này bắt nguồn từ não bộ. Chức năng quan trọng của bộ não liên quan đến khả năng "học tập". Vậy tại sao lại như vậy?

Não người là một cơ quan tuyệt vời. Nó có khả năng học tập và ghi nhớ rất tài tình.

BÁC SĨ NGUYỄN QUANG HIẾU

Bác sĩ khoa Ngoại - Phòng khám Đa Khoa Quốc tế Yersin, TP HCM

Kinh nghiệm làm việc:

2015 - 1/2016: Bác sĩ phòng khám Đa khoa Minh Quang, Biên Hòa.

1/2016 - 10/2018: Bác sĩ khoa Ngoại Tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa khu vực Long Thành.

10/2018 - 10/2019: Khóa học cơ bản Ngoại tổng quát - Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM.

Ví dụ: Bạn nhìn thấy và hiểu rõ khái niệm "hình tròn". Khi đó, não sẽ tự động vẽ một hình tròn trong tư duy của bạn. Điều này là cơ chế giúp não bộ học tập và sáng tạo, vô cùng quan trọng trong quá trình phát triển của con người.

Tiếp theo, hãy tưởng tượng màu đỏ và hình vuông. Bây giờ, não của bạn sẽ tạo ra một loạt hình vuông màu đỏ, hoặc hình vuông được bao quanh bởi màu đỏ, hoặc màu đỏ nằm bên trong hình vuông.

Sau đó, hãy tưởng tượng một tam giác nằm giữa những viên bi tròn đó. Bây giờ, hãy vẽ nó trên giấy. Nhìn chắm chẽ vào nó và bạn sẽ nhận thấy một cảm giác khó chịu nhẹ.

Vậy tại sao lại như vậy? Não có một cơ chế gọi là "điền khuyết". Điều này phụ thuộc vào kỹ năng, quá trình học tập và tiếp thu của mỗi người, và trí nhớ của cá nhân đó. Từ đó, nó tạo ra một thói quen và sự "đóng khung" hành vi. Vì vậy, khi có một tam giác nằm xen kẽ trong một vòng tròn hoàn hảo, cơ chế "điền khuyết" trong não sẽ phản ứng. Vì vậy, nên là hình tròn thay vì hình tam giác nằm ở đó.

Vì vậy, khi có bất cứ điều gì phá vỡ thói quen hay suy nghĩ đã hình thành, bạn sẽ cảm thấy không thoải mái. Sự không thoải mái này sẽ dẫn đến suy nghĩ "chống lại" sự thay đổi và gây ra căng thẳng. Để giảm căng thẳng, người đó buộc phải sắp xếp lại sự vụ hay hiện tượng đó theo cách mà họ cho là hợp lý.

Vậy công cụ gốc của vấn đề này là "tâm trí" của bạn. Khi có nhiều tiếp xúc và tạo ra một mạng lưới thần kinh rõ ràng (giống như một phản xạ có điều kiện), bất kỳ hành vi hay hiện tượng nào mà không tuân thủ phản xạ đó đều làm bạn cảm thấy khó chịu.

Vậy những người thế nào bị xem là rối loạn OCD?

Khi bạn phản ứng một cách thái quá với hiện tượng hoặc hành vi nào đó mà không phù hợp với tính cách và thói quen của bạn, có thể gây hại cho sức khoẻ và tinh thần của bạn cũng như của người khác, thì đây được coi là một loại rối loạn ám ảnh cưỡng chế, hay OCD.

Ví dụ, bạn có thói quen sắp xếp đồ đạc theo một trật tự cụ thể. Khi có sự thay đổi nhỏ trong việc sắp xếp đó, bạn có cảm giác không thoải mái đến mức mất ngủ, luôn lo lắng và phải kiểm tra và cố gắng sắp xếp lại từng đồ vật một cách chính xác, điều này tốn nhiều thời gian và ảnh hưởng đến sức khỏe. Trong tình huống này, bạn nên tìm sự hỗ trợ từ các chuyên gia.

Những nguyên nhân nào có thể dẫn tới OCD?

Vấn đề nguyên nhân sâu xa của OCD liên quan đến cơ chế bình thường của não bộ. Tuy nhiên, những người mắc OCD cũng có thể có một số vấn đề trước đó:

- Sự thay đổi trong cấu trúc não hoặc cơ thể.

- Thiếu hụt serotonin trong não bộ.

- Trước đó đã bị nhiễm liên cầu khuẩn tán huyết beta hoặc bệnh nhiễm liên cầu nhóm A.

Thực hiện một hành vi cụ thể (được đánh giá là tiêu cực và quá mức) trong một khoảng thời gian kéo dài và phát triển thành thói quen.

Người trong gia đình đã từng gặp phải các vấn đề này.

Cuộc sống căng thẳng, stress đặc biệt khiến những người nhạy cảm cảm thấy áp lực.

Nguy cơ mắc bệnh tăng lên đối với phụ nữ mang thai hoặc vừa sinh con so với người khác.

Việc chẩn đoán OCD như thế nào?

Hiện tại có nhiều bài test trên internet, phổ biến và dễ truy cập. Tuy nhiên, những bài test này chỉ cho kết quả là có khả năng bạn gặp rối loạn ám ảnh cưỡng chế, không thể đưa ra kết luận chính xác. Một điều khó hiểu là người bệnh thường không nhận thức vấn đề của mình nên không tự kiểm tra hoặc tìm hiểu về những nội dung này. Đối với họ, những hành vi đó là bình thường.

Vì vậy, hầu hết những người quan tâm đến Rối loạn Ám ảnh - Cương chế (OVD) đều là những người bình thường và thường hiểu sai vấn đề này. Chỉ có bác sĩ tâm thần mới có thể chẩn đoán chính xác chứng OVD. Nếu bạn hoặc ai đó mà bạn biết có những tín hiệu hoặc nghi ngờ về OVD, hãy cố gắng đưa họ đến bệnh viện tâm thần để được kiểm tra chứ không tự chẩn đoán.

Thái độ cần thiết đối với OCD như thế nào?

Điều quan trọng là không nên lạm dụng thuật ngữ này. Đây là thuật ngữ thuộc lĩnh vực tâm lý học, việc sử dụng quá rộng rãi và không đúng cách có thể gây hiểu lầm trong truyền thông.

Việc gọi ai đó mắc chứng rối loạn căn bản cần tránh, bởi điều này có thể tạo ra thái độ tiêu cực, gắn với "vấn đề tâm lý" và tạo sự cô lập, xa lánh đối với người đó.

Cần nhớ, những hành vi hoặc hiện tượng ngược lại với thói quen của bất kỳ ai đều có khả năng gây khó chịu. Cách phản ứng của mỗi người tuỳ thuộc vào tính cách, chủng tộc, thói quen và hoàn cảnh xã hội, là cách họ giảm căng thẳng.

Nếu có ai có hành vi hay thói quen không tuân thủ tiêu chuẩn của một cộng đồng hoặc tập thể và gây hại cho bản thân hoặc tập thể, hãy nghĩ đến việc liệu người đó có cần sự hỗ trợ hay không. Có chuyên gia tâm lý và bác sĩ tâm thần sẵn lòng giúp đỡ những trường hợp như thế.

Mọi chẩn đoán y khoa đều bảo vệ thông tin cá nhân và không được tiết lộ. Cần tránh việc phân loại hoặc áp đặt những sai lầm. Đặt mình trong tình thế tôn trọng và sẵn lòng giúp đỡ người khác.

Bài viết này cung cấp thông tin về rối loạn lo âu hoang tưởng bên cạnh những nỗ lực để tạo môi trường tích cực và tránh sử dụng các thuật ngữ y tế, đặc biệt là trong lĩnh vực tâm thần, để tránh hiểu lầm không đáng có trong giao tiếp.